در ارتباط با عدم واکنش مثبت بازارهایی مانند ارز و بورس که قابلیت نقدشوندگی و تغییرات سریع شاخص‌ها و نرخ‌ها دارند نسبت به اخبار نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌یی و مختومه شدن پرونده پی‌ام‌دی ایران بعد از 12 سال، برخی این پرسش را مطرح می‌کنند که دلیل این عدم واکنش چیست و چرا شاخص بورس دچار ریزش شده و بازار ارز با رشد نرخ دلار مواجه شده است؟
در پاسخ به این پرسش باید گفت که واکنش نسبت به این نوع اخبار، یا به صورت آثار روانی و سریع و لحظه‌یی است یا تابع تحولاتی است که بعد از نتایج نشست شورای حکام قرار است به صورت لغو تحریم‌ها اتفاق بیفتد.
در مورد آثار روانی، باید گفت که ما پیش از این شاهد آثار روانی پیشرفت مذاکرات هسته‌یی بوده‌ایم و به قولی آثار این اخبار را پیش‌خور کرده‌ایم. زیرا در شرایطی که مذاکرات تازه شروع شده و درحال انجام بود، شاهد واکنش بازارها به اخبار مذاکرات هسته‌یی بودیم و طی یکی، دو سال گذشته، شاهد ثبات بازار ارز و کاهش نرخ‌ها نسبت به سال‌های قبل از آن بوده‌ایم و حداقل ثبات نسبی در بازار ارز را داشته‌ایم و به تدریج متاثر از اخبار مذاکرات هسته‌یی، تعادل به بازار ارز بازگشته است. اما در ارتباط با تحولاتی که قرار است بعد از نتایج نشست شورای حکام رخ دهد، هنوز زود است که بورس و بازار ارز واکنش متناسب با آن داشته باشیم زیرا ابتدا باید شاهد لغو تحریم‌ها، تغییر و بهبود در فضای کسب وکار کشور، رشد سرمایه‌گذاری و ورود پول و سرمایه‌گذاران خارجی به بازار باشیم و بعد انتظار اثرگذاری بر نرخ‌ها و شاخص‌ها را داشته باشیم.
واقعیت این است که اگرچه هیات‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و بازرگانی به ایران سفر کرده و مذاکراتی را انجام داده‌اند اما هنوز سرمایه‌گذاران سرمایه‌یی وارد کشور نکرده‌اند و شرکت‌ها حضور جدی و تازه‌یی نداشته‌اند و انتقال دانش فنی وفناوری و مشارکت در تولید و... اتفاق نیفتاده است.
آنچه به عنوان ثبات نسبی در بازارهای ارز و سایر بازارها شاهد هستیم نتیجه تلاش دولت برای ارائه بودجه ومخارج و حضور منضبط، ارائه سیاست‌های پولی و مالی و ارزی با انضباط بوده است و چنانچه ورود سرمایه خارجی و مشارکت شرکت‌های خارجی را به تدریج شاهد باشیم در آن صورت می‌توان انتظار داشت که بورس و بازارهای ارز و کالا و... نیز نسبت به اخبار پیشرفت سیاست خارجی کشور واکنش نشان دهند.
اما مهم‌تر از اثر شرایط جدید و اخبار مرتبط با آن باید توجه داشت که صنعت، شرکت‌ها، فضای کسب وکار و بازارهای دارایی، ارز، بورس و... متاثر از مسائل ساختاری، مدیریتی سال‌های گذشته و تحولات بین‌المللی هستند. به عنوان مثال در شرایطی که قیمت نفت کاهش یافته و به پایین‌ترین سطح خود در 11 سال گذشته رسیده است، به این معنی است که درآمد ارزی دولت کاهش خواهد یافت و کمبود منابع ارزی، امکان تامین تقاضای رو به افزایش را ندارد و همین مسائل باعث افزایش نرخ ارز می‌شود. با کاهش درآمد ارزی دولت، مخارج دولت و عرضه ارز کم می‌شود و اگرچه برداشتن تحریم‌ها به تدریج وضعیت را بهبود می‌بخشد و مشکل را حل می‌کند اما ممکن است در مقاطعی عرضه ارز به اندازه رشد تقاضا افزایش نیابد و همین مساله نرخ ارز را افزایش می‌دهد. البته بانک مرکزی باوجود کمبود ارز، به نحوی بازار را کنترل کرده است اما نوع برخوردهای فیزیکی اخیر از جمله دستگیری دلالان، تعطیلی صرافی‌های غیرمجاز و... این علامت را به بازار می‌دهد که بازار از ثبات نسبی قبلی فاصله گرفته و کمبود ارز باعث می‌شود که تاحدودی از نقطه تعادلی قبلی دور شود و لذا واکنش بازار ارز به این روند، افزایش
نرخ‌ها در هفته‌های اخیر است. بورس نیز از این قاعده مستثنی نیست و اولا رشد شاخص‌ها در دولت قبل به دلایل مختلف، به معنای پیش‌خور کردن آثار روانی بوده و ثانیا شرکت‌های بورسی تحلیل درستی از وضعیت بازار دارند و بیشتر به آثار واقعیت‌های ساختاری و مدیریتی اقتصاد توجه دارند و کمتر به اخبار مذاکرات هسته‌یی و سیاست خارجی توجه می‌کنند. زیرا بورس با مشکلات ساختاری اقتصاد و تحولات مختلف از جمله مشکلات شرکت‌های نفتی، پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی به خاطر کاهش قیمت نفت و قیمت بالای خوراک، مشکلات مالی بانک‌ها، کاهش فروش و سودآوری شرکت‌های سیمانی، صنایع فلزی و... مواجه هستند.
در نتیجه باید گفت که اقتصاد ایران و بازارهای مختلف عجولانه، آثار روانی و رشد شاخص‌ها و نرخ‌ها را قبل از به نتیجه رسیدن مذاکرات و لغو تحریم‌ها پیش‌خور کرده‌اند و در عین حال به دلیل مشکلات ساختاری و مدیریتی سال‌های اخیر با مشکلاتی مواجه هستند که امکان بهبود شاخص‌ها را نمی‌دهد و واقعیت‌های اقتصاد مانند کاهش قیمت نفت سایه خود را بر روند فعالیت شرکت‌ها و محیط کسب‌وکار حفظ کرده است و لذا در آینده با لغو تحریم‌ها و ورود سرمایه‌های خارجی و مشارکت شرکت‌های خارجی، می‌توان شاهد بهبود روند شاخص‌ها، افزایش درآمد ارزی و تعادل در بازار ارز باشیم و واکنش واقعی نسبت به تحولات جدید را شاهد باشیم.
