محمدمهدی راسخ از زمانی که دبیرکل اتاق بازرگانی تهران بود برای بسیاری از فعالان اقتصادی چهره‌یی شاخص شد. هرچند که پیش از آن سمت‌های دولتی زیادی را تجربه کرده بود. وی در حال حاضر ریاست کمیسیون امور اجتماعی و تشکل‌های اتاق بازرگانی تهران را عهده‌دار است. شاید برای بسیاری از مردم سوال باشد که چه رابطه‌یی میان پارلمان بخش خصوصی به‌عنوان نهادی کاملا اقتصادی با مسایل اجتماعی و چالش‌های آن وجود دارد. در همین راستا، وی درباره ضرورت شکل‌گیری این کمیسیون و عملکرد سه ساله این نهاد با سایت خبری تحلیلی ساعت۲۴ به گفت‌وگو پرداخت.
تشکیل کمیسیون امور اجتماعی و تشکل‌ها در اتاق بازرگانی تهران که بیشتر مسایل اقتصادی را دنبال می‌کنند موضوعی متفاوت است. چه ضرورت‌هایی باعث شد تا این کمیسیون در اتاق تهران راه‌اندازی شود؟
از سال ۱۳۸۴ که در سمت دبیرکلی اتاق تهران وارد این نهاد شدم برنامه استراتژیک برای اتاق تهران تهیه کردیم که قبلا در اتاق بازرگانی سابقه نداشت و بعد از آن روی ساختار اتاق بازرگانی کار شد. از مشاوران متخصص خواسته شد روی اتاق بازرگانی 15 کشور مطالعه انجام دهند به‌طوری که از اکثر اتاق‌های بازرگانی مختلف دنیا، ازجمله کشورهای پیشرفته، اسلامی یا همسایه در جامعه آماری این مطالعه حضور داشته باشند. اتاق‌های بازرگانی همه دنیا به‌صورت کمیسیون محور اداره می‌شوند و مرکز اصلی هدایت‌کننده اتاق‌های بازرگانی در دنیا و درواقع اتاق‌های فکرشان کمیسیون‌های اتاق‌ها هستند. در این مطالعه تعدادی کمیسیون‌های مختلف به اتاق تهران پیشنهاد شد که البته برخلاف کشورهای پیشرفته دنیا که موضوع محور هستند تصمیم گرفته شد باتوجه به مشکلات کشور ایران این کمیسیون‌ها به‌صورت رشته محور اداره شوند مانند کمیسیون معدن، کشاورزی و غیره. در کنار کمیسیون‌های رشته محور تعدادی کمیسیون موضوع محور هم اضافه شد تا به‌تدریج با حل مشکلات، تمام کمیسیون‌ها به سمت موضوع محوری پیش برود. با تغییراتی که حاصل شد از آن مجموعه کمیسیون‌ها، کمیسیون امور اجتماعی و تشکل‌ها و
همچنین کمیسیون کارآفرینی و فضای کسب و کار در آن ساختار تشکیل شد و در ابتدای دوره هفتم اتاق تهران یعنی سال ۱۳۹۰ آغاز به کار کردند. هدفی که برای این کمیسیون تعریف شده بود گسترش و توسعه سه مولفه مهم سرمایه اجتماعی یعنی اعتماد، انسجام و مشارکت اجتماعی در جهت افزایش حس همکاری و همیاری و مشارکت تشکل‌های اقتصادی و شرکای اجتماعی است که در تعاملات و شبکه‌های ارتباطی و اجتماعی اتاق قرار می‌گیرند.
این کمیسیون درمورد مسایل اجتماعی چه نگاهی دارد و آیا مسایل اجتماعی را نیز از نگاه کسب و کار بررسی می‌کند یا معتقد است مسایل اجتماعی هم اهمیت خاص خود را دارند؟
در اینجا هم مسایل اجتماعی مهم است و هم مسایل مربوط به تشکل‌ها. در کمیسیون امور اجتماعی و تشکل‌ها روی چند بحث تاکید شده است. ابتدا مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها که به‌عنوان مسوولان اقتصادی باید نسبت به مسایل اجتماعی درون و بیرون بنگاه‌های‌شان حساس باشند چگونه می‌توانند در کنار فعالیت اقتصادی احساس مسوولیت نسبت به جامعه هم داشته باشند و این موضوع تحت عنوان «توسعه کسب و کار مسوولانه» در این کمیسیون مورد بررسی قرار گرفت تا یک بنگاه ضمن آنکه به‌دنبال سودآوری برای بنگاه خود است، بداند چه برخوردی نسبت به اجتماع اطراف خود نیز داشته باشد.
مساله دیگر اصول اخلاق حرفه‌یی است. مسایل اجتماعی و اصول اخلاقی خوشبختانه با اعتقادات مذهبی ما هم هم‌راستاست. یکی از کارهای دردست اقدام تشکیل کارگاه‌های آموزشی است که در حال برگزاری است و هدف آن ترویج فرهنگ توسعه کسب و کار مسوولانه است.
در ارتباط با این کارگاه‌ها بفرمایید جامعه هدف چه کسانی هستند و چگونه اطلاع‌رسانی می‌شود؟
از طریق سایت اتاق بازرگانی تهران برگزاری این کارگاه‌ها اطلاع‌رسانی می‌شود. یک بانک اطلاعاتی از تمام تشکل‌ها جمع‌آوری شده است تمام تشکل‌های اقتصادی اعم از تشکل‌های اتاق بازرگانی یا تشکل‌هایی که در وزارت کار یا وزارت کشور ثبت شده‌اند مخاطب این کارگاه‌ها هستند و حتی بنگاه‌ها و تاجر‌هایی که مایل باشند می‌توانند در این کارگاه‌های آموزشی شرکت کنند. برنامه کمیسیون این است که این آموزش ابتدا در سطح تشکل‌ها فراگیر شود سپس تشکل‌ها این آموزش‌ها را در بین بنگاه‌ها و زیرمجموعه‌های خود ترویج دهند.
چه مسایلی در این کارگاه پیگیری می‌شود؟
در جلسات این کمیسیون از تشکل‌ها برای شرکت در این کارگاه‌ها دعوت می‌شود بنابراین تصمیمات این کمیسیون و برنامه‌هایی که درنظر گرفته می‌شود همراه با یک خردجمعی است و تشکل‌ها نیز پیشنهاداتی ارایه می‌دهند.
در برنامه توسعه کسب و کار مسوولانه به‌دنبال یک مدل بومی در بحث مسوولیت‌های اجتماعی در ایران هستیم. زیرا باید مطابق با فرهنگ و اعتقادات کشور ما طرح‌ها و برنامه‌ها ریخته شود. برنامه‌هایی که پیگیری شد و در کمیسیون تصویب شد این بود که برای تعداد زیادی از افرادی که در زندان بوده و محکومیت مالی داشته‌اند صندوقی در اتاق تهیه شود جهت جمع‌آوری کمک‌های مسوولان اقتصادی که علاقه‌مند‌اند در این جهت کمک کنند تا تعدادی از زندانیانی که تبهکار نبوده‌اند، آزاد شوند و سعی می‌شود این تفکر نهادینه شود که ما یک بنگاه صرفا اقتصادی نیستیم و اگرچه به‌دنبال کسب سود هستیم ولی بنگاهی هستیم که به مسایل اجتماعی هم توجه دارد.
در کمیسیون امور اجتماعی و تشکل‌ها با حضور شما اتفاق خوبی که افتاد توجه تشکل‌ها و بنگاه‌های اقتصادی به بحث آسیب‌های اجتماعی است. آیا در این کمیسیون کارگروهی تشکیل شده که این آسیب‌ها را برای رسیدگی اولویت‌بندی کند؟
هنوز اولویت‌بندی وجود ندارد زیرا نگاه من این است که ابتدا این بحث در بنگاه‌های اقتصادی ترویج پیدا کند و بعد فرصت دهیم افراد براساس دغدغه‌ها و علایق خودشان وارد عمل شوند. مهم این است که در ابتدا حرکتی اتفاق بیفتد و هرکسی باتوجه به علاقه خود فعالیت کند تا به مرور مشارکت همه را داشته باشیم.
کمیسیون در دو، سه سال گذشته چه مسایل مهمی را دردستور کار داشته و این مسایل به کجا منتهی شده است؟
چند بحث جدی بوده است؛ ازجمله مبارزه با فساد و رانت که جلسه بسیار خوبی را در اتاق بازرگانی تهران تشکیل دادیم و از اساتید بزرگی مانند دکتر مشایخی، دکتر بهکیش دکتر غنی‌نژاد و اعضای کمیسیون تشکیل و بحث مفصلی درباره ریشه‌های این فساد شد. در کشور رانت و انحصار وجود دارد که نقطه مقابل رقابت‌پذیری است. برای ازبین بردن این انحصار باید رقابت‌پذیری و شفافیت اطلاعات وجود داشته باشد زیرا این فساد عامل مخربی است در توسعه فساد کشور و همچنین زمینه از بین بردن اصول اخلاقی و حرفه‌یی در کشور است و درواقع کسانی که می‌خواهند سالم کار کنند در این فضا نمی‌توانند رشد اقتصادی داشته باشند و فقط کسانی‌که از رانت اقتصادی استفاده می‌کنند موفق می‌شوند.
شما به‌عنوان رییس کمیسیون امور اجتماعی و تشکل‌ها در حال حاضر کدام مسایل اجتماعی را برای کشور مهم و ضروری تشخیص داده و آیا مسایلی مانند جرم و جنایت و اعتیاد و طلاق و غیره برای این کمیسیون مهم هستند؟
موضوع فساد و رانت که متاسفانه در کشور ما نهادینه شده و این یک بیماری مزمن است و دوم مسایل محیط زیست است. متاسفانه به‌دلیل تخریب محیط زیست و استفاده بیش از اندازه از منابع، کشور دچار مشکلات حادی شده است. بحث دیگر مبارزه با فقر است که طبیعتا موضوع مهمی در شرایط سخت اجتماعی امروز است و نیاز به توجه زیادی دارد. موضوع دیگر بحث آموزش است و اینکه همه افراد جامعه باید از آموزش یکسان برخوردار باشند. هیچ‌کسی در هیچ شرایطی از آموزش به‌خاطر مشکلات اقتصادی جا نماند. همه این مسایل منوط به این است که از طریق تشکل‌های اقتصادی اتاق این بحث مسوولیت اجتماعی و کسب و کار اجتماعی در همه بنگاه‌ها گسترش پیدا کند تا این بنگاه‌ها ضمن آنکه به‌دنبال توسعه و سودآوری بنگاه خود و به‌دنبال خلق ثروت‌اند، توجه جدی به مسایل اجتماعی هم داشته باشند.
سخن آخر؟
آنچه مایل هستم بسیار تاکید کنم نقش رسانه‌ها در امور اجتماعی است. متاسفانه رسانه‌ها صرفا به اخبار اقتصادی می‌پردازند و کمتر به مسایل اجتماعی توجه دارند. از برنامه‌های آتی این است که با چند سایت و روزنامه مکاتبه کند تا هر کدام یک جایگاهی برای این امور قرار دهند و هدف این است تا دردهای اجتماع باز شود و مردم با آگاهی برخورد بهتری داشته باشند. اگرچه رسانه‌ها مخاطبان عام‌تری دارند و تاثیر‌گذاری بیشتری ولی متاسفانه به این نوع مسایل کمتر می‌پردازند.
