میزان سرمایهگذاری در بخش صنعت مناطق آزاد یکی از مهمترین معیارهای موفقیت این پروژه اقتصادی محسوب میشود. تمام حمایتهایی که در مناطق آزاد از تولید صورت گرفت باید در آینهیی خود را نمایش دهد که شاید مهمترین آن میزان موفقیت صنعتی در این مناطق است. اما آمار جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان میدهد که در برخی از این مناطق در دولت تدبیر و امید هیچ پروانه بهرهبرداری صنعتی صادر نشده است. مناطق آزاد الگویی بود که به خاطر شرایط سخت اروپا بعد از جنگ جهانی در دستور کار قرار گرفت. پس از جنگ جهانی دوم کشورهای زیادی به استقلال رسیدند، این کشورها درصدد برآمدند تا آثار عقبماندگی را از بین ببرند. در این راستا، رسیدن به استقلال اقتصادی- صنعتی را یکی از مهمترین عوامل پیشرفت دانسته و بدین جهت در پی یافتن نظریهها و راهبردهایی بودند که هر چه سریعتر آثار عقبماندگی را زدوده و صاحب صنعت شوند. این الگو قرار بود در ایران هم باعث رشد صنایع در مناطق محرومی که آزاد لقب گرفته بودند، شود اما در چند سال گذشته ایجاد صنایع جدید در مناطق آزاد با کاهشی چشمگیر رو به رو بوده است.
3 منطقه آزاد، هیچ جواز صنعتی
نگاهی به کارنامه صنعتی مناطق آزاد در نخستین بهار دولت تدبیر و امید نشان میدهد که فقط 29 پروانه بهرهبرداری صادر شده که 82درصد این جواز مربوط به منطقه آزاد انزلی بوده است و برخی مناطق ازجمله اروند، ماکو و کیش در بهار 93 هیچ پروانه بهرهبرداری صنعتی صادر نکردهاند. این موضوع در سالهای آخر دولت مهرورزی هم وجود داشته اما وعدههای دولت تغییر در این شرایط بود اما بهنظر نمیرسد هیچ تغییری در این راستا اتفاق افتاده باشد.
این آمار در واقع بهنوعی ثمره میزان سرمایهگذاری در دولت قبل بوده است اما واقعیت این است که این آمار در واقع تشکیلدهنده میزان تولید صنعتی در ماههای آینده خواهد بود و ممکن است شرایط دشواری را از نظر صنعتی در این مناطق ایجاد کند.
اروند، کیش و ماکو فاقد سرمایهگذاری صنعتی
اگر امروز از میزان سرمایهگذاری صنعتی در مناطق آزاد گلایه میکنیم و پایین بودن آمار بهرهبرداری صنعتی را به کمبودن سرمایهگذاری صنعتی نسبت میدهیم باید بپرسیم که امروز برای آینده چه کاشتهایم. براساس آمار رسمی مقدماتی وزارت صنعت، معدن و تجارت میزان سرمایهگذاری در برخی مناطق حتی صفر بوده است.
861 شغل صنعتی؛ کارنامه اشتغالزایی دولت
در مناطق آزاد
با چنین وضعیت سرمایهگذاری و پروانه بهرهبرداری طبیعی است که میزان اشتغال صنعتی با مشکلات زیادی روبهرو باشد. در جایی که هیچ سرمایهگذاری صنعتی صورت نگرفته طبیعی خواهد بود که اشتغال صنعتی به هیچوجه افزایش پیدا نکند. این در حالی است که در بسیاری از مناطق آزاد مشکل جذب نیروی کار محلی مساله روز محسوب میشود و نیاز است که تغییری در شرایط جذب نیروی کار صورت گیرد اما آمار اشتغال صنعتی مناطق آزاد بسیار نگرانکننده محسوب میشود. از 861 شغل جدید صنعتی که در سه ماهه اول امسال ایجاد شده است 78درصد مربوط به منطقه آزاد انزلی است و سهم بسیاری از مناطق ناچیز خواهد بود.
آمارهای موجود گویای یک موضوع است، حتی اگر قبول کنیم دولت تدبیر و امید در مناطق آزاد موفق عمل کرده است و طرحهایی مانند مشاورین جوان مناطق آزاد را ایجاد کرده است اما از نظر صنعتی این مناطق بهشدت مورد غفلت واقع شده و لازم است دولت هر چه سریعتر فکری به حال این مناطق کند.