برای فعالان اقتصادی، این پرسش اساسی وجود دارد که با اجرای برجام و لغو تحریم‌ها، شاهد چه تحولاتی در کوتاه‌مدت و بلندمدت در اقتصاد ایران به‌خصوص در بازارهای پولی و ارزی و بانکی خواهیم بود و انتظار منطقی و واقعی ما از آثار اجرای برجام باید چگونه باشد؟ واقعیت این است که با اجرایی شدن برجام، قطعا تحولات مهمی رخ خواهد داد و مشکلاتی که در سال‌های اخیر به خاطر تحریم‌ها، بسته شدن فضای تجاری، محدود شدن نقل و انتقال پول و ارز و... ایجاد شده به تدریج حل خواهد شد و هزینه‌های تمام شده واردات کالا، تولید و رشد سطح عمومی قیمت‌ها کاهش خواهد یافت.
اثر اجرای برجام به دو شکل اثر روانی و کوتاه‌مدت بر بازارها و همچنین اثر میان‌مدت و بلندمدت بر بازارها و ساختار اقتصاد و تولید بروز خواهد کرد و در عین حال متناسب با این تحولات، باید سیاست‌های دولت، اصلاح ساختار اقتصاد، تحرک بخشیدن به بخش خصوصی و حمایت از تولید نیز در دستور کار باشد تا از فرصت پیش آمده بیشتر بهره ببریم.
در کوتاه‌مدت، اثر روانی اجرای برجام بر بازارهای ارز، بورس و تجارت را شاهد خواهیم بود و متاثر از آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران، نقل و انتقال ارز و پول، افزایش فعالیت بانک‌ها و گشایش در فضای تجاری، بهبود قیمت‌ها، تجارت و واردات، تامین نیازهای کشور، تحولات سریع در بازارها و... را شاهد خواهیم بود و در روزهای اخیر نیز متاثر از اخبار برجام، شاهد کاهش نرخ ارز و بهبود شاخص بورس بوده‌ایم و در کوتاه‌مدت باعث کاهش نرخ دلار و سایر ارزها خواهد شد.
اما باید در نظر داشته باشیم که در سایر حوزه‌ها و کلان اقتصاد، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که در عرض یکی، دو ماه همه‌چیز درست شود و شاهد بهبود همه اقتصاد، عرضه و تقاضا، رونق تجارت و خرید و فروش و بهبود فضای کسب وکار باشیم؛ این تحولات مسائلی هستند که به تدریج، با اقدامات دولت و متاثر از فضای بین‌المللی و ارتباط بهتر با بازارهای جهانی، شرکت‌های خارجی و قراردادهای جدید، ظرف یک یا چند سال آینده باید منتظر تحولات گسترده‌تر و بهتر در آنها باشیم.
اقداماتی مانند تامین مالی طرح‌های عمرانی، مشارکت سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی و بخش خصوصی در طرح‌های عمرانی، افزایش گردش پول و تامین مالی، پرداخت بدهی دولت به فعالان اقتصاد و... مسائلی است که نیازمند گذر زمان و اقداماتی است که به زمان بیشتری نیاز دارد و نباید انتظار داشته باشیم که به محض لغو تحریم‌ها، همه مشکلات حل شود. بلکه متناسب با انتظاراتی که برای رونق اقتصاد و تولید و تجارت داریم، باید اقداماتی از سوی دولت، سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی انجام شود تا به تدریج به اهداف مورد نظر برسیم.
همچنین در میان مدت، انتظار این است که متاثر از رونق اقتصاد، تجارت و تولید، تقاضای کل در بازار افزایش یابد؛ درنتیجه نرخ ارز بعد از کاهش کوتاه‌مدت آن، به‌تدریج به شرایط فعلی برسد و پیش‌بینی این است که به خاطر رشد تقاضا، کاهش قیمت نفت، کسری بودجه دولت و... به تدریج شاهد رشد نرخ ارز باشیم و حتی از نرخ فعلی نیز بالاتر برود؛ چون مهم‌ترین عامل موثر بر بازار ارز، رشد تقاضاست و چون تقاضا برای تجارت و خرید ارز پیش از رشد درآمد ارزی افزایش می‌یابد درنتیجه انتظار این است که نرخ ارز بالاتر برود.
اما اگر قیمت نفت افزایش یابد، ظرفیت تولید و صادرات نفت ایران رشد کند و بهبود رابطه با بازارهای جهانی و آزادسازی نقل و انتقال پول از طریق بانک‌ها منجر به رشد صادرات و درآمد ارزی کشور شود، در آن صورت، افزایش عرضه ارز نیز می‌تواند به تقاضای موجود پاسخ داده و درنتیجه نرخ ارز نیز در سطح فعلی باقی بماند.
در بازار پولی و بانکی نیز ایجاد ارتباطات بانک‌های ایران با بانک‌های جهان، موجب حل مشکلات نقل و انتقال پول می‌شود و موجبات جذب سرمایه‌گذاران خارجی را فراهم خواهد کرد.
بهبود ارتباط بانک‌های ایران، ضمن اینکه هزینه‌های انتقال پول و ارز، دور زدن تحریم‌ها، کارمزد ارتباطات خارجی و هزینه تولید و تجارت را کاهش می‌دهد؛ در عین حال باعث معرفی فرصت‌های تجاری، تولید و صنعت و سرمایه‌گذاری در ایران به سرمایه‌گذاران و بانک‌های خارجی خواهد شد و این موضوع باعث گردش مالی بیشتر در کشور، رشد تجارت، افزایش سرمایه‌های خارجی در ایران و تحولات دیگر در جهت رونق کسب وکار، تولید و تجارت خواهد شد.
بانک‌های ایران با استفاده از شعب خارجی و داخلی خود و مشارکت با بانک‌های معتبر اروپایی و آسیایی، فرصت‌های سرمایه‌گذاری در صنعت نفت، خودرو، بازار پول، تامین مالی و... را فراهم خواهند کرد و ایران به عنوان یکی از کشورهای مناسب برای سرمایه‌گذاری مطرح خواهد شد.
با توجه به بانک‌محور بودن اقتصاد ایران، آزادسازی مبادلات پولی و ارزی باعث ارائه تضمین‌های سرمایه‌گذاری، گشایش ال‌سی و ضمانتنامه‌های بانکی؛ درنتیجه رشد صادرات و واردات، تجارت بین ایران و سایر کشورها و جذب سرمایه‌گذاران در بخش‌های مختلف می‌شود و هزینه‌های دور زدن تحریم‌ها، تجارت و نقل و انتقال پول که در سال‌های اخیر رشد داشته را کاهش می‌دهد.
این تحولات موثر و خوب که حاصل اجرای برجام است، ضمن اینکه وضعیت درآمد، سود، سهام و فعالیت بانک‌ها را رشد می‌دهد و سهامداران و مشتریان بانک‌ها با رضایت بیشتری همراه خواهند شد؛ سهام بانک‌ها نیز در بورس رونق و رشد خواهند داشت و در عین حال، به تدریج زمینه ایجاد رونق در تجارت، تولید، صنعت و نقل و انتقال پول بین ایران و کشورهای جهان را فراهم خواهد کرد و اثربهبود فعالیت بانک‌ها، باعث معرفی فرصت‌های تجاری و صنعتی ایران به جهان خواهد شد.
