گروه دانش و فن مرجان محمدی
واقعیت مجازی یک تکنولوژی و فناوری نوین است که به کاربر امکان می‌دهد تا با یک محیط شبیه‌سازی رایانه‌یی اندرکنش یا تعامل داشته باشد. بیشتر محیط‌های واقعیت مجازی تجهیزاتی برای اندرکنش تصویری انسان با رایانه هستند اما گروه محدودی نیز دارای حسگرهایی صوتی یا لمسی برای تعامل با کاربر هستند. نوع دیگری از واقعیت مجازی وجود دارد که توسط تصاویر پانورامای ۳۶۰درجه ایجاد می‌شود و در واقع واقعیتی از آنچه هستیم را برای دیگران به نمایش می‌گذارد. با فناوری واقعیت مجازی می‌توان این امکان را فراهم کرد تا افراد بتوانند از امکانات و مکان شما به خوبی دیدن کنند. واقعیت مجازی که از آن به عنوان محیط چند رسانه‌یی همه‌جانبه هم یاد می‌شود، یک محیط شبیه‌سازی کامپیوتری است که می‌تواند حضور فیزیکی را در یک محل و در یک دنیای واقعی یا یک دنیای مجازی شبیه‌سازی کند. اغلب محیط‌های واقعیت مجازی در درجه اول، تجربه‌های دیداری هستند که یا از طریق یک صفحه کامپیوتر یا از طریق دستگاه برجسته بینی قابل رویت هستند. برخی از شبیه‌سازها دارای اطلاعات حسی دیگری مانند تولید صدا هم هستند. در موارد پیشرفته‌تر، دستگاه‌های فناوری لمسی شامل اطلاعات لمسی‌ای هستند
که به عنوان نیروهای بازخورد در صنایع پزشکی و بازی‌سازی و نظامی شناخته می‌شوند.
واقعیت مجازی یا Virtual Reality که به اختصار با حروف VR نمایش داده می‌شوند عبارتند از تلاش بشر برای برداشتن مرزهای بین فضای واقعی و فضای مجازی. سال‌هاست که محققان به دنبال راهی برای ادغام کردن فضای مجازی و فضای واقعی هستند و این همه تحقیق برای آسان کردن زندگی انسان‌ها و ایجاد جذابیت در میان مشغله‌های فراوان کاری در اجتماع‌های امروزی که همه درگیر زندگی روزمره هستند ایجاد چنین فضایی که انسان‌ها را گاهی از خستگی‌ها و مشغله‌های فکری دور می‌کند به‌شدت احساس می‌شود.
واقعیت مجازی چیست؟
محیط‌های شبیه‌سازی شده می‌توانند مانند محیط‌های زندگی واقعی یا به صورت کاملا متفاوت باشند نظیر آنچه در محیط‌های بازی دیده می‌شود. در حال حاضر به وجود آوردن یک تجربه واقعی با واقعیت مجازی به دلیل وجود محدودیت‌هایی نظیر پردازش توان، رزولوشن صفحه نمایش و پهنای باند مشکل است. در هر صورت طرفداران تکنولوژی امیدوارند که مشکلات مربوط به ارتباطات و پردازش در آیند نزدیک برطرف شود و بتوان راه‌حل مقرون به‌صرفه‌یی برای این تکنولوژی ارائه داد.
واقعیت مجازی فناوریی است که در آن محیطی مجازی در جلو چشمان کاربر قرار می‌گیرد و براساس حرکت سر و بدن آن محیط مجازی تعامل برقرار می‌کند. به عبارت دیگر هنگامی که یک فرد هدست واقعیت مجازی را روی سر خود نصب می‌کند، در جلو چشمان خود محیطی را مشاهده می‌کند که براساس تغییر موقعیت بدنش تغییر می‌کند و ذهن انسان پس از مدتی می‌پذیرد که در یک محیط واقعی قرار گرفته است.
یک محیط واقعیت مجازی در هدست واقعیت مجازی توسط اپلیکیشن‌های اختصاصی آن به وجود می‌آید. برخی از این محیط‌ها به‌صورت گرافیک رایانه‌یی و سه‌بعدی هستند و برخی دیگر نیز ویدئوها یا تصاویری 360 درجه از محیط‌های واقعی هستند که از قبل فیلمبرداری شده‌اند. با این قابلیت فناوری واقعیت مجازی می‌توان این امکان را فراهم کرد تا افراد بتوانند از امکانات و مکان شما به خوبی دیدن کنند.
اغلب محیط‌های واقعیت مجازی در درجه اول، تجربه‌های دیداری هستند که از طریق یک هدست واقعیت مجازی قابل مشاهده و تجربه هستند. برخی اپلیکیشن‌ها دارای اطلاعات حسی دیگری مانند تولید صدا هم هستند. محیط‌های شبیه‌سازی شده می‌توانند مانند محیط‌های زندگی واقعی یا به صورت کاملا متفاوت باشند نظیر آنچه در محیط‌های بازی دیده می‌شود.
براساس نوع کارکرد هدست‌های واقعیت مجازی می‌توان آنها را به دو بخش تقسیم کرد. اول هدست‌هایی که برای نمایش تصویر از نمایشگرهای اختصاصی درون خود استفاده می‌کنند و دوم هدست‌هایی که برای نمایش تصویر از نمایشگر تلفن همراه استفاده می‌کنند.
با توجه به اینکه تلفن‌های همراه پرقدرت که قابلیت پردازش و نمایش اپلیکیشن‌های واقعیت افزوده را داشته باشند در حال حاضر زیاد شده‌اند لذا هدست‌هایی که بر این اساس کار می‌کنند نیز بسیار بیشتر مورد استقبال قرار گرفته‌اند. در حال حاضر اکثر هدست‌های واقعیت مجازی در بازارهای جهانی مبتنی بر تلفن‌های هوشمند هستند و به همین خاطر هم قیمت بسیار پایین‌تری نسبت به نوع اول هدست‌ها دارند.
تفاوت واقعیت مجازی و واقعیت افزوده
یکی از اشتباهات رایج در میان جامعه ایران در خطاب کردن فناوری واقعیت مجازی با عنوان واقعیت افزوده است. باید گفت که واقعیت افزوده فناوری‌ای است که در آن تصویر سه‌بعدی یا اطلاعاتی به صورت متن یا تصویر روی تصویر زنده‌یی که از طریق دوربین موبایل یا تبلت در حال نمایش است نشان داده می‌شود. البته این فناوری دارای محدودیت‌هایی است که باعث شده توسعه آن به کندی صورت بگیرد و فراگیر نشده باشد. در صورتی که واقعیت مجازی البته در برخی اپلیکیشن‌های واقعیت مجازی با استفاده از دوربین پشتی گوشی همراهی که در هدست قرارگرفته است، تصاویر از محیط ضبط شده و با اطلاعات یا محتوای سه بعدی ادغام می‌شوند.
اپلیکیشنی برای واقعیت افزوده
تقریبا هر جسمی در دنیای واقعی می‌تواند محتوای واقعیت افزوده به خود بگیرد. به این ترتیب هر کسب و کار کوچک یا بزرگی می‌تواند به محصولات خود از کارت ویزیت، کاتالوگ و بروشور، بیلبورد، بسته‌بندی محصولات محتوای واقعیت افزوده اضافه کند. از این رو برای ارائه این حس به کاربر اپلیکیشن واقعیت افزوده توسط یک تیم تحقیقاتی طراحی و ارائه
شده است.
طراح این اپلیکیشن هدف از ارائه این اپلیکیشن را راه‌اندازی مرکز جامعی برای تجارب واقعیت افزوده ایران اعلام کرد و گفت: «چون پیش از این اپلیکیشن تجارب واقعیت افزوده در بیشتر اوقات به سختی صورت می‌گرفت. هزینه واقعیت افزوده چه در ایران و چه در خارج از کشور گران تمام می‌شود اما حداقل با پندارپلاس هم برای تولیدکننده و هم برای استفاده‌کننده برای دانلود و نصب برنامه هزینه‌ها کاهش می‌یابد.»
به گفته سید مجتبی طباطبایی، واقعیت افزوده می‌تواند درآمدزایی خوبی داشته باشد به عنوان مثال پیش‌بینی می‌شود تا در سال 2020 میلادی بیش از 120 میلیارد دلار درآمد داشته باشد. این اپلیکیشن که پندار پلاس نام دارد، می‌تواند برای افراد حقیقی یا کسب و کارهای کوچک و بزرگ با مبلغی بسیار کمتر و بدون نیاز به فرد سومی تجربه‌های واقعیت افزوده تولید کند. این سامانه با سیستم مدیریت محتوای خود می‌تواند به هر فردی که در این سیستم ثبت‌نام کرده، بدون نیاز به دانش برنامه‌نویسی سرویس واقعیت افزوده ارائه دهد. کاربران نیز لازم نیست اپلیکیشن‌های مختلف را برای واقعیت افزوده‌های متعدد دانلود کنند بلکه می‌توانند تنها با نصب پندارپلاس به همه تجربیات واقعیت افزوده دسترسی پیدا کنند.
چشم‌پندار که در آن کاربر می‌تواند تا انواع محتوای واقعیت افزوده را تجربه کنند، شهر پندار، با استفاده از ویژگی شهر پندار می‌توانید اماکن را مثل تابلوهای شهری در نقطه و جهت خود، روی محیط واقعی ببینید و به این ترتیب نیازی به تطبیق نقشه با محیط واقعی وجود نخواهد داشت. مطلب پلاس که نخستین سیستم جامع واقعیت افزوده مطبوعات ایران واستیکرهای واقعیت افزوده که به عنوان یکی از بخش‌های سرگرمی بخش استیکرهای واقعیت افزوده است. بدین‌ترتیب که کاربران می‌توانند با شخصیت‌های مشهور مثل بیل گیتس، استیو جابز، بتمن و... عکس گرفته و در صفحات اجتماعی خود با دوستان‌شان به اشتراک بگذارند.
چه چیز واقعیت مجازی برای ما جذاب و هیجان‌انگیز است؟
در پاسخ به این سوال می‌توان گفت که واقعیت مجازی یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین پارادایم‌های حک شده در ذهن ما را می‌شکند و آن پارادایم تماشای تصویر متحرک از دریچه یک پنجره است. از زمانی که تلویزیون و سینما اختراع شدند و به دسترس مردم رسیدند، همیشه ما فقط می‌توانستیم به یک صفحه نگاه کنیم و اگر صورتمان را از روبه‌روی آن صفحه برمی‌گرداندیم اشیا و محیط اطرافمان را مشاهده می‌کردیم. ولی در فناوری واقعیت مجازی، زمانی که هدست واقعیت مجازی را روی سرمان قرار داده‌ایم، هنگامی که سر خود را حرکت دهیم براساس آن حرکت، تصویر نمایش داده شده نیز تغییر می‌کند گویی که دقیقا در آن محیط قرار داریم.
