مجید امامی کارشناس بازار سرمایه
شاخص کل بورس از دی ماه 1392 دارای روندی نزولی بوده و هر چند در بازه‌های کوتاه‌مدت به واسطه حوادث سیاسی و اقتصادی در سطوح داخلی و بین‌المللی نشانه‌هایی از بازگشت به روند صعودی از خود نشان داده اما قدرت اثر‌گذاری این حوادث در مقایسه با قدرت اثر‌گذاری پارامتر بسیار قوی حجم نقدینگی تقریبا از بین رفته است.
به گزارش «تعادل» حساسیت زیاد شاخص کل به تغییرات حجم نقدینگی و شدت بالای این پارامتر باعث شده که سایر عوامل تاثیرگذار فاقد توان لازم برای تغییر جهت روند باشند.
حجم نقدینگی علاوه بر بورس، کلیه عناصر سیستم اقتصادی کشور را در10سال گذشته دچار تغییرات اساسی کرده و بدون بررسی و در نظر گرفتن تغییرات نقدینگی، تکیه بر سایر روش‌های متداول برای پیش‌بینی روند بلندمدت بورس گمراه‌کننده خواهد بود.
تاثیر میزان تغییرات نقدینگی به قدری قوی است که در 10 سال گذشته مسیر روند آن را تعیین کرده است.
براساس اکثر پژوهش‌های انجام گرفته در ایران و سایر کشورها، رابطه بین افزایش حجم پول و تقاضای سهام، مثبت اعلام شده است.
نتایج یک تحقیق درباره اثر‌پذیری بازار سهام در نتیجه رشد نامنظم حجم نقدینگی در دوره زمانی 10ساله 1378تا 87 13 حاکی از آن است که (متغیر رشد حجم نقدینگی مطابق انتظارات حاصل از تئوری‌های قبلی اثری مثبت و معنی‌دار بر شاخص کل بورس دارد به طوری که یک درصد افزایش در رشد حجم نقدینگی باعث افزایش 66/0درصد در شاخص کل بورس می‌شود. این تاثیر مثبت رشد نقدینگی بر شاخص کل بورس از کانال تورم قابل توجیه است چون با افزایش حجم نقدینگی و به دنبال آن افزایش سطح قیمت‌ها، ارزش دارایی‌ها و نهاده‌های تولیدی شرکت‌ها و موسسات اقتصادی افزایش می‌یابد. چنانچه افزایش قیمت محصولات شرکت‌های بورسی بیشتر از رشد هزینه‌های تولید باشد، سود بنگاه‌ها افزایش یافته و تورم از کانال جریان وجوه نقدی آتی عایدی‌ها می‌تواند تاثیر مثبتی بر قیمت سهام داشته و در نتیجه شاخص کل بورس افزایش یابد. همچنین با افزایش حجم نقدینگی و کاهش نرخ سود از سرمایه‌گذاری در بازار پول کاسته شده و منابع مالی به سمت بازار سرمایه سرازیر می‌شود. افزایش رشد نقدینگی در کوتاه‌مدت می‌تواند با کاهش نرخ بهره واقعی از طریق کانال نرخ تنزیل باعث افزایش قیمت سهام شود. همچنین افزایش حجم
نقدینگی، توانایی تجهیز مالی بانک‌ها را افزایش داده و در نتیجه با افزایش توان وام‌دهی بانک‌ها به شرکت‌های بورسی، عایدی‌ها و جریان وجوه نقدی آتی بنگاه‌ها افزایش می‌یابد و از این کانال بر قیمت سهام تاثیر مثبت دارد. مقایسه نمودار روند رشد نقدینگی در سال‌های گذشته با نمودار روند شاخص کل، این نظریه را به طور عینی نمایش می‌دهد. همانطور که مشاهده می‌شود، روند شاخص قیمت و بازده نقدی بورس به تبع از روند تغییرات نقدینگی حرکتی صعودی داشته و براساس میزان حساسیت بالای شاخص بورس به تغییرات نقدینگی می‌توان با احتمال زیاد سیر نزولی بورس را معلول کاهش نرخ رشد نقدینگی در دو سال اخیر دانست. از آنجا که در اتخاذ تصمیم‌های سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار شاخص قیمت سهام یکی از مهم‌ترین ابزار‌ها برای سرمایه‌گذاران برای تجزیه و تحلیل تاریخی و پیش‌بینی است از این رو شناخت عوامل موثر بر آن با اهمیت است. براساس مدل ویلیام شارپ، عوامل موثر بر شاخص قیمت سهام را می‌توان در دو دسته کلی طبقه‌بندی کرد:
1-عوامل داخلی (عوامل خرد): در بردارنده آن دسته از عوامل موثر بوده که در ارتباط با عملیات شرکت و تصمیم‌های گرفته شده در شرکت است.
2-عوامل بیرونی (عوامل کلان): در بردارنده آن دسته از عوامل موثر است که در خارج از اختیارات مدیریت شرکت بوده و به گونه‌یی فعالیت شرکت را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
پژوهش‌های کاربردی بسیاری در بازار‌های توسعه یافته نشان می‌دهد که بازده سهام با تغییر در متغیر‌های اقتصاد کلان نوسان می‌کند. دلیل این موضوع می‌تواند این باشد که ارزش واقعی سهام به ارزش حال سود و بازده سهم بستگی دارد که این نیز طوری توزیع شده است که به نوبه خود جدا از عملیات شرکت است. چون عامل تنزیل ارزش سهام در بیرون از شرکت تعیین می‌شوند لذا این سود و ارزش‌ها تحت تاثیر فعالیت‌های حقیقی اقتصاد است. علاوه بر این، تورم ایجاد شده از طریق افزایش نقدینگی از کانال کاهش ارزش پول داخلی و افزایش نرخ ارز باعث افزایش هزینه‌های تولید در اغلب شرکت‌های بورسی شده که عاملی برای کاهش شاخص به حساب می‌آید. تا زمانی که سیاست کاهش نرخ رشد نقدینگی و تورم در دستور کار دولت و بانک مرکزی قرار داشته باشد، شاخص بورس به علت از دست دادن یک پارامتر خارجی قوی با تاثیر 66/0درصدی روند صعودی نداشته باشد. نرخ صعودی شاخص از این پس فقط زمانی مشاهده خواهد شد که عوامل داخلی (آن دسته از عوامل موثر که در ارتباط با عملیات شرکت و تصمیم‌های گرفته شده در شرکت هستند) رشد صعودی داشته باشند که این نیز خود به میزان نرخ رشد اقتصادی و رشد تولید ملی بستگی
خواهد داشت. این نیاز به زمان طولانی دارد. بنابراین به احتمال زیاد به این زودی‌ها شاهد روند صعودی شاخص بورس نخواهیم بود.
