گروه انرژی نسیم بنایی
بازار نفت بازاری جهانی است، این روزها علاوه بر نشست سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام (اوپک) سایر نشست‌ها نیز باعث ایجاد نوسان در قیمت نفت می‌شوند. اکنون نوبت به نشست فدرال رزرو امریکا رسیده است. بانک مرکزی امریکا یا همان فدرال رزرو بالاخره پس از حدود یک دهه تصمیم گرفت نرخ بهره را افزایش دهد؛ تصمیمی که می‌تواند باعث تقویت ارزش دلار و به دنبال کاهش قیمت کالاهای اساسی شود. در این بین یکی از مهم‌ترین کالاها «نفت» است. ژاویر بلاس تحلیلگر بلومبرگ اظهار کرده است تصمیم فدرال باعث کاهش قیمت نفت خواهد شد و به دنبال آن به اقتصاد جهان آسیب خواهد زد. از نظر او در شرایط فعلی رسیدن قیمت نفت به 20دلار در ازای هر بشکه محتمل است. او در صحبت‌های خود تاکید کرده است که تنها راه درمان قیمت پایین، «قیمت پایین» است به همین خاطر بهای نفت بالاخره از اواسط سال 2016 روندی صعودی را در پیش خواهد گرفت. هر چند منطقی به نظر می‌رسد که تصمیم فدرال رزرو باعث کاهش قیمت نفت شود اما بررسی‌های «تعادل» از سایر تحلیل‌ها نشان می‌دهد که همه بر این باور نیستند. بر اساس اطلاعات به دست آمده از خبرگزاری ایتارتاس روسیه، تحلیلگران روس معتقدند نه تصمیم
کنگره امریکا مبنی بر لغو قانون منع صادرات نفتی و نه تصمیم فدرال رزرو امریکا مبنی بر افزایش نرخ بهره تاثیری عمیق و دایم روی قیمت‌های نفت نخواهند داشت. بر اساس آخرین به‌روزرسانی سایت اوپک، قیمت نفت اوپک به 31.49دلار در ازای هر بشکه رسیده است. در حالی که نفت برنت حوزه دریای شمال به قیمت 36.83دلار در ازای هر بشکه در بازار در روز جمعه 27آذر معامله شده است و شاخص دبلیوتی‌آی در این روز به 34.48دلار در ازای هر بشکه رسیده است.
ژاویر بلاس تحلیلگر و ستون‌نویس روز پنج‌شنبه در گفت‌وگو با بلومبرگ درباره تاثیر تصمیم فدرال رزرو بر قیمت نفت گفت: «ما مدت‌هاست که شاهد کاهش شدید قیمت نفت هستیم و می‌بینیم که قیمت به کمترین میزان خود در هفت سال گذشته رسیده است. امروز اما شاهد قیمت‌هایی هستیم که از سال 2004 تاکنون ندیده بودیم.» او در صحبت‌های خود تاکید کرد که شرکت‌های بزرگ نفتی در بازار نفت پس از تصمیم فدرال مبنی بر افزایش نرخ بهره باید منتظر کاهش دوباره قیمت باشند.
این تحلیلگر در این باره که آیا تا به این لحظه اقدام فدرال تاثیری جدی روی قیمت نفت داشته است، گفت: «بله تاثیر داشته است. تصمیم فدرال باعث تقویت دلار می‌شود که این امر تاثیر منفی روی کالاها از جمله نفت می‌گذارد.» به این ترتیب این تحلیلگر اعتقاد داشت که هر چه نرخ بهره بیشتر افزایش پیدا کند دلار قوی‌تر خواهد شد و فشار بیشتری به قیمت کالاها و به‌طور ویژه نفت وارد خواهد آمد. بلاس در ادامه صحبت‌های خود تاکید کرد که کاهش قیمت نفت امری است که همه کشورها به آن واکنش نشان می‌دهند. برای مثال بحران اقتصادی روسیه در میانه سقوط قیمت نفت به اوج خود رسیده است. او گفت: «قیمت‌های پایین‌تر کالا و به‌طور ویژه نفت تاثیرات بسیاری را روی مصرف و اقتصاد جهان خواهد داشت.»
او در دنباله سخنان خود با اشاره به اینکه قطعا تاثیر منفی این اقدام فدرال بیشتر از تاثیر مثبت آن است، شرایط را این‌گونه تحلیل کرد که حتی در امریکا نیز با توجه به تعداد شغل‌هایی که در تگزاس و داکوتای شمالی از دست می‌رود تاثیر آن روی اقتصاد، منفی است. در حال حاضر بسیاری از کشورهای امریکای لاتین و اقتصادهای نوظهور از وضعیت موجود رنج می‌برند. به دنبال تصمیم فدرال رزرو امریکا و کاهش دوباره قیمت نفت بحث نفت 20دلاری دوباره به میان آمد. بلاس در این باره تاکید کرد که نفت 20دلاری کاملا محتمل است. او درباره این پیش‌بینی گلدمن ساکس اظهار کرد: «من اخیرا در نیویورک بودم و با مدیران بسیاری از شرکت‌ها در ارتباط بودم، تقریبا همه آنها در این زمینه نگران هستند و منتظرند تا ببینند در 6ماه آینده چه اتفاقی خواهد افتاد.» او در ادامه تاکید کرد که هیچ یک از مدیرهای شرکت‌های بزرگ نفتی این امید را ندارند که قیمت نفت تا 6ماه آینده روبه بهبود بگذارد. از نظر بلاس تنها این امید وجود دارد که قیمت نفت و سایر کالاها در سه ماهه دوم سال 2016 رو به افزایش دوباره بگذارد.
در حقیقت از نظر او باید اتفاقات ژئوپلیتیکی رخ بدهد که روی عرضه تاثیری جدی بگذارد تا شاهد تغییری آنی باشیم. او در ادامه اشاره کرد که اگر قیمت نفت به 20دلار در ازای هر بشکه برسد بسیاری از شرکت‌های امریکایی مجبور خواهند شد کالاهای خوب را با قیمت بسیار پایین به فروش برسانند و سرمایه‌گذاری‌ها متوقف خواهد شد. از نظر او به زودی کالاهای خوبی با قیمت پایین به بازار خواهند آمد.
بلاس معتقد بود که به زودی شاهد ضررهای بیشتر کشورهای تولیدکننده نفت خواهیم بود و رشد اقتصادی این کشورها پایین خواهد آمد. صندوق بین‌المللی پول نیز در پژوهشی که اخیرا انجام داده به این نکته اشاره کرده است که کشورهای تولیدکننده نفت به دلیل سقوط شدید قیمت نفت جزو بازندگان اصلی اقتصادی در جهان در سال 2015 بوده‌اند و کمترین رشد اقتصادی را داشته‌اند. بر اساس پژوهش صندوق بین‌المللی پول در حالی که متوسط رشد اقتصادی کشورهای کم‌درآمد تولیدکننده نفت در سال 2014 حدود 5.7درصد بوده است در سال 2015 این رشد به 3/0درصد رسیده است. از نظر بلاس با ادامه این روند کاهشی قیمت نفت، فشار بیشتری به ارز کشورهای تولیدکننده نفت به ویژه روسیه، برزیل و کلمبیا وارد خواهد آمد.
یکی از جالب‌ترین نکاتی که بلاس در سخنان خود به آن اشاره کرد، این بود که بهترین درمان برای کاهش قیمت «کاهش قیمت» است. یعنی در حالی که قیمت‌ها تا سال آینده روندی نزولی را طی خواهند کرد اما پس از آنکه به کف خود رسیدند دوباره روندی صعودی را در پیش خواهند گرفت.
اما با وجود تمام تحلیل‌ها و بدبینی‌های بلاس در بلومبرگ، تحلیلگران پایگاه خبری ایتارتاس روسیه نظری کاملا متفاوت دارند. آنها معتقدند نه تصمیم کنگره امریکا مبنی بر لغو قانون منع صادرات نفتی و نه تصمیم فدرال رزرو امریکا مبنی بر افزایش نرخ بهره تاثیری عمیق و دایم روی قیمت‌های نفت نخواهند داشت. الکسی اولیوکایف وزیر اقتصاد و دارایی روسیه اظهار کرده است که تصمیم فدرال رزرو امریکا تاثیر چشمگیری روی قیمت نفت و همچنین روی ارزش روبل یعنی ارز رایج روسیه نخواهد داشت. البته نماینده پیشین وزیر اقتصاد روسیه در توییتر خود اظهار کرده است که افزایش نرخ بهره هم روی قیمت نفت و هم روی ارز روسیه تاثیر منفی خواهد داشت. او در پست توییتر خود نوشته است که اکثر اقتصادهای نوظهور از این مساله آسیب خواهند دید.
سرگئی دابین رییس سابق بانک روسیه اظهار کرده است: «منطق عمومی به این صورت است که قیمت نفت به دلار وابسته است و با تقویت ارزش آن، قیمت نفت کاهش می‌یابد. اما در زمینه تصمیم اخیر فدرال تنها باعث نوسانات بسیار جزیی خواهد شد.» از نظر او صادرات نفت از سوی امریکا بسیار کم و جزیی خواهد بود در نتیجه نمی‌تواند شوک چندانی به قیمت نفت وارد کند. افزایش نرخ بهره نیز بسیار کم بوده است و به همین خاطر فعلا تاثیر چندانی نخواهد داشت مگر اینکه به صورت تدریجی تا9 ماه آینده افزایش بیشتری پیدا کند. این قضایا به جریان گربه شرودینگر شباهت دارد؛ فرض کنید گربه‌یی را در جعبه‌یی در بسته زندانی کنید و پس از مدتی به سراغ آن می‌روید؛ هر چند به احتمال 90درصد این گربه مرده است اما احتمال 10درصدی نیز وجود دارد که او زنده باشد. اگر شما جعبه را باز کنید جدا از همه احتمالات یا گربه‌یی مرده را می‌بینید یا زنده. نفت نیز اکنون در رابطه با افزایش نرخ بهره در همین وضعیت قرار گرفته است؛ باید صبر کرد تا جعبه باز شود.
