گروه انرژی | نادی صبوری
روز گذشته، تهران شاهد نشست سران کشورهای صادرکننده گاز بود. در این نشست که ریاست آن بر عهده حسن روحانی، رییس‌جمهوری کشورمان بود، حاضران شاهد دو سخنرانی بودند که به نوعی نقشه راه گازی جهان را ترسیم می‌کرد. ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه در این نشست از برنامه آتی کشور خود برای تامین گاز اروپا و نیز آسیا سخن گفت و رییس‌جمهوری ترکمنستان هم از طرحی سخن گفت که پیش از این برنامه جمهوری اسلامی ایران بود، یعنی تامین گاز شرق از طریق هند. برنامه‌یی که به خط لوله صلح معروف بود اما در نیمه راه شکست خورد. اکنون رییس‌جمهور ترکمنستان که به عنوان مهمان ویژه در این نشست حضو ر داشت از پیشبرد طرح خط لوله انتقال گاز افغانستان - پاکستان و هند سخن گفت.
حسن روحانی رییس‌جمهوری ایران در افتتاحیه مجمع سران کشورهای صادرکننده گاز گفت: «بدون شک اجلاس سران صادرکننده گاز یکی از مهم‌ترین رویدادهای مربوط به انرژی به ویژه صنعت گاز محسوب می‌شود هدف از این اجلاس همکاری برای یافتن راهکارهایی برای حمایت از منافع مشترک توسعه همکاری در زمینه‌های مختلف از جمله اکتشاف تولید و تجارت گاز طبیعی است. او ادامه می‌دهد: افزایش سهم گاز طبیعی در ترکیب انرژی مصرفی جهان و ارتقای جایگاه مجمع در عرصه بین‌المللی است.
رییس‌جمهوری ایران با اشاره به این نکته که استفاده از انرژی فسیلی باعث آسیب‌های اجتماعی شده و آثار منفی در محیط زیست داشته و جهان را با مساله استفاده انرژی از توسعه و حفظ محیط زیست مواجه ساخته، افزود: باید به موضوع انرژی در قالب توسعه پایدار توجه کنیم.
او در ادامه اظهار می‌کند: در سال‌های گذشته بسیاری از جوامع پیشرفته درصدد توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر بر آمدند. براساس چشم‌انداز‌های معتبر سهم این انرژی‌ها در جهان تا آینده قابل پیش‌بینی محدود خواهد بود و برای گذار از دوران سوخت‌های فسیلی به تجدیدپذیر راهی طولانی در پیش است بنابر این این سوال مطرح است که برای تامین انرژی با آلایندگی کمتر در دوران گذار چه باید کرد؟»
رییس‌جمهوری ایران در پاسخ به این پرسش طرح شده بیان می‌کند: گاز طبیعی به عنوان سوختی پاک برای دهه‌های آینده سهم قابل توجهی از ترکیب انرژی مصرفی جهان را به خود اختصاص داده و مزیت اقتصادی دارد. اهمیت گاز به عنوان منبع مهم انرژی افزایش یافته انتظار می‌رود مصرف گاز در دهه‌های آتی افزایش چشمگیر داشته باشد.
او ادامه می‌دهد: «همه کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه بر این باورند که گاز پلی مطلوب از دوران سنتی سوخت‌های فسیلی به دوران تجدیدپذیر خواهد بود. افزایش تجارت گاز طبیعی به افزایش همبستگی و ثبات امنیت و یکپارچگی ملل کمک خواهد کرد. بازار‌های انرژی ماهیتا پویا است و بازار گاز نیز از این پویایی مستثنا نیست.»
رییس‌جمهوری ایران در ادامه اظهار کرد: ارتقای مجمع کشورهای صادرکننده مستلزم ایجاد نگاهی فراگیر‌تر از گذشته به موضوع است تا مجمع نقشه راه را ترسیم کند.
رییس‌جمهوری ایران در ادامه به سراغ استراتژی‌های جی‌ای سی اف رفته و با اظهار این جمله که «سود یکی به ضرر دیگری نیست» بیان کرد: «منافع هر یک از کشورهای عضو در قالب استراتژی جمعی و منافع جمعی و تسهیم آن به صورت بهتری تامین می‌شود. هنر و درایت مجمع کشورهای صادرکننده گاز این است که با رعایت حق مالکیت و حاکمیت و نحوه بهره‌برداری مستمر زمینه‌های هماهنگی و سازگاری بیشتر سیاست‌ها و تشریک مساعی را امکان‌پذیر سازند.»
روحانی ایران را به عنوان یکی از بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر طبیعی جهان که از ظرفیت بالایی برای تولید و صادرات و مشارکت در تامین امنیت عرضه برخوردار است، معرفی کرد و گفت: «مقایسه میان ذخایر و صادرات گاز ایران نشان می‌دهد که محدودیت‌های تحمیلی بین‌المللی مانع بهره‌برداری مطلوب ایران از ذخایر خود شده است. اما با توافق اخیر وضعیت به سرعت تغییر خواهد کرد. مقدمات این تغییر در سرمایه‌گذاری و تصمیم‌گیری از بدو شروع دولت آماده شده است. تداوم افزایش سریع تولید گاز این امکان را به ایران می‌دهد که صادرات گاز را به کشورهای همسایه از طریق خط لوله و دیگر نقاط از طریق ال ان جی افزایش دهد.»
حسن روحانی در ادامه به رونمایی از قراردادهای جدید نفتی که 7 و 8 آذر در سالن اجلاس سران خواهد بود اشاره کرده و اظهار داشت: «چارچوب قراردادهای جدید نفتی ایران زمینه جذابی برای این صنعت فراهم ساخته است. دولت از سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی حمایت خواهد کرد. ایران برنامه گسترش مصرف گاز و بهینه‌سازی در مصرف را در دستور کار خود دارد تا ضمن بهره‌گیری داخلی ظرفیت صادراتی را افزایش دهد.»
پس از حسن روحانی، محمد حسین عادلی دبیرکل جی‌ای سی اف، گفت: این سومین مجمع ما در 3سال گذشته است که افزایش اعضای حاضر نشان می‌دهد که جی سی اف می‌تواند تاثیر جهانی داشته باشد. نکته کلیدی این است که بخش گاز تحولات و تغییراتی را تا چندی پیش تجربه کرده و با وجود تغییرات نکته‌یی که محرز است آن است که دنیا به منابع قابل اتکای سوخت‌های دوستدار محیط زیست نیاز دارد و انرژی به صورت بهتری استفاده خواهد شد و ما در دسترس جمعیت بیشتری هستیم.
عادلی در پایان از پیوستن جمهوری آذربایجان به مجمع اظهار خوشحالی کرد.
نخستین رییس جمهوری که پس از روحانی در مجمع سران سخنرانی کرد مورالس، رییس‌جمهوری بولیوی بود. او با اشاره به حق مالکیت بر ذخایر طبیعی گفت: هر چند بولیوی یکی از کشورهای فقیر امریکای لاتین بوده اما حالا وضعیت در حال تغییر است و آنها با همکاری‌های مشترک در حال توسعه منابع طبیعی خود به ویژه گاز هستند.
تئودور اوپیانگ رییس‌جمهور گینه استوایی نیز در سخنرانی خود به نقش جی‌ای سی اف در کنترل قیمت‌های گاز اشاره کرد و گفت: این مجمع باید هر چه از دستش بر می‌آید برای کنترل قیمت گاز و وضعیت تجارت و بهبود دسترسی به تجارت گاز برای همه اعضا انجام دهد. او در پایان از دیگر اعضا خواست که به سرمایه‌گذاری در حوزه گاز گینه بپزدازند.
اما ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه گفت: ما سهم زیادی در امنیت عرضه گاز داریم. در مسکو تعدادی از قراردادها بسته شد که کمک خواهد کرد وضعیت بازارها در درازمدت مشخص شوند.
رییس‌جمهوری روسیه در ادامه اظهار کرد: من مطمئنم که مجمع سوم بسیار مهم بوده و تصمیم‌های گرفته شده شامل بیانیه نهایی به ما برای پروژه‌ها کمک خواهد کرد. گاز یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه برای دوستان ما در ایران است و ما در آینده شاهد افزایش تقاضا برای گاز طبیعی در سال 2040 خواهیم بود. همین افزایش تقاضا کافی است تا بدانیم که پروژه‌های گاز نیاز به افزایش دارد؛ اما چالش‌های فراوانی نیز در این زمینه وجود دارد.
پوتین در ادامه اظهار کرد: «پروژه‌های گازی نیاز به به روزرسانی دارند و ال ان جی بسیار نیازمند توجه و کار است. در سال‌های گذشته شاهد این بوده‌ایم که سرمایه‌گذاران در گاز ضمانت خواسته و خواستار کاهش ترس و ریسک از سرمایه‌گذاری هستند. به نظر من مصرف‌کننده و تولیدکننده همه باید سهم خود را در ریسک پروژه‌های گازی بپردازند.»
رییس‌جمهوری روسیه در ادامه اظهار کرد: تکنولوژی‌های جدید ساختار و رفتار بازار را تغییر داده و به همین واسطه در سال‌های گذشته شاهد بروز روش‌های جدید در فروش گاز بوده‌ایم. ما در سنت‌پترزبورگ در حال فروش گاز از طریق بورس هستیم.
پوتین ادامه داد: ما امیدواریم که در آینده تبادل گاز در بورس روسیه را به 35 میلیارد فوت مکعب خواهیم رساند. البته نباید تجربه‌های گذشته را فراموش کرد.
رییس‌جمهوری روسیه در ادامه به برنامه‌های این کشور برای همکاری با شرق و غرب جهان اشاره کرده و اظهار کرد: «ما با دوستان اروپایی همکاری خواهیم داشت و همچنان به شرق نیز صادرات خواهیم کرد. با شرکایی آسیایی و چینی نیز برای ما اهمیت دارند.»
در حالی که در ماه‌های اخیر مقام‌های ایرانی بارها بر این مساله تاکید کردند که صادرات احتمالی گاز ایران به اروپا از طریق ال ان جی خواهد بود، ولادیمیر پوتین گفت: در نظر داریم صادرات گاز طبیعی را به 6 میلیون تن در سال افزایش دهیم که 13 درصد از کل صادرات ال ان جی دنیا خواهد بود. پوتین در این قسمت با نگاهی بسیار مطمئن اظهار کرد: ما شرق و غرب را همزمان خواهیم داشت.
فواد معصوم رییس‌جمهور عراق نیز صراحتا مساله قیمت گاز و مکانیسم جدید قیمت‌گذاری را پیش کشیده و اظهار کرد: گاز باید با سوخت‌های دیگر جایگزین شود. همچنین خطوط لوله‌یی جدید برای اتصال مصرف‌کننده‌ها و تولید‌کننده‌ها به یکدیگر احتیاج است که کشورهای خلیج فارس را به دریای خزر متصل کند. رییس‌جمهوری عراق در پایان اظهار داشت که عراق خواهد توانست به هاب انتقال گاز در منطقه تبدیل شود.
قربا‌نقلی‌بردی محمداف رییس‌جمهوری ترکمنستان که به عنوان مهمان ویژه در این مجمع حضور داشت، سخنان قابل تاملی را بیان کرد. او او در سخنان خود اظهار کرد: «این کشور آماده همکاری با مجامع و سازمان‌های بین‌المللی برای افزایش استفاده از گاز همگام با صیانت از محیط زیست است.» رییس‌جمهوری ترکمنستان ادامه داد: تامین انرژی با رویکرد توسعه پایدار بسیار مهم و اساسی است. لذا ضرورت دارد اقدام‌ها و تدابیر موثری برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان گاز اندیشیده شود. قربانقلی بردی محمد اف تصریح کرد: «طرح ساخت خط لوله ترکمنستان ـ افغانستان ـ پاکستان ـ هند می‌تواند تحولی در صادرات گاز باشد و دارای اهمیت ویژه‌یی است و اهدف بلندمدتی را دنبال می‌کند.» وی ادامه داد: «ما اطمینان داریم این طرح در مهلت مقرر یعنی سال ٢٠١٨ به پایان خواهد رسید و افزون بر آن در حال مطالعه و بررسی نحوه صادرات گاز به اروپا هستیم.» قربانقلی بردی محمد اف گفت: «ترکمنستان یکی از کشورهای بزرگ تولیدکننده گاز به شمار می‌رود و در تمام فعالیت‌های خود به ویژه در ساخت خطوط لوله انتقال گاز به مسائل اکولوژیکی توجه ویژه‌یی داریم و در تلاش هستیم از محیط زیست حفاظت
کنیم.»
نوبت به لیبی رسید؛ نامنتظره‌ترین نماینده را این کشور داشت، در حالی که انتظار می‌رفت به جای شخص اول این مملکت نخست‌وزیر یا لااقل وزیر انرژی آن در این برنامه حاضر شوند؛ از طرف لیبی وزیر آموزش این کشور یعنی فتحی المجوری حاضر شده بود. او صحبت‌های خود را با یادآوری گذشته آغاز کرد و گفت: «سال گذشته 11 کشور توافق کردند این مجمع در تهران تشکیل شود.
از آن زمان تاکنون پیشرفت‌های چشمگیری شکل گرفته است.» وزیر آموزش لیبی بر حفظ ثبات قیمت گاز و قیمت واقعی آن تاکید کرد و گفت: «قیمت گاز باید عادلانه باشد.»
او گاز را سوخت دوستدار طبیعت معرفی کرد و به همین خاطر تاکید کرد که باید تلاش کنیم تبادل گاز و صادرات آن شفاف و بدون فساد انجام بپذیرد.
محمدبن صالح‌الساده، وزیر صنعت و انرژی قطر ضمن اشاره به کاهش اخیر قیمت نفت اظهار کرد: «کاهش قیمت نفت و گاز چالش آشکار تولیدکنندگان این منابع در زمان حاضر است. این مساله باعث به چالش کشیده شدن موضوع مقرون به صرفه بودن تولیدات در این حوزه شده است.» از نظر وزیر صنعت و انرژی قطر این اجلاس هم می‌تواند به نفع تولیدکنندگان گاز و هم مصرف‌کنندگان آن باشد. او بر این باور است که این اجلاس می‌تواند تاثیرات منفی نوسانات قیمت گاز را کاهش دهد.
نیکول اولیویر وزیر انرژی‌ترینیداد و توباگو نیز به نمایندگی از رییس‌جمهور این کشور پشت تریبون قرار گرفت و سخنانش را ادا کرد. او که در روز نشست وزرا کت و دامن سبزرنگی به تن کرده‌بود تمرکز صحبت‌های خود را روی محیط زیست قرار داد و مهم‌ترین دستاورد اجلاس اخیر مجمع کشورهای صادرکننده گاز را بیانیه‌یی دانست که خطاب به اجلاس پاریس در زمینه تغییرات محیط‌زیست صادر می‌شود. اولیویر نیز بر این نکته تاکید کرد که گاز طبیعی جایگزینی مناسب برای دیگر سوخت‌های آلاینده است. او همچنین اظهار کرد که تدوین الگوی پیش‌بینی قیمت گاز یکی دیگر از دستاوردهای مهم نشست جی‌یی‌سی‌اف است.
از طرف امارات متحده عربی نیز مطر حامد النیادی معاون وزیر انرژی این کشور در نشست حاضر شده‌بود که در سخنان خود اظهار کرد امارات آماده همکاری با مجمع کشورهای صادرکننده گاز با هدف استفاده بهینه از این انرژی پاک است. او همچنین تاکید کرد که این کشور از جدیدترین تکنولوژی‌ها برای حفاری نفت و گاز استفاده می‌کند. النیادی اظهار کرد: «در امارات شهروندان را به استفاده از گاز طبیعی تشویق می‌کنیم. او اظهار داشت که اکنون 35درصد از خودروهای ابوظبی گازسوز هستند.»
عبدالله سالم البدری دبیرکل سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) با بیان اینکه برای او حضور در ایران به عنوان یکی از اصلی‌ترین موسسان اوپک افتخار محسوب می‌شود، گفت: «مجمع کشورهای صادرکننده گاز جی یی سی اف در یک دهه اخیر به خوبی توسعه یافته است، هم‌اکنون نیاز است همکاری و هماهنگی میان این مجمع و اوپک بیش از پیش افزایش یابد.»
وی با بیان اینکه گاز عاملی ثبات بخش در جهان محسوب می‌شود، گفت: «در دهه‌های آینده با توجه به افزایش جمعیت در دنیا تقاضا برای انرژی افزایش زیادی خواهد داشت.»البدری با اشاره به اینکه تا سه دهه آینده دنیا به سمت انرژی‌های نو خواهد رفت، گفت: «تا سال ٢٠٤٠ سوخت‌های فسیلی ٥٠ درصد از نیاز انرژی دنیا را همچنان تامین خواهند کرد.»
دبیرکل سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) ادامه داد: «برای تامین انرژی جهان با توجه به افزایش تغییرات اقلیمی جهان تا سال ٢٠٤٠ علاوه بر دو تریلیون بشکه نفت، دنیا به دو تریلیون متر مکعب گاز نیز نیاز دارد.»
وی افزود: «اوپک برای بررسی راهکارهای رسیدن به اهداف خود تا سال ٢٠٢٠، ماه آینده جلسه تشکیل می‌دهد.»
