نوبخت: آب، محور اصلی برنامه ششم توسعه است
گروه انرژی| نادی صبوری |
«آغاز همزمان عملیات اجرایی مرحله نخست طرح‌های آبرسانی روستایی کشور» این عنوانی بود که عصر روز گذشته در هوای برفی تهران، محمدباقر نوبخت، حمید چیت‌چیان، سردار عبداللهی و سیدصفدر حسینی را در ساختمان برافراشته سازمان مدیریت گردهم آورد. مراسمی که درنهایت پای برنامه ششم توسعه به آن باز شد و رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی به صراحت عنوان کرد: «با استفاده از اختیارات قانونی خود برنامه ششم را استارت می‌زنیم.» نوبخت «تصویب این برنامه» در مجلس فعلی را فرصتی استثنایی برای نمایندگان دانست. وزیر نیرو نیز در این مراسم به هزینه‌بر شدن آب نسبت به گذشته اشاره کرده و برای نخستین‌بار فشارهای شدید بر این وزارتخانه برای تامین کیفیت آب تهران را افشا کرد. محمدباقر نوبخت در این مراسم عنوان کرد که اساسی‌ترین مساله برنامه ششم توسعه «آب» است. گزارش «تعادل» از مشروح این جلسه را در ادامه می‌خوانید.
شاید باور این مساله دشوار باشد اما هنوز روستاهایی در ایران وجود دارند که با تانکر به آنها آبرسانی می‌شود و هدف از چنین طرح‌هایی ایجاد دسترسی آسان آب برای روستاییان است.
حمید پورمحمدی معاون توسعه امور تولیدی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی این مراسم را با صحبت‌هایی راجع به وضعیت نابهنجاری که در یک دوره گریبان شرکت‌های آب و فاضلاب روستایی را گرفته بود آغاز کرد، وضعیتی که منجر به عدم توسعه طرح‌های آبرسانی به روستاها برای چند دهه شده بود.
پس از پورمحمدی، حمید چیت‌چیان سخنان خود را آغاز کرد. چیت‌چیان پس از بیان کلیاتی راجع به وضعیت بارش‌ها و منابع آب ایران در وضعیت فعلی و با طرح این نکته که «مدیریت منابع آب ایران برای حفظ تمدن ایرانی و اسلامی» ضروری است، اظهار کرد: «در سال‌های گذشته دغدغه جدیدی به‌نام کیفیت آب به دغدغه‌های ما اضافه شده است. این مساله به واسطه ورود آلاینده‌های صنعتی به آب جدی شد و اکنون منابع آب از این جهت در خطر هستند.»
دغدغه کیفیت آب تهران
وزیر نیرو برای نخستین‌بار طی دوران وزارت خود افشا کرد که از لحاظ تامین کیفیت آب شهر تهران تحت‌فشار شدیدی بوده‌اند و اکنون بحمدالله این مساله را حل کرده‌اند. جمله‌هایی که نشان می‌داد در دورانی به‌طور قطع آب تهران با مشکل بی‌کیفیتی دست و پنجه نرم کرده است.
حمید چیت‌چیان سپس رو به محمدباقر نوبخت رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی که برای تخصیص اعتبارها به هر وزارتخانه‌یی نقش کلیدی ایفا می‌کند، کرد و گفت: «اکنون تامین آب شرب برای ما نسبت به گذشته بسیار هزینه‌بر شده است.» وزیر نیرو در پایان صحبت‌هایش از نقش حمید پورمحمدی معاون امور تولیدی نوبخت به واسطه تلاش‌هایی که درراستای پیشبرد طرح‌های آبرسانی به روستاها به خرج داده نیز تشکر کرد.
اما شاید برای نخستین‌بار در طول مراسم رونمایی یا افتتاح از یک پروژه، در مراسم عصر روز یک‌شنبه در سازمان مدیریت، رییس اصلی‌ترین پیمانکار دولت طی سال‌های گذشته، یعنی قرارگاه خاتم‌الانبیا نیز حضور پیدا کرده بود. سردار عبداللهی فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیا سخنان خود را بااشاره به وضعیت طرح آبرسانی سد کوثر که برعهده این قرارگاه است آغاز کرده و اظهار کرد که باوجود تنگناهای مالی اکنون 3100کیلومتر از مجموع 6000کیلومتر این طرح به انجام رسیده است.
تقدیر از اهمیت به آب‌های مرزی
طرح مهار آب‌های مرزی که روزنامه تعادل نیز پیش از این گزارش مفصلی درباره آن تهیه کرده بود. نوبخت در هفته اول آذر ماه در جلسه رونمایی از بسته تحریک تقاضا در میان اظهارات خود به «اجازه دولت برای استفاده از 2میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی» برای مهار آب‌های مرزی اشاره کرد.
محمد حاج رسولی‌ها نیز در گفت‌وگوی اختصاصی خود با «تعادل» در این زمینه اظهار کرده بود: «در حال حاضر عمده منابع ما سمت مرزهای غربی کشور است. تاکنون بیش از 80درصد اعتباراتی که در این راستا (مهار آب‌های مرزی) بوده است را جذب کرده‌ایم و با سرعت بالایی طرح‌ها را پیش می‌بریم.»
طرح مهار آب‌های مرزی به واسطه توجه ویژه مقام معظم رهبری، دچار اولویتی به‌خصوص است و به همین واسطه نیز تامین اعتبار آن خارج از مسائل بودجه دولت صورت گرفته است، پیمانکار این طرح نیز قرارگاه خاتم‌الانبیاست. پیمانکاری که فرمانده‌اش به واسطه اهمیت دادن وزارت نیرو به این پروژه از آنها تشکر ویژه کرد.
سردار عبداللهی در میان سخنانش اشاراتی نیز به دیگر پروژه‌های قرارگاه خاتم کرده و اظهار کرد که این قرارگاه «پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس» را نجات داده است. فرمانده قرارگاه خاتم وعده داد که بخش ای‌سی این پالایشگاه اردیبهشت95 به اتمام می‌رسد. سردار عبداللهی همچنین از نقش صفدر حسینی رییس صندوق توسعه ملی در تسهیل پروژه‌های مختلف ازجمله فازهای عسلویه تشکر کرد. تشکری که نشان می‌دهد قرارگاهی‌ها به نسبت گذشته منابع مالی مناسب‌تری از صندوق توسعه دریافت کرده‌اند. اما فرمانده قرارگاه خاتم در بخش دوم اظهارات خود صحبت‌هایی را طرح کرد که از گام جدی این نهاد برای حضور در پروژه‌های «روستایی» حکایت می‌کرد، او رو به وزیر نیرو از توافق میان این قرارگاه و وزارت بهداشت برای انجام پروژه‌های این حوزه در روستاها گفت و اعلام آمادگی کرد که نهاد متبوعش توانایی حضور تمام‌قد در پروژه‌های آبرسانی و گازرسانی روستاها را دارند و 10درصد از هزینه‌ها را نیز در اول پروژه خود هدیه می‌دهند.
البته نماینده ذی‌نفعان روستایی در این پروژه‌ها که پس از سردار عبداللهی به ایراد سخن پرداخت به شوخی گفت: «البته قرارگاه پیش از این درصد مشارکت را 15درصد اعلام کرده بود که اکنون کم شده و 10درصد عنوان می‌شود.»
تفاوت رویکردها به صندوق توسعه
اما سیدصفدر حسینی که تا به این نقطه جلسه مورد تجلیل و تقدیر افراد مختلف قرار گرفته بود، سخنان خود را با طرح دیدگاه‌های فعلی صندوق توسعه ملی آغاز کرد. صفدرحسینی با مقایسه رویکرد دولت فعلی و دولت قبلی در قبال استفاده از منابع این صندوق گفت: «در دولت گذشته در یک شب ناگهان 3میلیارد دلار به ریال تبدیل شد و به‌عنوان عیدانه تقسیم شد، 3میلیارد دلار دیگر نیز با سود صفر داده شد. دولت فعلی اما 11میلیارد دلار برای توسعه آب‌های کشاورزی گرفته است که این خود تفاوت رویکرد را به‌خوبی نمایش می‌دهد.» رییس صندوق توسعه ملی ادامه داد: «در این پروژه‌ها عینا شرایط بخش خصوصی و با همان سود 6 درصد بوده است. من به واسطه این رویکرد از دولت آقای روحانی تشکر می‌کنم و این برای ما یک درس است. برای مایی که100سال است نفت داریم اما درآمدهای حاصل از آن را در جهت صحیح مصرف نکرده‌ایم.»
صفدر حسینی در پایان اظهار کرد: «حل مشکل آب روستاییان بدون حضور دکتر نوبخت صورت نمی‌گرفت.»
قرارگاه رقیب بخش خصوصی نیست
پس از این بود که محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت، معاون رییس‌جمهوری و رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی که تا این لحظه کاملا سکوت پیشه کرده و بعضا هنگام ایراد سخن از سوی وزیر نیرو، چهره‌یی نه چندان خوشحال نیز از خود نمایش می‌داد، اظهارات خود را آغاز کرد. نوبخت ابتدا به این مساله اشاره کرد که چنین شراکتی میان نهادهای مختلف باعث خوشحالی و خرسندی روح امام راحل خواهد شد و اگر مقام معظم رهبری نیز خبر این شراکت را بشنوند بسیار راضی خواهند بود، اظهار کرد: «ما اینجا جمع شدیم و منتظر استفاده از منابع آزاد شده از دوران پسا برجام نماندیم.»
رییس سازمان مدیریت در ادامه بیان کرد: «اکنون طرح آبرسانی به روستاهای مختلف با اعتبار 500 میلیون دلار صورت گرفته است و چنین طرحی اشتغالی وسیع در لایه‌های مختلف ایجاد می‌کند. از سوی دیگر طرحی دیگر در راستای آبرسانی با اعتبار 3500میلیارد تومان انجام شده که 1000میلیارد تومان آن از اوراق مشارکت بهادار تامین خواهد شد.»
اشاره نوبخت به استفاده از اوراق مشارکت که اساسا پیمانکاران چندان به استفاده از آن خوشبین نیستند پای نقش قرارگاه در چنین پروژه‌هایی را بار دیگر به میان کشید. سخنگوی دولت با اشاره به اینکه قرارگاه رقیب بخش خصوصی نیست بلکه مکمل این بخش است، اظهار کرد: «قرارگاه در پروژه‌هایی ورود می‌کند که بخش خصوصی توان حضور در آن را نداشته یا مشکلاتی برای ورود به آن دارد. برای مثال بخش خصوصی این اوراق را قبول نمی‌کند. در نتیجه نگاه ما به قرارگاه خاتم ایجاد رقابت میان این نهاد با بخش خصوصی نیست.» نوبخت در ادامه تجلیل از نقش قرارگاه خاتم اظهار کرد: «این نهاد با وجود مطالبات از دولت باز هم با دولت همکاری می‌کند».
رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در ادامه سراغ معرفی طرح مهار آب‌های مرزی رفته و اظهار کرد:«تاکنون چندین میلیارد مترمکعب آب از مرزهای کشور خارج می‌شدند درحالی که مهار آنها در وضعیت و شرایط فعلی ایران حتی از نفت نیز دشوار‌تر بوده است».
او ادامه داد: «ما بیش از 6 میلیارد متر مکعب آب که از مرز خارج می‌شد را مهار کردیم و به داخل فرستادیم. با توجه به نگاه ویژه مقام معظم رهبری به این طرح، منابع آب در قالب وام 8میلیارد دلاری از صندوق توسعه ملی صورت گرفت و در همین راستا سالانه 2میلیارد دلار به این طرح تخصیص داده خواهد شد.»
اما بخش سوم اظهارات محمدباقر نوبخت را شاید بتوان مهم‌ترین بخش سخنان او در مراسم عصر روز گذشته دانست. رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی که این روزها به واسطه برنامه و بودجه سال 95 دچار چالش‌های زیادی با مجلس است در این بخش بحث «برنامه ششم توسعه» را به میان آورد. نوبخت در این زمینه گفت: «برنامه ششم با برنامه‌های دیگر تفاوت اساسی دارد. این برنامه بر خلاف برنامه‌های سابق «مساله‌نگر» است. ما طبق برنامه ششم و به واسطه محدودیت منابع مالی طی سال‌های 95 تا 99 روی مسائل خاصی تمرکز خواهیم کرد.» رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور ادامه داد: «ما گروه اول از این مسائل را به آنهایی اختصاص دادیم که اگر مورد توجه قرار نگیرند به بحران منتهی خواهند شد و نخستین این مسائل آب بود.»نوبخت افزود: «تهیه و تصویر برنامه ششم که هزاران صفحه است برای هر کدام از بخش‌ها ریز به ریز برنامه دارد. اگر اکنون بحث می‌کنند که برای مثال چند جدول از سندی به سندی دیگر منتقل شود اهمیتی نداشته و انجام خواهد شد. نکته مهم این است که برنامه ششم تشخیص داده که چه چیزی در وضعیت فعلی اساسی است؟»
تصویب برنامه ششم، فرصتی استثنایی
معاون رییس‌جمهوری در سخنانی صریح ادامه داد: «ما برای اجرای این برنامه منتظر تصویب مجلس نیستیم، برای مثال اکنون ما در برنامه ششم به این نتیجه رسیدیم که مشکل آب است، اکنون همین رونمایی از طرح‌ها استفاده از اختیارات قانونی دولت برای پیشبرد برنامه ششم محسوب می‌شود. این اختیارات نیازی به اجازه قانونی ندارد.» نوبخت افزود:«من فکر می‌کنم با این روش‌ها وقت مجلس را می‌گیریم، چرا باید برای چیزی که اجازه انجامش را داریم وقت مجلس را بگیریم؟ اما در هر حال تصویب برنامه ششم برای مجلس فعلی فرصتی استثنایی محسوب می‌شود.» رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی که از ابتدای قرار گرفتن در این سمت به دنبال احیای نقش سابق و پر قدرت این سازمان بوده و بعضی‌ها چند مساله طرح شده در برنامه ششم را نیز در راستای این احیا معنا می‌کنند سخنان خود را با همین محور به پایان برده و اظهار کرد:«ما دیگر فقط برنامه‌ریز نیستیم. سازمان مدیریت باید مدیریت کند. حتی اگر کسی از ما چنین مسوولیتی را نخواهد، این وظیفه نانوشته ماست که باید حتما در زمینه آن فعالیت کنیم. حضور در چنین پروژه‌هایی نیز از مصادیق همین وظایف است.»
