گروه انرژی|
شورای راهبردی روابط خارجی روز چهارشنبه میزبان بحثی بود که«چشمانداز بازار جهانی گاز در پرتو چالشهای جاری» را مورد بررسی قرار میداد. در این نشست محمدحسین عادلی دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز، مهدی عسلی مدیر امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت و عزیزالله رمضانی مدیر امور بینالملل شرکت ملی گاز ایران در باره صادرات گاز برای این شورا که ریاست آن بر عهده کمال خرازی بود به بحث پرداختند. مهمترین بحث را محمدحسین عادلی انجام داد.
هفت چالش بازار گاز
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز سخنان خود را به دو بخش تقسیم کرد و در بخش اول به 7 چالش بازار گاز پرداخت و گفت: عصر طلایی گاز در راه بوده و گاز درحال درخشیدن و ظهور است.
محمدحسین عادلی با اشاره به اینکه چهار سال پیش آژانس بینالمللی انرژی در چشمانداز خود از عصر طلایی گاز نام برد که اینک به دلیل چالشهای کنونی برخی نسبت به این عصر طلایی دچار شبهه شدهاند، تصریح کرد: با وجود چالشهای کنونی در بخش گاز، پیشبینی آژانس بینالمللی گاز درباره عصر طلایی گاز درست بوده و گاز ستارهیی درحال درخشیدن و ظهور است.
عادلی نخستین چالش انرژی به خصوص بازار گاز را کند شدن اقتصاد جهانی دانست و با یادآوری اینکه اقتصاد جهان پس از بحران مالی سال ٢٠٠٨-٢٠٠٧ هنوز قد راست نکرده است، اعلام کرد: هنوز اقتصاد جهان روی روال نیفتاده و این موضوع با کند شدن اقتصادهای بزرگ دنیا همزمان شده؛ مانند چین که به جایی رسیده که درحال تغییر ساختار است.
به گزارش شانا، دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز، چالش دیگر بازار گاز را بحث تقاضا عنوان کرد و با بیان اینکه با پیشرفت اقتصاد جهان دو موضوع سبب کاهش تقاضا برای گاز شده است، تصریح کرد: بالارفتن کارایی انرژی و کاهش شدت انرژی که به نوعی مکمل یکدیگر هستند سبب شد تقاضا برای گاز کاهش پیدا کند.
به گفته عادلی با وجود رشد اقتصادی، بالارفتن راندمان در بخشهای مختلف انرژی در این کشورها سبب شد مصرف انرژی در آنها کاهش پیدا کند.
وی با بیان اینکه ظهور ال ان جی یکی دیگر از چالشهای بازار گاز است به تولید آن در امریکا اشاره کرد و افزود: امریکا با استفاده از تکنولوژیهای مدرن موفق به تولید گاز از شیلها شده و این کشور هماکنون از واردکننده گاز به صادرکننده آن تبدیل شده و قرار است نخستین محموله آن ژانویه صادر شود.
عادلی، وجود صادرکنندگان متعدد گاز و کاهش قیمت نفت را به عنوان چهارمین و پنجمین چالش گاز عنوان کرد و درباره چالش ششم نیز توضیح داد: بازار صادرات مجدد دیگر چالش بازار گاز است که در آن واردکنندگان گاز بیش از نیازشان اقدام به خریداری گاز کرده و آن را در بورس عرضه میکنند که اسپانیا در این زمینه پیشقدم بوده و هماکنون گاز را خرید و فروش میکند.
به گفته وی هماکنون رقابت فشردهیی بین کشورهای چین، ژاپن و سنگاپور برای تشکیل بورس خرید و فروش گاز شکل گرفته است.
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز، آخرین چالش بازار گاز را تحولات ژئوپلیتیکی عنوان کرد و با بیان اینکه این موضوع تاثیر زیادی روی بازار گاز دارد، گفت: واضحترین مثال در این زمینه تحولات مربوط به روسیه، اوکراین و اروپا بود که سبب شد سیاستهای انرژی در اروپا تغییر کند و میزان وابستگی به گاز روسیه کاهش پیدا کند.
عادلی با اشاره به اینکه امریکا زمانی که اقدام به سرمایهگذاری در بخش شیل گاز کرده بود، آسیا را به عنوان مقصد خود انتخاب و قراردادها را با کشورهای این منطقه امضا کرده بود، گفت: هماکنون مقداری از گازهایی که هنوز قرارداد آن بسته نشده است به کشورهای اروپایی امضا شده و قرار است گاز امریکا به اروپا برود.
افزایش ٦٤ درصدی تقاضای انرژی در خاورمیانه
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز بخش دوم سخنان خود را به چشمانداز بلندمدت گاز(٢٠٤٠- ٢٠١٥) اختصاص داد و با بیان اینکه ارقامی که ارائه میشود، برگرفته از مدل جهانی گاز است به چشمانداز کلان اقتصادی جهان اشاره کرد و گفت: جمعیت جهان در بین این سالها 8 درصد افزایش پیدا میکند که این بدان معناست که یک میلیارد و ٧٠٠میلیون نفر به جمعیت جهان اضافه میشوند.
وی بحث دیگر در زمینه چشمانداز کلان اقتصادی را شهرنشینی عنوان کرد و با بیان اینکه جمعیت شهرنشین جهان از ٥٤درصد در سال ٢٠١٤ به ٦٤درصد در سال ٢٠٤٠ میرسد، تصریح کرد: شهرنشینی و افزایش جمعیت با خود افزایش مصرف انرژی را به همراه خواهد داشت. عادلی با بیان اینکه رشد اقتصاد جهانی در دوره محاسبه شده به طور میانگین ٣,١درصد خواهد بود، افزود: پیش از این پیشبینیها بیشتر از این رقم را نشان میداد.
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز با اشاره به اینکه رشد اقتصادی سبب افزایش مصرف انرژی خواهد شد، خاطرنشان کرد: میزان انرژی مصرفی از ١٣٧٤٩میلیون تن معادل بشکه نفتی در سال ٢٠١٤ به ١٨میلیون تن معادل بشکه نفتی در سال ٢٠٤٠ خواهد رسید که رشد ٣٠درصدی را نشان میدهد.
وی با بیان اینکه رشد تقاضا برای انرژی در خاورمیانه بالاتر از دیگر مناطق است، افزود: تقاضا برای انرژی در این منطقه ٦٤ درصد افزایش پیدا میکند.
عادلی، میزان تقاضا در آفریقا را ٥٤ و در آسیا را بیش از ٥٠درصد عنوان کرد و گفت: آسیا بیشترین افزایش تقاضا از جهت قدر مطلق را خواهد داشت.
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز با بیان اینکه انرژی هستهیی در ٢٥سال آینده بیشترین رشد را در جهان خواهد داشت، افزود: گاز با رشد ١,٨درصد بعد از انرژی هستهیی با رشد ٢/١ در رده دوم قرار دارد و پس از آنها انرژیهای تجدیدپذیر با رشد 1.9درصد قرار دارد. وی رشد زغالسنگ و نفت را نیز به ترتیب زیر یک درصد و ٤/0درصد عنوان کرد.
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز در ادامه با بیان این کفه ترازوی مصرف انرژی در ٢٥سال آینده همچنان به سمت انرژیهای فسیلی سنگینی میکند، افزود: نفت و گاز بالاترین سهم را در تامین انرژی جهان تا سال ٢٠٤٠ خواهد داشت.
وی با بیان اینکه حدود ٨٠درصد مصرف انرژی جهان تا سال ٢٠٤٠ به انرژیهای فسیلی وابسته خواهد بود درخصوص ترکیب آن گفت: سهم گاز از ٢١درصد در سال ٢٠١٥ به ٢٦درصد در سال ٢٠٤٠ خواهد رسید که روند صعودی خواهد داشت.
عادلی، سهم نفت را در سال ٢٠١٥، ٣١درصد عنوان کرد و با بیان اینکه این میزان در سال ٢٠٤٠ به ٢٧درصد میرسد درباره زغالسنگ و انرژیهای تجدیدپذیر هم گفت: سهم زغالسنگ از ٢٩درصد به ٢٤درصد در سال ٢٠٤٠ میرسد و سهم انرژیهای تجدیدپذیر نیز ١٧درصد خواهد بود.
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز با بیان اینکه تقاضای جهانی برای انرژی حدود ٦٠درصد افزایش پیدا میکند، یادآور شد: تقاضای برای انرژی از ٣٣٩١میلیارد مترمکعب به ٥٤٢٣ میرسد که بیشترین رشد در کشورهای آسیایی غیرعضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (او.ای. سی. دی) است که ٢٣١درصد افزایش پیدا میکند.
وی افزود: رشد تقاضا در آفریقا ١١٩درصد، امریکا لاتین ٦٦درصد و خاورمیانه ٦٣ درصد خواهد بود. عادلی، مهمترین بخش مصرف گاز را در تولید نیرو و برق، خانگی و صنعتی عنوان کرد و گفت: اخیرا بخش حمل و نقل دریایی برای حفظ محیط زیست نیز برای استفاده از گاز ابراز تمایل کرده و اعلام میکنند تا ١٠درصد از این سوخت استفاده خواهند کرد.
نیمی از منابع گاز جهان تخمینی است
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز در ادامه به منابع گازی جهان پرداخت و با بیان اینکه منابع گازی جهان ٤٩٢تریلیون مترمکعب تخمین زده میشود، تصریح کرد: از این میزان منابع تنها ٢٠٠تریلیون مترمکعب آن ذخایر ثابت شده واقعی است و بقیه تخمینی است.
وی با بیان اینکه کمتر از ٥٠ درصد ذخایر دنیا روی آن سرمایهگذاری صورت گرفته، خاطرنشان کرد: ٢١درصد از ذخایر گاز جهان ذخایر جاری، ٢٠درصد پروژهای جدید و ٩درصد آن گازهای غیرمتعارف است.
عادلی با بیان اینکه امریکای شمالی، روسیه، آفریقا و آسیا بیشترین حجم شیل گاز را در خود جای دادهاند، تصریح کرد: البته در بقیه مناطق ازجمله خاورمیانه نیز وجود دارد و عربستان ٤٠میلیارد دلار بودجه برای پیدا کردن شیل گاز هزینه کرده که اگر پیدا کند، تحول بزرگی در خاورمیانه خواهد بود.
وی با بیان اینکه همچنین در لهستان نیز شیل گاز وجود دارد که هنوز کاری درباره آن انجام نشده است، خاطرنشان کرد: دولت فرانسه نیز به دلیل مشکلات زیست محیطی اجازه فعالیت در این زمینه را نمیدهد.
به گفته عادلی هماکنون شیل گاز در امریکا، ژاپن و چین تولید میشود.
افزایش سهم صادرات گاز در جهان
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز با بیان اینکه حدود ٧٠درصد گاز تولیدی در کشورهای تولیدکننده مصرف میشود و ٣٠درصد آن برای صادرات در نظر گرفته میشود. وی افزود: هماکنون سه منطقه امریکای شمالی، کشورهای سیآی اس (روسیه و برخی از کشورها) و خاومیانه گاز جهان را تامین میکنند.
عادلی با بیان اینکه میزان مصرف داخلی از ٢٥٧٤میلیارد مترمکعب در سال ٢٠١٥ به ٣٦٩٥ میرسد درباره صادرات نیز گفت: میزان صادرات نیز از ١١٠٠میلیارد مترمکعب در سال ٢٠١٥ به ١٨٠٨ در سال ٢٠٤٠ میرسد.
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز با بیان اینکه امریکا، آفریقا، استرالیا بازیگران جدید در زمینه ال ان جی هستند درخصوص قراردادهای صادرات گاز گفت: گاز برخلاف نفت بازار جهانی ندارد بلکه بازار منطقهیی دارد و بیشترین تجارت آن از طریق خط لوله انجام میشود.
به گفته وی، طبیعت بازار گاز این است که قبل از تولید گاز باید قرارداد آن به صورت بلندمدت بسته شود. عادلی در عین حال اشاره کرد: خرید به صورت تک محموله هماکنون در دنیا رایج است که ال ان جی سبب انعطاف و نزدیک شدن بازارها به هم شده است.
افزایش وابستگی اروپا به واردات گاز
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز با بیان اینکه اروپا هماکنون ٤٠ درصد گاز مورد نیاز خود را تولید میکند که این رقم در سال ٢٠٤٠ به ٢٥درصد میرسد، افزود: این رقم نشان میدهد وابستگی گاز اروپا در سال ٢٠٤٠ افزایش پیدا میکند و به همین دلیل به فکر متنوعسازی انرژی است.
وی با بیان اینکه این موضوع برای چین برعکس خواهد بود و وابستگی چین به گاز با تکیه بر شیل گاز کاهش پیدا میکند، تصریح کرد: چین هماکنون ٢٨ تا ٣٠درصد تقاضای گازی خود را تولید میکند که این رقم در سال ٢٠٤٠ به ٥٠ تا ٥٢ میرسد.
عادلی در ادامه به تلاش چین و امریکا دو کشور بزرگ آلودهکننده جهان برای کاهش آلودگی هوا و کاهش انتشار گازهای گلخانهیی اشاره کرد و افزود: باید منابع انرژی این کشورها عوض شود و از انرژی زغالسنگ به سمت استفاده از انرژیهای پاکتر یعنی تجدیدپذیر و گاز حرکت کنند.
وی با بیان اینکه گاز یک انرژی بسیار اثرگذار و مهم در کمپین مربوط یه محیط زیست جهانی خواهد بود، تصریح کرد: گاز یک انرژی ترانزیتی است برای استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر.
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز با اشاره به اینکه بازار گاز در میان مدت بازار پررونقی نخواهد بود، تاکید کرد: این یک موضوع دینامیک است و ممکن سال آینده پیشبینیها تجدید نظر شود. به گفته وی، بازار گاز از سال ٢٠٢٥ بازار پررونقی
خواهد بود.
عادلی با بیان اینکه ایران به عنوان بزرگترین دارنده ذخایر گازی جهان و به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک میتواند مرکز تجارت جهانی گاز باشد، تاکید کرد: ایران با توسعه میدانهای گازی و سرمایهگذاری در پروژههای گازی حتما میتواند یک بازیگر بزرگ در بازار انرژی جهان باشد.
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز به عنوان سخن پایانی گفت:«اگر جایگاه ایران در بخش نفت با افت روبهرو شود، جایگاه ایران در بخش گاز نه تنها آن را جبران میکند بلکه از آن بالاتر میرود و گاز میتواند ایران را به عنوان یک منبع بزرگ تامینکننده توسعه جهانی تبدیل کند.»
صادرات گاز به اروپا با کاهش قیمت نفت اقتصادی میشود
مدیر امور بینالملل شرکت ملی گاز ایران هم در این نشست صادرات گاز به کشورهای منطقه را اولویت نخست ایران دانست و گفت: با کاهش قیمت نفت صادرات گاز به اروپا اقتصادی میشود. عزیزالله رمضانی با اشاره به اینکه ایران با وجود داشتن ذخایر بزرگ گازی سهم ناچیزی در صادرات گاز دارد، گفت: ایران باید با استفاده از فناوریهای روز دنیا سهم خود را در بازار گاز افزایش دهد.
وی با بیان اینکه ظرفیت تولید گاز در ایران با وجود ذخایر ٣٤ تریلیون فوت مکعبی سالانه ٢٠٠میلیارد مترمکعب است درباره ظرفیت تولید در روسیه و امریکا نیز گفت: ظرفیت تولید گاز در روسیه و امریکا با ذخایر ٣٣,٢ و ١٠تریلیون فوت مکعبی هماکنون ٨٠٠ میلیارد مترمکعب در سال است.
به گفته وی در صورتی که ایران به فناوری و سرمایهگذاری لازم دسترسی یابد، میتواند با تکیه بر ذخایر موجود، تولید گاز خود را افزایش دهد.
مدیر امور بینالملل شرکت ملی گاز ایران با بیان اینکه جنگ برای به دست آوردن سهم از بازار گاز در پیش است، صادرات گاز به اروپا به صورت ال ان جی را با صرفه عنوان و اظهار کرد: امریکا برای کاستن از وابستگی اروپا به گاز روسیه به دنبال صادرات ال ان جی به این قاره است.
وی با بیان اینکه ایران نیز میتواند سهمی در بازار گاز اروپا داشته باشد، تصریح کرد: با کاهش قیمت نفت، صادرات گاز به اروپا نیز با توجه به نزدیک شدن قیمتها به هم اقتصادی خواهد بود؛ هند و چین نیز میتواند بازار بزرگی برای گاز ایران باشند.
به گفته رمضانی، روسیه با ساخت خط لوله سه هزار کیلومتری گاز به اروپا صادر میکند؛ پس ایران نیز میتواند با داشتن چنین خط لولهیی به بازار گاز اروپا وارد شود.
مدیر امور بینالملل شرکت ملی گاز ایران با اشاره به اینکه شدت مصرف انرژی در ایران هماکنون بالاتر از کشورهای دیگر است، یکی از دلایل این موضوع را گستردگی شبکه گازرسانی در کشور عنوان کرد و گفت: هماکنون تمام کشور به شدت به گاز
وابسته است.
وی از نبود راهبرد بخش انرژی در کشور انتقاد کرد و گفت: ایران با افزایش مصارف داخلی تنها بازارهای صادراتی خود را از دست داده است.
رمضانی با اشاره به اینکه هماکنون ٤٠درصد ذخایر انرژی ایران را نفت و ٦٠درصد آن را گاز تشکیل میدهد، اعلام کرد: باید تلاش کرد تمرکز بیشتری برای توسعه صنعت گاز داشته باشیم.
صادرات گاز، منافع بلندمدت ایران را
تامین میکند
مدیر امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت هم به اعضای شورای راهبردی روابط خارجی گفت: صادرات گاز به کشورهای منطقه منافع ایران را در بلندمدت تامین میکند.
مهدی عسلی در این شورا به مصرف بیرویه انرژی در کشور اشاره کرد و درباره راهکار آن گفت: مهمترین راهکار برای مصرف بیرویه انرژی در کشور واقعی کردن قیمت آن است.
وی با تاکید بر اینکه رفتن به سمت قیمت بینالمللی برای انرژی باید استراتژی کشور باشد، تصریح کرد: با واقعی شدن قیمتها میتوان برنامهریزی مناسبی برای همه بخشها انجام داد.
عسلی، مهمترین چالش در تقاضای گاز را کاهش رشد اقتصادی چین عنوان کرد و درباره چالش عرضه نیز گفت: روسیه دارای چاههای زیاد گازی است که آماده برداشت بوده و در صورت صادرات ال ان جی امریکا به اروپا، این کشور میتواند از این تعداد چاهها استفاده کند و صادرات خود را افزایش دهد. به گفته مدیر امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت ١٠سال آینده شاهد نبرد بزرگی در حوزه انرژی بین روسیه و امریکا خواهیم بود.