به این دلیل که منابع بانک‌ها رشدی نداشته اما نیاز سه برابر شده تصور می‌شود که بانک‌ها تسهیلات نمی‌دهند در حالی که بانک‌ها بیش از گذشته تسهیلات می‌دهند اواخر هفته گذشته در نشست هم‌اندیشی شرکت‌های هلدینگ سرمایه‌گذاری که با حضور اسحاق جهانگیری، وزیراقتصاد و دارایی، رییس کل بانک مرکزی، رییس سازمان بورس و چند نفر از مدیران ارشد بانکی، مدیران و معاونان وزارتخانه‌های اقتصادی و... برگزار شد، معاون اول رییس‌جمهور، صراحتا حمایت دولت از بانک‌ها را اعلام کرد تا بانک‌ها بتوانند در پرداخت تسهیلات بیشتر به بنگاه‌های اقتصادی توانمندتر عمل کنند.
کارشناسان و مدیران بانکی، در این زمینه، ضمن استقبال از سخنان معاون اول رییس‌جمهوری، معتقدند که آنچه باید در تصمیم‌گیری‌های دولت و سیاست‌های پولی و بانکی مورد توجه باشد، افزایش توان تسهیلات‌دهی
بانک‌ها و تامین سرمایه در گردش بنگاه‌های اقتصادی و تولیدی کشور است.
واقعیت این است که به جای تاکید بر بانک‌ها برای تامین سرمایه درگردش، باید از منابع بازار سرمایه، اوراق مشارکت، صندوق توسعه ملی، ابزارهای بازار بین بانکی، تجدید ارزیابی دارایی‌ها و افزایش سرمایه بانک‌ها، افزایش آورده سهامداران بانک‌ها و... باید منابع بانک‌ها و نقدینگی مورد نیاز تولید تامین شود و نباید تمام فشارها بر بانک‌ها وارد شود. بلکه باید توجه شود که اقتصاد ایران به جای بانک محور بودن به سمت سرمایه محور بودن و تامین منابع از بازارهای مختلف هدایت شود.
این کارشناسان معتقدند با توجه به سه برابر شدن نرخ ارز در سه سال اخیر و رشد نرخ تورم در سا ل‌های 90 تا 91، نیاز بخش تولید به تامین نقدینگی چند برابر شده، در حالی که منابع بانکی قابل ارایه برای تسهیلات به همان اندازه رشد نکرده است.
بخشی از منابع بانک‌ها، درگیر مطالبات معوق، بدهکاران بزرگ، عدم تمایل واحدهای تولید نیازمند نقدینگی به پرداخت بدهی و اقساط خود و همچنین بدهی 88 هزارمیلیارد تومانی دولت به بانک‌ها و... است. در نتیجه با قفل شدن منابع بانک‌ها، امکان افزایش توان تسهیلات‌دهی بانک‌ها وجود نداشته است، لذا نخستین اقدام دولت در این زمینه، ارایه راهکارهایی است که بانک‌ها به منابع بیشتری دسترسی داشته باشند و نمی‌توان در این شرایط انتظار داشت که بانک‌ها بدون تزریق منابع جدید، قادر به افزایش تسهیلات باشند.
کل مطالبات سیستم بانکی از بخش‌های دولتی و غیردولتی معادل 616 هزارمیلیارد تومان، بدهی دولت و شرکت‌های دولتی 110 هزار میلیارد تومان، بدهی دولت
88 هزار میلیارد تومان، بدهی شرکت‌های دولتی 22هزار میلیارد تومان، بدهی بخش خصوصی 506 هزارمیلیارد تومان است و کل سپرده‌های غیردولتی 561 هزارمیلیارد تومان است یعنی مطالبات سیستم بانکی از دولت و غیردولتی، معادل 45هزار میلیارد تومان بیش از دولت و غیردولتی است و این موضوع نشان می‌دهد که فشار زیادی برای بانک‌ها برای دریافت تسهیلات وجود دارد.
دکتر بهمن وکیلی مدیرعامل بانک توسعه صادرات در گفت‌وگو با «تعادل» ضمن استقبال از اظهارات معاون اول رییس‌جمهور گفت: بحثی که از گذشته وجود داشته و بارها رییس کل بانک مرکزی و مدیران سیستم بانکی بر آن تاکید داشته‌اند بحث پرداخت تسهیلات برای سرمایه در گردش بنگاه‌های اقتصادی بوده که متاسفانه به دلیل رشد نرخ ارز و افزایش نیاز نقدینگی بنگاه‌ها طی سال‌های اخیر، توان تسهیلات‌دهی بانک‌ها به نسبت افزایش قیمت دلار رشد نداشته است.
وی افزود: به عبارت دیگر، نیاز بنگاه‌های اقتصادی به منابع مالی و سرمایه در گردش به بیش از سه برابر افزایش پیدا کرده اما منابع مالی بانک‌ها افزایشی نداشته است.
وی اضافه کرد: قاعدتا بانک‌ها باید بتوانند سرمایه در گردش بنگاه‌های متوسط و کوچک را تامین کنند و بنگاه‌های بزرگ باید منابع خود را از بازار سرمایه تامین کنند و این مساله‌یی است که تاکنون در کشور ما اتفاق نیفتاده و تمامی بنگاه‌ها تامین منابع مالی خود را تنها از سیستم بانکی مطالبه می‌کنند.
وکیلی افزود: در حالی که در دنیا و کشورهای صنعتی این‌گونه نیست و تنها ابزار بانکی به عنوان منبع تامین پول مطرح نیستند بلکه ابزارهای دیگری نیز مطرح است.
وی گفت: در دنیای امروز، حدود 40درصد منابع بنگاه‌ها از بازار سرمایه تامین می‌شود و 28 تا 30درصد توسط سهامداران تامین می‌شود و حدود 30 تا 40درصد هم توسط سیستم‌های بانکی و جذب سپرده تامین می‌شود و بانک‌ها و موسسات مالی از ابزارهای بین بانکی و سبدها و منابع مختلف بهره می‌برند و فشار مضاعفی بر بانک‌ها وارد نمی‌شود.
وی تصریح کرد: اتفاقی که در کشور ما افتاده و به دنبال تورم و افزایش نرخ ارز توان پاسخگویی بانک‌ها به منابع مورد نیاز بنگاه‌های اقتصادی را کاهش داده و منابع بانک‌ها تکافوی پاسخ به نیاز بنگاه‌های اقتصادی را ندارد زیرا بدهی‌های زیادی دولت و بنگاه‌ها به شبکه بانکی کشور دارند و حجم مطالبات بسیار بالاست. لذا اگر پیرو سخنان معاون اول رییس‌جمهور، شرایط برای پرداخت بدهی دولت و بخش‌خصوصی و مطالبات معوق فراهم شود بیش از 160هزارمیلیارد تومان منابع قفل شده آزاد می‌شود.
وی افزود: دولت برای حل این معضل باید در مرحله اول تکلیف بدهی خود و شرکت‌های دولتی به سیستم بانکی را روشن کند تا منابع بانک‌ها آزاد شود و توان تسهیلات‌دهی بانک‌ها افزایش یابد.
وکیلی ادامه داد: در مرحله بعد مساله افزایش سرمایه بانک‌های دولتی از محل صندوق توسعه ملی، تجدید ارزیابی دارایی و اموال بانک‌ها، فروش اموال مازاد و کاهش بنگاه‌داری بانک‌ها و... باید مورد توجه باشد تا نیروی جدیدی به بانک‌ها تزریق شود و توان آنها را در کوتاه‌مدت افزایش دهد.
وی گفت: واقعیت این است که سرمایه پایه بانک‌های دولتی برای نیاز اقتصاد ایران کافی نیست و این سرمایه باید افزایش یابد تا به میزان انتظاری که دولت و بخش‌خصوصی از بانک‌ها دارند، توان تسهیلات‌دهی بانک‌ها نیز بالا برود. وی تاکید کرد: با بررسی آمار بانک‌ها در بخش مانده بدهی‌ها و ارایه تسهیلات متوجه می‌شویم که روند رو به افزایشی داشته‌اند و کاهش نیافته است. مانده بدهی بانک‌ها مرتبا افزایش داشته و ارایه تسهیلات روند رو به رشدی داشته حال موضوعی که باعث ایجاد این شرایط شده مساله افزایش نرخ ارز است.
وی افزود: در گذشته اگر یک بنگاه اقتصادی نیاز به سرمایه در گردش یک میلیون دلاری داشت با دریافت یک میلیارد تومان وام مشکل خود را حل می‌کرد اما هم‌اکنون با افزایش نرخ ارز نیاز آن بنگاه اقتصادی به سه میلیارد تومان افزایش یافته و بنگاه‌ها توقع دارند بانک‌ها منابع مورد نیاز جهت سرمایه در گردش را تامین کنند اما بانک‌ها توان پرداخت سه برابر شدن نیاز بنگاه‌ها را ندارند زیرا سرمایه بانک‌ها و منابع آنها افزایش نداشته است.
وی تاکید کرد: چون اقتصاد ایران بانک محور است تمرکز همه اقتصاد و سیاست‌های دولت بر نظام بانکی است و فکر می‌کنند بانک‌ها از منابع بی‌نهایتی برخوردار هستند در حالی که ورودی و خروجی سیستم بانکی تناسبی با هم ندارند و برای حل این مساله باید توان تسهیلات‌دهی بانک‌ها را افزایش داد.
وی پیشنهاد داد: دولت باید برای حل این معضل فکری کند و مثلا از طریق منابع صندوق توسعه ملی یا دیگر بخش‌های اقتصاد، سرمایه و منابع بانک‌ها را افزایش دهد زیرا بانک‌ها مقصر چنین وضعیتی نیستند و هزینه‌های اقتصاد ایران به دلیل تورم و افزایش نرخ ارز بالا رفته و مقدار تسهیلات‌دهی بانک‌ها به هیچ عنوان کاهش نیافته است.
وی گفت: به این دلیل که منابع بانک‌ها رشدی نداشته اما نیاز سه برابر شده تصور می‌شود که بانک‌ها تسهیلات نمی‌دهند در حالی که بانک‌ها بیش از گذشته تسهیلات می‌دهند ولی متناسب با سه برابر شدن نیاز بنگاه‌ها نیست. باید در کوتاه‌مدت منابع بانک‌ها تقویت شود و در بلندمدت به سمت اقتصاد و بازار سرمایه محور حرکت کنیم تا چرخ اقتصاد ایران بچرخد و از رکود اقتصادی خارج شویم.
