گروه مسکن،راه و شهرسازی
به ایام اربعین نزدیک می‌شویم و این به آن معناست که تقاضا برای سفر به کشور عراق رو به افزایش است. از آنجا که سفرهوایی یکی از راه‌های عمده این سفر محسوب می‌شود، با افزایش تقاضا، نرخ بلیت هواپیما افزایش خواهد یافت. دولت برای جلوگیری از این موضوع، قیمت‌گذاری دستوری را در دستور کار قرار داده، اما شنیده‌ها حاکی از این است که بلیت هواپیما در بازار آزاد تا دو برابر قیمت دولتی به فروش می‌رسد. این مساله، یک بحث قدیمی را دوباره می‌گشاید؛ آیا قیمت‌گذاری بلیت هواپیما امری مطلوب است؟
قیمت بلیت هواپیما را دولت تعیین می‌کند یا بازار؟ این موضوع محل مناقشه است. مدت‌هاست که صحبت از آزادسازی نرخ بلیت هواپیما می‌شود، اما آیا این امر ممکن است؟ آیا صحبت‌ها به آزادسازی ختم خواهد شد؟
نرخ بلیت پروازهای عتبات عالیات مثال خوبی برای بررسی این موضوع است. به گزارش تسنیم، دولت با وجود آنکه پیش‌تر صحبت از آزادسازی نرخ بلیت هواپیما کرده بود، برای پروازهای عتبات عالیات در ایام اربعین قیمت تکلیفی مشخص کرده است. مقصود اسعدسامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی از قیمت‌گذاری دولت برای پروازهای عتبات خبر داده و گفته که این پروازها از 950 هزار تومان تا یک میلیون و 200 هزار تومان قیمت‌گذاری شده‌اند.
همچنین محمد خداکرمی، معاون هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی کشوری با بیان اینکه نرخ‌های مصوب سازمان هواپیمایی برای مقاصد عتبات تنها برای بازه زمانی 4 تا 18 آذر بوده و پس از آن تابع قیمت‌های رقابتی و آزاد است، افزود: برای این ایام مجوز 562 پرواز فوق‌العاده صادر شده که 533 پرواز به مقصد نجف و 29 پرواز نیز به مقصد بغداد است. علاوه بر پروازهای فوق‌العاده 153 پرواز برنامه‌یی به مقاصد پروازی نجف و بغداد انجام می‌شود که 110 پرواز مربوط به نجف و 43 پرواز نیز به مقصد بغداد خواهد بود.
اما آیا قیمت‌ها در بازار همان است که سازمان هواپیمایی کشوری مشخص کرده است؟
قیمت بازار 2 برابر قیمت دولت
در حالی که قیمت‌ها توسط دولت بین 950 تا یک میلیون و 200 هزار تومان تعیین شده است، مشاهدات حاکی از آن است که هرچه به اربعین نزدیک‌تر می‌شویم، قیمت بلیت هواپیما برای سفر به عتبات عالیات گرانتر می‌شود. به‌طوری که بنا به برخی گزارش‌ها، اکنون قیمت بلیت این پروازها نزدیک به 2 میلیون تومان است. اما چگونه در کنار قیمت‌گذاری دولتی، بلیت با قیمتی بالاتر به فروش می‌رسد؟ پاسخ بسیار ساده است؛ پروازهای چارتر. آژانس‌های مسافرتی بلیت پروازها را خریداری می‌کنند و در شرایط خاص، مانند اربعین که تقاضا برای پرواز زیاد می‌شود، آن را با قیمت‌های بالا به فروش می‌رسانند.
فروش بلیت هواپیما با قیمتی بیش از دوبرابر قیمت تعیین شده، موید آن است که تقاضا برای پرواز زیاد است و پروازهای فعلی پاسخگوی نیاز موجود نیست. بنابراین کسی که بلیت در دست دارد، می‌تواند قیمت آن را مشخص کند.
از طرف دیگر، خبر‌ها حاکی از آن است که به دنبال برآورده نشدن نیاز مسافران و کم بودن راه‌های سفر به عتبات، استفاده از سایر شیوه‌های حمل و نقل برای سفر به عراق در حال افزایش است.
به گزارش تسنیم، عادل دریس، مدیر اداره بنادر و دریانوردی بندر خرمشهر با اشاره به اینکه ظرفیت کشتی‌ها در مجموع حدود 540 نفر است، تاکید کرد: سفرهای دریایی به مقصد بندر بصره تا 4 آذر روزانه دو بار انجام می‌شود اما از چهارشنبه هفته جاری تا ایام اربعین سفرها به روزی سه بار در روز افزایش خواهد یافت.
افزایش نرخ پروازهای عتبات در زمان اربعین، نشان می‌دهد که قیمت‌گذاری دولتی نمی‌تواند افزایش نیافتن قیمت بلیت را تضمین کند. از طرف دیگر، این اقدام هیچ راهکاری برای حل بحران کمبود صندلی پرواز در ایام پرتردد ارائه نمی‌کند. اما آیا آزادسازی قیمت بلیت، راه‌حلی مناسب برای برای جلوگیری از این بحران است؟
پرداختن به کم و کیف پروازهای چارتر، می‌تواند به فهم بهتر ماجرا کمک کند. در شرایطی که دولت نظارت کامل و دقیق بر قیمت‌گذاری بلیت هواپیما ندارد، شرکت‌های مسافرتی با چارتر کردن پروازها، قیمت بلیت را به قیمت بازار آزاد نزدیک می‌کنند. در واقع قیمت بلیت چارتر، قیمتی است که به کمک مکانیسم بازار برای صندلی پرواز تعیین می‌شد. اما فروش بلیت چارتر تنها با شرایط خاصی امکان‌پذیر بود و در موارد بسیاری غیرقانونی به شمار می‌آمد. حال دولت با آزادسازی قیمت بلیت هواپیما، قصد دارد تا آنچه پیش از این در بازار سیاه و غیرقانونی رخ می‌داد را قانونی اعلام کند. با این اقدام، تعداد پروازها افزایش نخواهد یافت، بلکه بنا به یک استدلال کهنه اقتصادی، هر آن‌کس که برای پرواز با هواپیما ارزش بیشتری قائل باشد و پرداخت هزینه بیشتری را برای سوار شدن به این پرنده آهنی تقبل کند، موفق به انجام سفر هوایی خواهد شد. در واقع می‌توان گفت اگر قیمت بلیت هواپیما در اربعین آزادسازی شده بود، نه‌تنها تعداد پروازها افزایش نمی‌یافت، بلکه قیمت بلیت رشد فزآینده‌یی را تجربه می‌کرد.
در شرایطی که ظرفیت هوانوردی کشور محدود است، آزادسازی قیمت هواپیما به این معناست که بخشی از جمعیت از سفر هوایی محروم خواهند شد. حال این سوال پیش می‌آید که دولت کدام یک را انتخاب خواهد کرد؟ سود کمتر شرکت‌های هواپیمایی که از آزادسازی قیمت بلیت منتفع می‌شوند، یا محدودسازی سفر هوایی و تبدیل آن به کالایی لوکس؟
