گروه تشکل‌ها
اول دی ماه قرار بود که قیمت شیر و محصولات لبنی در کشور 6 درصد افزایش پیدا کند. تصمیمی که تاکنون با انتقادهای بسیاری مواجه شده و البته هنوز هم به مرحله اجرایی شدن نرسیده است. یکی از دلایل عمده که به صعود قیمت محصولات لبنی وارد شد، این بود که بعد از هدفمندی یارانه‌ها مردم شیر کمتری مصرف کردند. به این ترتیب تقاضا کاهش پیدا کرد و به تبع آن هم تولید با مشکل مواجه شد. اما حالا گفته می‌شود این 6 درصد برای حمایت از دامداری‌ها افزایش پیدا می‌کند، افزایشی که احتمالا مانند دومینو باقی بخش‌ها از تولیدکننده‌ها و صنایع تبدیلی تا سفره مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد. حسن فروزان‌فرد، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران بر این باور است که در بخش شیر، وزارت جهاد کشاورزی خودش را حامی کشاورزان و دامپروران می‌داند به همین دلیل هم فکر می‌کند که باید حق آنها را از صنعتگران بگیرد. این تقابل کار را مشکل می‌کند. این مشکل در قیمت‌های تضمینی و پایه هم وجود داشته است چراکه اصلا مسوولان به صنایع پایین دستی کشاورزی که ممکن است با دخالت در قیمت‌ها دچار مشکل شوند، توجه نمی‌کنند.
به نام دولت، از جیب صنعتگر
فروزان‌فرد در مورد افزایش قیمت شیر و تاثیرات آن اظهار کرد: در حوزه‌یی مثل شیر، نکته این است که وزارت جهاد کشاورزی خودش را حامی کشاورزان و دامپروران می‌داند. به همین دلیل هم فکر می‌کند که باید حق آنها را از صنعتگران بگیرد. این تقابل کار را مشکل می‌کند. این مشکل در قیمت‌های تضمینی و پایه هم وجود داشته است چراکه اصلا مسوولان به صنایع پایین دستی کشاورزی که ممکن است با دخالت در قیمت‌ها دچار مشکل شوند، توجه نمی‌کنند. درحال حاضر دولت برای کمک به دامپروران و کشاورزان از جیب صنعتگر و مصرف‌کننده بعدی می‌پردازد که موجب بی‌نظمی می‌شود. این اقدام در اغلب اقتصاد‌های جهان پذیرفته شده نیست.
او در ادامه گفت: در کشورهای پیشرفته، دولت برای ادامه حیات کشاورزی و دامپروری مسوولیت به عهده می‌گیرد ولی نه با دستکاری صنایع پایین دست. این کشورها، این حمایت را با سوبسید انجام می‌دهند بدون اینکه نظم فعالیت‌های اقتصادی بعدی را بر هم بزند. اما از آنجا که دولت ایران دستش بسته است و پولی ندارد، سعی می‌کند بخشی دیگر را قربانی این بخش کند.
چه خطرهایی در کمین است؟
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران بر این باور است که در حال حاضر مصرف لبنیات در کشور کاهش یافته و این کاهش مصرف، دو نوع خطر کوتاه‌مدت و بلندمدت دارد. او افزود: خطرات کوتاه‌مدت به صنعتگران برمی‌گردد و خطرات بلندمدت هم سلامت جامعه را به خطر می‌اندازد. حالا این افزایش قیمت این خطرات را تشدید می‌کند.
فروزان‌فرد افزود: چند وقت پیش، صنایع لبنی پیشنهاد دادند تا این ظرفیت ایجاد شود تا قیمت‌های متفاوت برای کالا‌ها وجود داشته باشد. یعنی هر منطقه به فراخور ساکنانش قیمت متفاوتی بپردازد. به این عمل در اقتصاد «تبعیض قیمت» گفته می‌شود. یعنی در منطقه‌هایی که لوکس‌نشین هستند، قیمت بیشتر و در منطقه‌های با درآمد کمتر قیمت پایین‌تر عرضه شود.
او خاطرنشان کرد: به هر حال تقاضا در بازار به یک قیمت نیست. در اقتصاد یک تابع تقاضا وجود دارد. آدم‌های مختلف شرایط مختلفی دارند که می‌توانند قیمت‌های مختلفی بپردازند. این تبعیض تقاضا هم به معنی شناخت مشتری برای تعیین قیمت کالاهاست. در این روش تولیدکننده منافع بیشتری می‌برد چراکه کسی که بضاعت دارد با توجه به منطقه‌یی که ساکن است، پول بیشتری می‌پردازد و از آن طرف هم ساکن کم درآمد، هزینه کمتری می‌کند. چنین نظری وجود داشت اما اینکه در چه مرحله‌یی است را اطلاع ندارم.
دخالت‌های بر هم زننده بازار
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران گفت: عموما آنچه مغایر آزادسازی اقتصاد است، این است که دولت به بازار ورود پیدا کند اما در نهایت مسوولیت رفتار خودش را نپذیرد و بدون توجه به صنایع بالادستی و پایین دستی تغییر ایجاد کند. نمونه این عمل هم اخذ عوارض برای واردات دانه‌های خام بود. چراکه دولت می‌خواست با پولی که از محل اخذ تعرفه واردات به دست می‌آورد، منبع سوبسید به کشاورز را تامین کند و این روش اقتصاد را به هم می‌زند.
او اضافه کرد: دولت می‌تواند برای جلوگیری از نابودی یک بخش در اقتصاد ورود پیدا کند اما باید مسوولیت آثارش را هم خودش بر عهده بگیرد. نه اینکه مسوولیت تاثیر اقدامش را بیندازد به گردن تولیدکننده. در زمینه افزایش قیمت شیر و محصولات لبنی هم همین امر صادق است، دولت می‌خواهد دامپروران دچار مشکل نشوند، می‌تواند به آنها کمک کند اما نباید هزینه کمک به دامپروران را دیگر فعالان اقتصادی بپردازند چراکه در این شرایط فقط این آسیب از یک بخش به بخش دیگر منتقل شده است.
فروزان‌فرد اظهار کرد: درحال حاضر مشکل در وزارت جهاد کشاورزی است و در آینده نزدیک به بخش صنعت منتقل می‌شود و در درازمدت گریبانگیر سلامت کشور خواهد شد. به همین دلیل این اقدام، اقدامی چند وجهی است و کار چند جانبه نیاز دارد. دولت و مسوولان باید در این زمینه از انجمن‌های حرفه‌یی کمک بطلبند.
صنایع لبنی عوامفریبی نکنند
اما در آن سو رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی گاوداران بر این باور است که صنایع لبنی به جای عوامفریبی باید پول دامدار را بدهند. سیداحمد مقدسی در واکنش به اظهارات صنایع لبنی مبنی بر عدم کشش برای افزایش قیمت لبنیات اظهار کرد: در ابلاغیه سازمان حمایت آمده کارخانجاتی که از پارسال قیمت محصولات خود را افزایش نداده‌اند، مجاز به افزایش ۶ درصدی قیمت ۳ فرآورده پرمصرف خود هستند این درحالی است که پیش از این برخی از کارخانجات در سکوت مطلق، قیمت محصولات خود را بالا برده‌اند بنابراین، این ابلاغیه شامل آنها نمی‌شود.
او با بیان اینکه براساس ابلاغیه سازمان حمایت، تنها آن دسته از کارخانجات که از سال قبل افزایش قیمتی در محصولات خود اعمال نکرده‌اند، مجاز به افزایش ۶ درصدی نرخ‌ها هستند، افزود: برخی از کارخانجات لبنی قبلا قیمت محصولاتشان را بالا برده‌اند و حالا که باید پول دامدار را بدهند، عوامفریبی کرده و می‌گویند بازار کشش ندارد و مردم توان خرید ندارند.
مقدسی در پاسخ به این پرسش که آیا مذاکره‌یی بین دامداران و صنایع لبنی در جریان است؟ گفت: ابلاغیه جدید سازمان حمایت براساس توافقی که در جلسه مشترک میان ما، صنایع لبنی و سازمان حمایت حاصل شد، تصویب و ابلاغ شده است ضمن اینکه بعد از این ما هیچ مذاکره‌یی با صنایع نداشته‌ایم.
چرا لبنیات ۶ درصد گران نشد؟
همچنین رییس اتحادیه فروشندگان لبنیات با بیان اینکه سرانه مصرف شیر و محصولات لبنی در کشور پایین است، گفت: اگر قیمت‌ها افزایش یابد باز هم تقاضا کاهش خواهد یافت. علی رجبی بیان کرد: در حال حاضر محصولات لبنی با مشکل کمبود تقاضا مواجه است و تولیدکنندگان حاضر نیستند با افزایش قیمت باز هم بازار را از دست بدهند.
او گفت: با توجه به رکود صنایع لبنی و نامتعادل بودن عرضه و تقاضا در بازار این محصولات انتظار داشتیم دولت راهکاری غیر از افزایش قیمت‌ها برای حمایت از تولید شیر خام و محصولات لبنی تعریف کند که تحقق نیافت.
رجبی افزود: اگر قیمت‌ها افزایش یابد با کاهش تقاضا و مصرف به سلامت مردم هم آسیب می‌رساند درحالی که یکی از موثرترین روش برای مبارزه با پیامدهای آلودگی هوا افزایش مصرف شیر و محصولات لبنی است.
رجبی درباره اینکه آیا به خاطر افزایش 100 تومانی خرید شیر خام حاضر به تغییر قیمت محصولات لبنی ازجمله شیر، پنیر و ماست نشدید؟ گفت: درحال حاضر با کمبود تقاضا روبه‌رو هستیم و اگر قیمت‌ها را افزایش دهیم باز هم تقاضا را کاهش می‌دهد و البته اگر طرف‌های تقاضا ظرفیت و کشش افزایش قیمت را می‌داشت مشکل ایجاد نمی‌کرد اما هر گونه افزایش قیمت باعث کاهش تقاضا خواهد شد. سازمان حمایت پیش از این ابلاغ کرد، کارخانه‌های لبنیات باید قیمت خرید شیر خام از دامداران را از اول دی ماه کیلویی 100تومان افزایش دهند و در ازای آن قیمت ماست، پنیر و شیر را 6 درصد گران کنند که ظاهرا این مصوبه عملیاتی نشده است.
