گروه تشکل‌ها
امیر عابدی رییس شورای مشترک ایران و قزاقستان و عضو هیات نمایندگان اتاق ایران است. یک دوره نایب‌رییسی و 3دوره عضویت در هیات رییسه اتاق بازرگانی گرگان در کارنامه عابدی که یک فعال صادراتی محسوب می‌شود به ثبت رسیده است. اعتراضات این روزهای روسای اتاق‌ها و شوراهای مشترک باعث شد که پای صحبت‌های عابدی بنشینیم و از دیدگاه‌های وی درباره این تغییر در قانون آگاه شویم. عابدی سعی دارد از زاویه دیگری به مساله آیین نامه اتاق‌های بازرگانی و شوراهای مشترک نگاه کند و معتقد است ایراد اصلی این آیین نامه دیده نشدن نقش حمایتی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران از اتاق‌های بازرگانی و شوراهای مشترک است.
چه شد که اتاق بازرگانی ایران به دنبال تغییر در آیین نامه اتاق‌ها و شوراهای مشترک بازرگانی رفت؟
در اینکه اتاق ایران باید به دنبال ساماندهی این اتاق‌ها و شوراهای مشترک می‌رفت هیچ شکی نیست و اصلی موضوع بسیار خوب و درست است. همه فعالان اقتصادی قبول دارند که در اتاق‌ها و شوراهای مشترک مانند هر تشکل دیگری ضعف‌هایی وجود دارد و باید این مشکلات رفع شوند. برای نمونه بحث هماهنگی میان اتاق‌ها و شوراها باید شکل گیرد تا از عملکرد جزیره‌یی جلوگیری شود. درباره اصل این کار کسی اعتراضی ندارد و همگی به این موضوع که باید آیین نامه کامل‌تری نسبت به آیین‌نامه فعلی در دستور کار قرار گیرد، معتقدند.
پس اعتراض‌ها به این آیین نامه برای چیست؟
اعتراض‌های زیادی به این آیین نامه وجود دارد که شما بخشی از آنها را در روزنامه «تعادل» منعکس کردید. من قصد دارم از زاویه دیگری ایراد این آیین‌نامه را مورد بررسی قرار دهم. تمام بحث این آیین نامه این بود که اتاق‌ها و شوراهای مشترک چه کارهایی باید انجام دهند و چه وظایفی در قبال اتاق بازرگانی ایران دارند. در هیچ جای این آیین نامه مطرح نشده است که در قبال این وظایف اتاق بازرگانی ایران چه خدمات و حمایت‌هایی به اتاق‌های بازرگانی مشترک ارائه می‌دهد. اتاق بازرگانی معاونت امور بین‌الملل دارد و هزینه زیادی بابت آن می‌پردازد. حال شوراها و اتاق‌های مشترک قرار است بخشی از این وظایف را برعهده بگیرند و خدماتی به اتاق بازرگانی ایران دهند. در قبال آن اتاق یا معاونت بین‌الملل قرار است چه کاری برای ما کند؟ این رابطه باید کاملا دو سویه باشد. با یک رابطه یک طرفه نمی‌توان انتظار حل شدن مشکلات را داشت. آیین نامه فعلی به شکل شرح وظایف تنها برای یک طرف یعنی اتاق‌ها و شوراهای مشترک است. اگر قرار باشد این آیین نامه به این شکل تدوین شود طبیعتا رابطه به شکل سوال و جواب یک‌طرفه شکل خواهد گرفت. اتاق خود را بالادست اتاق‌ها و شوراهای مشترک
می‌بیند و سوال می‌پرسد و اتاق‌ها و شوراهای مشترک موظف به پاسخگویی هستند. این روال طبیعتا صحیح نیست. بحث من این است اگر این رابطه دو سویه باشد یعنی وظایف اتاق بازرگانی ایران در هم در این بین روشن شود طبیعتا ما به سمت توانمندسازی اتاق و ارتقا تشکل‌ها خواهیم رفت. اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران پارلمان بخش خصوصی است و وظیفه دارد با هدایت تشکل‌ها باعث تقویت آنها شود ولی تغییر ساختار باید از خود اتاق شروع شود.
چه تغییر ساختاری در اتاق بازرگانی منظور شما است؟
ما نیاز به اتاقی کوچک و چابک داریم. تجربه به خوبی نشان داده است که اتاق‌های بازرگانی کوچک و چابک همیشه موفق‌تر ظاهر شده‌اند. زمانی که بخش خصوصی از دولت انتقاد می‌کند بخش مهمی از این انتقادات به سمت سنگینی دولت است. آن وقت پارلمان بخش خصوصی خود از دولت سنگین‌تر است. اگر ما اعتقاد به کوچک‌سازی و چابک شدن دولت داریم خود باید الگوی مناسبی باشیم. این چابک‌سازی باید از اتاق بازرگانی شروع شود. دقیقا همین دیدگاه باید در رابطه اتاق بازرگانی و اتاق‌های مشترک دیده شود. اتاق بازرگانی وظایفی در زمینه روابط خارجی دارد. این وظایف می‌تواند به اتاق‌ها و شوراهای بازرگانی داده شود و اتاق نقش نظارت و هدایت را ایفا کند تا بخشی از بدنه اتاق حذف شود. در حقیقت اتاق‌های مشترک نقش روابط بین‌الملل اتاق بازرگانی ایران را ایفا کنند. در مقابل اتاق نیز از اتاق‌ها و شوراهای مشترک به بهترین شکل حمایت کند. با این کار یک رابطه دو سویه بین این دو نهاد شکل می‌گیرد و هر دو سود می‌کنند.
یکی از بندهای آیین نامه جدید محدود کردن افراد در تصدی پست‌های اتاق‌ها و شوراهای مشترک است. نظر شما در این باره چیست؟
پیش از هر چیز محدودیت باید تعریف شود و مشخص شود که منظور ما از محدودیت چیست. محدودیت با انحصار متفاوت است. از نظر من اگر من توان و وقت آن را دارم که خدمتی ارائه دهم چرا این کار را نکنم. در این خصوص باید بحث شود. من به عنوان رییس شورای بازرگانی مشترک ایران و قزاقستان تنها وقت داشته‌ام در این شورا حضور پیدا کنم و چون تخصص من در کار کردن با قزاقستان بود خدمت در این شورا را انتخاب کردم. برای من حضور در هیات رییسه سایر اتاق‌ها و شوراها جذابیتی نداشت و ترجیح دادم که تخصصی فعالیت کنم. اما به سوال شما برگردیم. یکی از شروط مسوولیت‌پذیری وقت گذاشتن است. یک نفر اگر وقت دارد و حضور وی در چند اتاق و شورا به کار این اتاق‌ها آسیب نمی‌زند چرا باید جلوی وی را گرفت. باید ظرفیت هر فرد بنا به توانایی خودش و با رای اعضا تعریف شود. اعضای شورا و اتاق زمان رای دادن باید آگاه باشند که فرد چه میزان وقت دارد و چقدر به خاطر مسوولیت‌های دیگر درگیر است. پس از آن اگر تصمیم به انتخاب این فرد گرفتند باید به نظر آنها نهایت احترام را قائل شد.
آیا اتاق بازرگانی باید بتواند بر تمام نظرات اتاق‌ها و شوراها نظارت کند و در صورت لزوم آنها را تغییر دهد؟
استقلال کامل شوراها و اتاق‌های مشترک باید دیده و حفظ شود. هر تشکلی که مجمع عمومی دارد، بالاترین رکن آن مجمع عمومی خواهد بود نظرات مجمع عمومی همیشه باشد، اجرایی شود. نمی‌توان نظرات مجمع عمومی را نهادی تغییر دهد و سپس انتظار داشته باشیم که تشکل مستقل باشد. اتاق بازرگانی باید بر بحث توانمندسازی، هدایت و حمایت تاکید کند. همانطور که ما می‌گوییم انحصار مطلوب نیست از طرف مقابل باید اعتمادسازی صورت گیرد. این اعتمادسازی نمی‌تواند یک سویه باشد. اتاق بازرگانی ایران باید به شوراها و اتاق‌های مشترک اعتماد کند و با تقویت آنها باعث شود که آنها بتوانند نقش خوبی در اقتصاد ایفا کنند. برای حضور در بازارهای بین‌الملل لازم است که دو طرف با یکدیگر همکاری کنند. رویه نباید به این شکل تعریف شود که شورا و اتاق‌های مشترک تنها به امور بین‌الملل پاسخ دهند بلکه باید نقش امور بین‌الملل به عنوان حامی اتاق‌ها و شوراها مطرح باشد. مساله اصلی امروز کشور پسابرجام است. برای استفاده بهینه از این فرصت و از بین نرفتن آن مثل فرصت‌هایی که در دهه‌های گذشته برای ما وجود داشت باید اعتماد جدی به اتاق‌ها و شوراها به وجود بیاید. نگاه مچگیرانه از هر دو
سوی محکوم است. اگر این اختلافات کنار گذاشته نشود ما هیچ‌وقت نمی‌توانیم از دوران پسابرجام استفاده بهینه کنیم. این مشکلات باید در جمع‌های دوستانه و با تعامل حل شود و اتاق سیاست دستوری را کنار گذارد.
به عنوان سوال آخر، مهم‌ترین مشکل اتاق‌های مشترک در چند سال گذشته از دید شما چه بود؟
یک عارضه اساسی در تمام اتاق‌ها و شوراهای مشترک وجود دارد و آن در بحث اطلاع‌رسانی و شفافیت اطلاعات است. خبررسانی اتاق‌ها و شوراهای مشترک ضعیف است و اعضا از فعالیت آنها مطلع نمی‌شوند. باید با تعامل جدی با رسانه‌ها شفافیت بیشتری در عملکرد این اتاق‌ها و شوراها شکل بگیرد. در نهایت باید گفت که انتظارات از اتاق‌های مشترک بسیار بیشتر از عملکرد امروز آنهاست. امروز شاهد پذیرش هیات‌های زیادی در ایران هستیم و این وظیفه اتاق‌های مشترک است که بتوانند عامل استفاده بهینه از این فرصت‌ها شوند.
