جبار علی ذاکری رییس دانشکده راه‌آهن دانشگاه علم و صنعت در خصوص اتصال ریلی ابریشمی و پیشنهاد چین نقطه نظرات جالبی دارد. با او در این خصوص به گفت‌وگو نشسته‌ایم که می‌خوانید.
طبق گفته هواوو مهندس ارشد شرکت راه‌آهن چین عرض خطوط ریلی در میان کشورهای قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان و ترکمنستان متفاوت است و این مساله در اتصال کشورها به یکدیگر خلل ایجاد می‌کند در این خصوص چه تحلیلی دارید؟
در حال حاضر ارتباط ریلی از سمت چین به غرب آسیا به دلیل متفاوت بودن عرض خط و عریض بودن خطوط ریلی آسیای میانه بامشکلات زیادی روبه‌رو خواهد بود و مسیرهای غرب آسیا به دلیل تفاوت عرضی که دارند، ارزش خود را در مقابل مسیرهای حمل ونقل دریایی از دست داده‌اند.
یکی از روش‌ها برای برون رفت از شرایط فعلی و جذب بار به سمت راه‌آهن از طریق یکسان کردن عرض خطوط است طبق همان چیزی که هواوو، مهندس ارشد شرکت راه‌آهن چین گفته است، به این دلیل که این کشورها خودشان شبکه حمل و نقل ریلی دارند و آن شبکه با عرض خط 1530 ساخته شده، برای همین امکان متقاعد کردن این کشورها آلماتی قزاقستان و بیشکک قرقیزستان و تاشکند و سمرقند ازبکستان، عشق‌آباد ترکمنستان برای تغییر عرض وجود ندارد و تنها راهش احداث خطوط جدید است، احداث خطوط جدید هم بزرگ‌ترین مساله‌یی که پیش‌رو دارد مساله سرمایه‌گذاری است. اگر چینی‌ها بخواهند سرمایه‌گذاری این بخش را بر عهده بگیرند، دوسوم مسیر با عرض خط استاندارد وجود دارد و کافی است که فقط بخش آسیای میانی را تقویت کند و باقی مسیر از ارومچی و یینیگ چین به آلماتی قزاقستان و از آنجا به بیشکک قرقیزستان کشیده شود و سپس در مسیر خود با عبور از تاشکند و سمرقند ازبکستان، عشق‌آباد ترکمنستان را باید سرمایه‌گذاری کند و در این مسیرها اگر سرمایه‌گذاری و تصحیح عرضی خطوط صورت بگیرد نهایتا تا مرز ایران نیاز به سرمایه‌گذاری دارد.
در خصوص سرمایه‌گذاری برای احداث خطوط چه کشوری پیشتاز خواهد بود؟
موضوع مهم این است که این کشورها از سرمایه‌گذاری استقبال خواهند کرد، مگر اینکه سرمایه‌گذاری از طریق چینی‌ها صورت بگیرد.
به صورت کلی پیشنهاد، منطقی است به این شرط که سرمایه‌گذاری از طریق کنسرسیومی که از طریق چینی‌ها ایجاد شود، قابل پیگیری باشد.
ایران در زمینه سرمایه‌گذاری‌ها در این پروژه چه موضعی را اتخاذ خواهد کرد؟
برای کشور ما به این دلیل که عرض خطی ریلی یکسان با چین وجود دارد، لزومی به احداث خطوط با عرض جدید از ترکمنستان به ایران وجود ندارد، در اینجا عرض ریلی یکسان ایران با چین به نقطه قوتی تبدیل شده که اگر آن سه کشور خطوط ریلی شان را به استاندارد برسانند که یک‌سوم مسیر هم از طریق این کشورهاست، راه‌آهن جاده ابریشم عملیاتی خواهد شد.
در ادامه سرمایه‌گذار باید توجیه فنی-اقتصادی داشته باشد که به نظر می‌رسد آنها با اعلام این خبر به این توجیهات و جمع‌بندی رسیده‌اند.
آیا پیش‌بینی می‌کنید که نهایتا چینی‌ها خودشان دست به سرمایه‌گذاری در این خطوط بزنند؟چرا که چینی‌ها از مدت‌ها قبل نقشه راه جاده ابریشم را در ذهن می‌پرورانده‌اند.
جز چینی‌ها هیچ کدام از این کشورهایی که در این مسیر قرار دارند، انگیزه‌یی برای سرمایه‌گذاری ندارند و به این موضوع ورود نخواهند کرد به همین دلیل چون این موضوع از سمت چینی‌ها مطرح شده، سرمایه‌گذاری هم با خودشان خواهد بود، چرا که چینی‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که احداث این مسیر در رونق اقتصادی غرب چین تاثیرگذار خواهد بود، اگر مطالعات امکان سنجی و مسیر توسط چینی‌ها صورت گرفته، چینی‌ها سرمایه‌گذاری خواهند کرد و تغییر و تحولی در زمینه بار ریلی به وجودخواهد آمد. و باعث افزایش چشمگیر سهم حمل و نقل ریلی نسبت به دریایی خواهد بود.
در حال حاضر راه آهن در قبال موضوع جاده ابریشم چه تمهیداتی باید بیندیشد و چه واکنشی باید داشته باشد؟
راه آهن باید نسبت به این موضوع با آغوش باز استقبال کند، گرچه با توجه به وضع اقتصادی کشور و بحث توسعه حمل و نقل ریلی درون کشوری در زمینه سرمایه‌گذاری بعید به نظر می‌رسدکه دولت استقبالی در سرمایه‌گذاری داشته باشد ولی باید از ایده مطرح شده حمایت کند و اعلام آمادگی برای انتقال بار با حجم مشخصی که چینی‌ها انتظار دارند از داخل کشور ترانزیت شودو راه آهن کشور و وزارت راه و شهرسازی باید از این موضوع استقبال کند و رسما به کشورهای همسایه، خصوصا کشور چین اعلام آمادگی کند.
با توجه به متن خبر، این خط ریلی سریع‌السیر است و با توجه به اینکه خط ریلی سریع‌السیر ساختار جدیدی با عرض خطوط جدید می‌طلبد در این زمینه چه تمهیداتی باید اندیشید؟
اگر بخواهند در کشور ما قطار سریع‌السیر را تعریف کنند، نیازمند یکسری زیرساخت‌ها و عرض جدید است و تغییراتی باید صورت بگیرد چرا که سرعت قطارهای ما تا حداکثر 160کیلومتر در ساعت است، ولی چون حمل و نقل دریایی را با ریلی مقایسه کرده به نظر می‌رسد که هدف‌گذاریشان روی حمل و نقل بار است و نه مسافر. اگر هدف‌گذاری روی مسافر باشد سرعت‌های بالاتر از 250 تا 300 کیلومتر بر ساعت مدنظر باید باشد، اما اگر موضوع بار در میان باشد سرعت‌های 110 تا 120 کیلومتر کافی خواهد بود که نیاز به تغییر عرض خطوط ریلی نخواهد داشت و با زیر ساخت فعلی بخش اعظمی از مسیر قابل توجیه خواهد بود، اما مسیرهایی مانند زنجان-تبریز نیاز به ترمیم و ارتقا دارد. با این حال، اگر بحث بازسازی مسیر زنجان- تبریز هم پیش بیاید باز هم آنقدرها نیست که از این پروژه استقبال نکنند، چون استفاده‌های درون کشوری هم دارد و حمل و نقل ریلی داخل کشور هم با توسعه روبرو خواهد شد. پیش‌بینی من این است که روی سرعت‌های 130 تا 160 فکر می‌کنند، بنابراین روی حمل و نقل مسافری نخواهد بود.
