گروه جهان
انقلاب مصر با امید به تغییر آغاز شد اما پنج سال پس از وقوع آن شرایط همچنان نامساعد است و دولت ژنرال السیسی بر لبه تیغ قرار دارد. 25ژانویه تا پنج سال قبل تنها روز ملی پلیس بود اما حالا این روز بهعنوان روز اعتراض ملت مصر شناخته میشود. همزمان با پنجمین سالروز انقلاب 25ژانویه مصر مردم این کشور در استانهای مختلف دست به تظاهرات زدند و پلیس هم نسبت به آن بهشدت واکنش نشان داد.
به گزارش الجزیره، بهار عربی برای مصر با تظاهرات برای برکناری حسنی مبارک دیکتاتور سابق مصر در سال2011 آغاز شد. در آن زمان گروه موسوم به «گروه ششم آوریل» از عوامل تجمع مردم مصر در میدان التحریر بود اما این گروه امسال در سالروز پنجمین انقلاب مصر اعلام کرد که بهدلیل حضور نیروهای نظامی در میدان التحریر قاهره در تظاهرات مشارکت نمیکند.
با این حال دیگر استانهای مصر تظاهرات گستردهیی را در بزرگداشت این انقلاب برگزار کردند. در «اسکندریه» تعداد زیادی از مخالفان کودتای نظامی دست به تظاهرات زده و خواهان باز پسگیری روند انقلاب، سرنگونی نظام کنونی، آزادی بازداشتشدگان سیاسی شدند. در استان «کفرالشیخ» نیز تعداد زیادی از تظاهرکنندگان خواهان بازپسگیری مشروعیت محمد مرسی رییسجمهور برکنار شده مصر و پاکسازی دستگاههای پلیس، سیستم قضایی و رسانهها از دشمنان انقلاب شدند. آنها بر پایبندی خود به اهداف انقلاب 25ژانویه تاکید کردند.
پیش از این وزارت کشور مصر اعلام کرده بود که طرح گستردهیی را برای مراسم و تظاهرات احتمالی در سالروز انقلاب اجرا خواهد کرد از این رو تعداد زیادی از نیروهای امنیتی در قاهره و دیگر استانها مستقر شدند. ایستگاه مترو السادات که به میدان التحریر منتهی میشود نیز در این روز بسته شده بود.
دولت مصر از چند هفته قبل از بیم آنکه این تظاهرات به خشونت کشیده شود سرکوب مخالفانش را با شدت بیشتری پیگیری کرده است. این سرکوبگری حتی شامل دستگیری اعضای صفحه مخالفان دولت در فیسبوک و روزنامهنگاران منتقد دولت نیز شده بود. جنگ دولت حتی به مساجد مصر نیز کشیده شد.
السیسی همان مبارک است
عبدالفتاح السیسی رییسجمهوری مصر حالا با خطرناکترین موقعیت هشدارآمیز نسبت به وقوع انقلاب در مصر مواجه است. او در سخنرانی که در ماه دسامبر انجام داد کسانی که میخواستند مردم را برای راهپیمایی به خیابانها بکشانند را «دشمن مردم و کشور» نامید.
به گزارش فارین پالیسی، او حق دارد درمورد شرایط نگران باشد اما این نگرانی نباید لزوما به خشونت کشیده شود. باوجود آنکه محبوبیت او بهخاطر شرایط بغرنج اقتصادی مصر بهشدت کاهش یافته اما بعید بهنظر میرسد که این نارضایتی به شورش منجر شود. با این حال ممکن است سیسی از جایی ضربه بخورد که هرگز فکرش را نکرده است. این تنش میتواند ازسوی خود رژیم او و حرکات اشتباهش در برخورد با مردم مصر ایجاد شود.
حسام بهجت روزنامهنگار و فعال حقوق بشری مصری در گفتوگو با روزنامه گاردین درباره عملکرد دولت سیسی گفت: «سطح سرکوبگری اکنون بهطرز چشمگیری بیشتر از دوران حسنی مبارک است و مردم نسلهای قبلتر میگویند اوضاع فعلی حتی از سالهای دهه1950 و 1960 و حکومت جمال عبدالناصر بدتر است.»
براساس قانون اعتراضات مصر که مدت کوتاهی پس از برکناری محمد مرسی اخوانالمسلمین توسط کودتای نظامی در سال2013 تصویب شد، حضور در هرگونه تظاهرات یا راهپیمایی غیرقانونی است. به اعتقاد این روزنامهنگار مصری تنها دلیلی که چنین وحشتی از افکار عمومی وجود دارد این است که دو سال پیش سیسی پرستیده میشد و دولت میتوانست برای ایجاد امنیت دست به هر کاری بزند. اما اکنون با جمع شدن تمام قوا زیر سایه رهبری سیسی مردم زیر سوال بردن او را آغاز کردهاند.
بهجت بنیانگذار «ابتکار عمل مصر در حقوق فردی» یکی از سازمانهای برجسته حقوق بشری مصر است. از سال2014 او بهعنوان خبرنگار با «مدا مصر» یک رسانه مستقل کار میکند. در نوامبر سال گذشته این خبرنگار و تحلیلگر سیاسی 36ساله ازسوی مقامات نظامی بهدلیل نگارش سلسله گزارشهایی تحتعنوان «یک کودتای شکست خورده» بازداشت شد. در این بازداشتها به بهجت گفته شده که به «ارائه عامدانه اخبار غلط که به منافع ملی آسیب میزنند» متهم است.
با رشد ناچیز اقتصادی مصر، سقوط ذخایر ارزی و بالا رفتن مداوم آمار بیکاری جوانان، مصریها حالا خیلی بیشتر از قبل تنگنای بهوجود آمده در زندگی را درک میکنند، بههمین خاطر هم نسبت به زمان گذشته با صدای بلندتری نسبت به قبل درمورد شرایط شکایت میکنند. با همه این شرایط بهنظر میرسد شور و شوق کمتری نسبت به گذشته درباره وقوع دوباره انقلاب در مصر وجود دارد. تجربه زندگی در پنج سال گذشته به مصریها آموخته که در عرصه سیاست ریسک کمتری انجام دهند. در شرایط امروز و در نبود جایگزین مناسب مردم این کشور ترجیح میدهند کنترل شرایط همچنان در دستان ژنرال سیسی باقی بماند تا بیثباتی دیگری در مصر ایجاد نشود.
از نظر بهجت رهبری مصر بهدلیل شکست در حفظ رویکرد و قوای خود عصبی است: «دو سال پیش این رژیم فکر میکرد شکستناپذیر است. اکنون اما شکاف واضحی در حلقه حاکم در حال شکلگیری است و انتقادات گستردهیی علیه فساد دولت مطرح میشود که پیش از این وجود نداشت. این رژیمی است که مردم حتی با قربانی کردن حقوق خود برای شکست تروریسم از آن حمایت میکنند اما حملات ترویستی اکنون در بالاترین سطح خود رخ میدهند و ما شاهد نابودی تقریبی بخش جهانگردی کشورمان هستیم. مردم اکنون در یافتهاند که از حق خود گذشتهاند اما نه امنیت و نه ثبات اقتصادی به دست آوردهاند که به آنها وعده داده شده بود.»