پاریس، وین، آمستردام و پکن؛ میزبان صنایع دستی ایران
گروه بنگاه‌ها شهاب‌الدین قیداری
«آثار صنایع دستی ایران در 5کشور اروپایی و چین به نمایش در می‌آید.» این خبری است که روز گذشته رییس هیات مدیره انجمن صنایع دستی ایران مطرح کرده است. موضوعی که می‌توان آن را از نشانه‌های دوران پسابرجام و از تبعات سفر رییس‌جمهور به اروپا فرض کرد. یکی از بخش‌های پیشران اقتصادی که در حوزه کسب و کار کوچک و متوسط و مشاغل خانگی قرار می‌گیرد، «صنایع دستی» است که می‌تواند نقش جدی در کنترل بیکاری به‌عهده بگیرد. مجیدرضا حریری، در ادامه صحبت‌هایش درباره اقدامات در دست اجرای انجمن صادرکنندگان صنایع دستی در دوران پس از برجام می‌گوید: «در نیمه اول سال2016 یعنی تا خردادماه، دو نمایشگاه صنایع دستی در کشور چین به‌عنوان بزرگ‌ترین بازار هدف برگزار می‌کنیم.»
واقعیت آن است که اقتصاد و معیشت ایرانی در آستانه چند اتفاق سرنوشت‌ساز قرار گرفته است. از یک طرف فرارسیدن عصر پسا تحریم ایرانیان را در آستانه دوره تازه‌یی مناسبات ارتباطی و اقتصادی با سایر ملل جهان قرار داده و ازسوی دیگر، ساختار تقنینی کشورمان در حال پوست‌اندازی جدی است تا با پالایش دوباره نیروهای متخصص در مجلس «دهم» ترکیب تازه‌یی از نمایندگان سکان هدایت تصمیم‌سازی‌های مجلس را به
دست بگیرند. غیر از این موارد، موعد برنامه ششم توسعه همزمان با ترکیب تازه مجلس دهم نیز از راه می‌رسد و اقتصاد ایران در برابر عملیاتی ساختن یکی از مهم‌ترین اسناد اقتصادی خود قرار می‌گیرد. باتوجه به نقشی که صنایع دستی در توسعه پایدار اقتصادی بازی می‌کند، سراغ فعالان این حوزه رفتیم تا آخرین اخبار این حوزه در پسابرجام را
رصد کنیم.
تولیدات صنایع دستی ایران در راه اروپا
مجیدرضا حریری در ادامه صحبت‌هایش با‌اشاره به برنامه‌ریزی‌های اجرایی برای توسعه صادرات صنایع دستی در نمایشگاه‌های اروپا و چین در دوران پس از تحریم‌ها، می‌گوید: «تلاش می‌کنیم بتوانیم تاجران و صنعتگران کشورمان را تشویق کنیم تا در این دو نمایشگاه شرکت کنند. در کنار آن درصدد طراحی بازارچه‌های نوروزی با همکاری معاونت صنایع دستی در 5کشور مختلف اروپایی هستیم.»
رییس هیات‌مدیره انجمن صادرکنندگان صنایع دستی درباره اینکه این نمایشگاه‌ها در چه شهرهایی برگزار می‌شود، می‌گوید: «هنوز کشورهایی که قرار است در آن نمایشگاه‌ها برگزار شود، قطعی نشده، اما تاکنون نمایشگاه پاریس قطعی شده است. احتمالا در اتریش و آمستردام هلند هم این نمایشگاه‌ها
برگزار می‌شود.»
حریری با بیان اینکه این شکل کارهای اجرایی ما را کمی از کارهای زیربنایی انجمن دور می‌کند، می‌افزاید: «ما برای هر کالایی که هنرمندان تولید می‌کنند به‌دنبال بازار هستیم. ما در انجمن دو هدف اصلی بازارسازی برای کالاهای موجود و کالا برای بازارهایی که پیدا می‌کنیم را داریم. ما با اینکه یک انجمن هستیم، اما از 15مهر تا 20آذرماه درگیر ثبت و گرفتن شناسه‌های ثبت شرکت یا بنگاه‌های تجاری بوده‌ایم و این پروسه موجب شد که بخش زیادی از زمان ما درگیر مراحل تاسیس انجمن شود. حدود یک ماه است که درگیر کارهای اجرایی شدیم و بخشی از این زمان هم درگیر مراسم تجلیل از صادرکنندگان و فروشندگان برتر شد.»
رییس هیات‌مدیره انجمن صادرکنندگان صنایع دستی افزود: «ما می‌خواهیم قطار لنگ تجارت صنایع دستی را در حال حرکت تعمیر کنیم. در کنار این تصمیم داریم از تابستان آینده کلاس‌های تجاری بین‌المللی از‌جمله آشنایی با بازارهای بین‌المللی، مارکتینگ و استفاده از صندوق‌های ضمانت صادرات برای صادرکنندگان را انجام دهیم.» حریری گفت: احتمالا تا یک ماه آینده تفاهمنامه‌یی با صندوق ضمانت صادرات هم امضا خواهیم کرد.
سهم صنایع دستی در برنامه ششم توسعه
برخلاف تصور عمومی، این تنها بازار فروش نفت نیست که در دوران تحریم‌های اقتصادی بازارهای خود را از دست داده است؛ بسیاری از بازارهای صادراتی ایران به‌دلیل ماجراجویی‌های دولت قبلی سهم قابل‌توجهی از بازارهای سنتی صادراتی خود را از دست داده‌اند. صنایع دستی هم از‌جمله همین بازارهاست که در دوران پساتحریم باید تلاش برای بازپس‌گیری بازارهای‌شان در دستور کار قرار بگیرد.
یکی دیگر از چهره‌هایی که معتقد است صنایع دستی در فضای پس از رفع تحریم‌ها می‌تواند، بازارهایش را بازپس بگیرد و ارزش افزوده قابل‌توجهی برای کشورمان ایجاد کند، معاون صنایع دستی کشور است. بهمن نامور‌مطلق با‌اشاره به شرایط تازه کشور در دوران پساتحریم و نقش صنایع دستی در افزایش تولیدات صادرات‌گرا و سهمی که در برنامه ششم برای این نوع کسب و کار در‌نظر گرفته شده، می‌گوید: «متاسفانه در تدوین برنامه‌های توسعه پنجگانه کشور، یکی از موارد مغفول مانده مباحث مربوط به میراث فرهنگی و گردشگری، به‌ویژه صنایع دستی، بوده است. برای جلوگیری از این نوع نگاه، تلاش کردیم در برنامه ششم به‌صورت کاربردی به تمام کارکردهای سازمان میراث فرهنگی از‌جمله مقوله صنایع دستی، ویژه نگریسته شود، بنابراین در بند51 این سند حمایت از تولید صنایع دستی و صیانت از آن با تلاش سازمان میراث فرهنگی مورد توجه قرار گرفته است.»
معاون صنایع دستی کشور تاکید می‌کند: «معتقدم درحالی که ما در دوره تبلور اقتصاد مقاومتی قرار داریم، صنایع دستی می‌تواند نقش مهمی در پیشبرد اقتصاد مقاومتی ایفا کند.» نامور‌مطلق در ادامه سخنانش به دوران پسا تحریم نیز اشاره کرد و افزود: «در دورانی که کشور در تحریم به‌سر می‌برد در بازارهای هدف خود در حوزه صنایع دستی بسیار تحت فشار بود و متاسفانه بسیاری از رقبا حتی باوجود کیفیت پایین محصولات‌شان، بازارهای ما را تصاحب کرده‌اند. بعد از پایان تحریم‌ها، ما برای بازگشت به بازارهای هدف خود با مشکلات فراوانی مواجه خواهیم بود، لذا مجموع این مسائل می‌طلبد تا برای بازگشت مقتدرانه به بازارهای جهانی با برنامه حرکت کنیم.»
نامور‌مطلق همچنین در ادامه سخنانش تاکید می‌کند: «یکی از راهکارهای موفقیت در حوزه اقتصاد مبتنی بر تولید صنایع دستی هم‌افزایی در سه رویداد مهم، «اقتصاد مقاومتی»، «اجرای برنامه ششم» و «دوران پساتحریم» است به‌گونه‌یی که با برنامه‌ریزی صحیح همزمان با اشتیاقی که هم‌اکنون در بخش‌های مختلف کشور جهت توسعه اقتصادی پدید آمده، می‌توانیم صنایع دستی را هم در کنار بخش‌های مختلف اقتصادی قرار دهیم.»
ارائه محصولات متنوع و ارزشمند در نمایشگاه نوروزی صنایع دستی
ازسوی دیگر، معاون توسعه مدیریت سازمان میراث فرهنگی، درباره برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته برای توسعه محصولات صادراتی صنایع دستی در ایام نوروز خبر می‌دهد. سمیع‌الله حسینی‌مکارم می‌گوید: «ارائه محصولات متنوع و ارزشمند در نمایشگاه عیدانه صنایع دستی باتوجه به اینکه صنایع دستی می‌تواند به‌عنوان یکی از زمینه‌های دستیابی به اقتصاد مقاومتی مورد توجه قرار گیرد، برپایی نمایشگاه‌های داخلی و خارجی برای معرفی این آثار و صنایع ارزشمند در رونق اقتصادی این بخش تاثیر بسزایی دارد.»
حسینی‌مکارم در حاشیه بازدید از نمایشگاه عیدانه صنایع دستی گفت: «تمرکز بر صنایع دستی و گردشگری یکی از محورهای اصلی برنامه ششم توسعه است.» وی با‌اشاره به اهمیت حوزه صنایع دستی در بحث اشتغال و ارزآوری، تصریح می‌کند: «باتوجه به اینکه صنایع دستی می‌تواند به‌عنوان یکی از زمینه‌های دستیابی به اقتصاد مقاومتی مورد توجه قرار گیرد، برپایی نمایشگاه‌های داخلی و خارجی برای معرفی این آثار و صنایع ارزشمند در رونق اقتصادی این بخش تاثیر بسزایی دارد.»
حسینی‌مکارم با توجه به اینکه نمایشگاه عیدانه صنایع دستی به‌صورت هدفمند و با برنامه‌ریزی گسترده برپا شده است، اضافه کرد: «باتوجه به اینکه در آستانه فرارسیدن عید نوروز هستیم، این نمایشگاه می‌تواند محل مناسبی برای خرید عیدی دستگاه‌ها و ارگان‌ها برای کارمندان باشد.» وی در پایان گفت: «استفاده از صنایع دستی اصیل ایرانی که ساخته دست هنرمندان کشورمان است در رشد و رونق اقتصاد و هنر کشورمان تاثیر بسزایی خواهد داشت.»
بدون شک برای رسیدن به اقتصاد بدون نفت، چاره‌یی جز استفاده از ظرفیت‌های فراوان حوزه‌هایی چون صنایع دستی وجود ندارد. پایان گرفتن دامنه تحریم‌های اقتصادی فرصتی است که بخش‌های مختلف اقتصادی می‌توانند از آن به‌نفع توسعه صادرات استفاده کنند. «تعادل» پرونده فعالیت‌های صنایع دستی را برای شماره‌های آینده باز می‌گذارد تا فعالان این حوزه بتوانند دیدگاه‌ها و مشکلات‌شان را با ما در میان بگذارند.
