گروه مسکن و شهرسازی نیره خادمی
قدیمی‌ها می‌گفتند «پز عالی جیب خالی» حالا هم این ضرب‌المثل حکایت مدیریت شهری است که با انبوه طرح‌های ترافیکی برای کاهش بار ترافیکی تهران هنوز هم نتوانسته است این معضل همیشگی تهران را حل کند؛ تامین 10خط اتوبوسرانی بی. آر. تی و تکمیل تقریبی 5خط مترو شهری از مهم‌ترین اقداماتی است که طی 10سال گذشته در تهران به انجام رسیده است. در تازه‌ترین خبر‌ها نیز معاون حمل و نقل ترافیک شهرداری تهران از راه‌اندازی 5خط فرامنطقه‌یی در تهران خبر داده است آن هم در حالی که برخی از این خطوط از جمله هفت تیر- صادقیه و میدان امام خمینی- میدان آرژانتین هم‌اکنون در شبکه حمل و نقل عمومی در حال خدمات دهی هستند. اما فارغ از هدف شهرداری تهران از اعلام خبر اخیر، انتقاداتی در این باره وجود دارد که راه‌اندازی و تعریف اینگونه خطوط در شرایطی که شبکه اتوبوسرانی هم‌اکنون با کمبود 5هزار واحد اتوبوس مواجه است را بدون توجیه می‌داند. ابوالفضل قناعتی به‌عنوان یکی از اعضای کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران در این باره به «تعادل» می‌گوید: متاسفانه شهرداری تهران به ر غم تمام تلاشهایی که برای گسترش خدمات دهی انجام می‌دهد گاهی اوقات اقدامات شعاری
انجام می‌دهند. در اینصورت اگر مدیریت شهری حتی 100خط فرامنطقه‌یی هم راه‌اندازی کند باز هم مشکل ترافیک حل نمی‌شود چون اکنون شهر تهران با کمبود 3 تا 5هزار واحد اتوبوس مواجه است که در سال96 با وجود تنها 4هزار اتوبوس به یک بحران تبدیل خواهد شد. او بااشاره به نگاه شورای شهر در گسترش حمل‌ونقل عمومی می‌افزاید: انتظار این است که برنامه‌ریزی‌هایی که دستگاه‌ها در حوزه مترو و اتوبوسرانی انجام می‌دهند بتواند مشکلات ترافیکی را کم کنند. 2ماهی است که بخش شمالی خط3 متروی تهران راه‌اندازی شده است اما همچنان قطارها نیم ساعته حرکت می‌کنند و مسافران وقت زیادی را در انتظار می‌گذرانند در حالی که فلسفه استفاده از مترو برای مردم علاوه بر کاهش هزینه‌های رفت و آمد باید صرفه جویی در زمان را نیز در بر داشته باشد. افتتاح خطوط جدید مترو یا اتوبوسرانی زمانی ارزش زیادی دارد که بتواند با فاصله زمانی کمی به مردم خدمات بدهد. مردم نباید ساعت‌های طولانی در ایستگاه‌ها منتظر بمانند. قناعتی بر ضرورت افزایش تعداد اتوبوس‌ها در تهران تاکید می‌کند و می‌گوید: شهرداری به جای راه‌اندازی خطوط جدید مشکل تعداد اتوبوس را حل کند. در سال‌های گذشته بسیاری از
خطوط اتوبوسرانی از جمله خط جوادیه - ولیعصر به علت کمبود اتوبوس جمع‌آوری شده است حال چگونه است که شهرداری با این اوصاف سعی دارد خطوط جدیدی را تعریف کند؟ بنابراین مهم‌ترین مساله شهرداری ایجاد زیرساخت‌های شهری است. البته محسن سرخو رییس کمیته حمل‌ونقل شورای هر تهران نظر دیگری در این باره دارد. او در گفت‌وگویی که با «تعادل» داشت معتقد بود که اگر افزایش خطوط اتوبوسرانی براساس برنامه 5ساله دوم شهرداری باشد هیچ مانعی ندارد. سرخو می‌افزاید: مطالعاتی که در بحث ترافیک تهران صورت گرفته است یکسری از مسیر‌ها با مترو و بعد خطوط فرامنطقه‌یی و کوتاهتر و مینی بوسرانی و تاکسیرانی در قالب برنامه 5ساله دوم تعریف شده‌اند.
اتوبوس‌های از رده خارج
فارغ از اینکه شهرداری و دولت باید سالانه چه تعداد اتوبوس به ناوگان اتوبوسرانی تهران اضافه کنند باید دانست آیا همین ناوگانی که در حال خدمات دهی است از سلامت کافی برخوردار است. بررسی‌ها نشان می‌دهد هم‌اکنون از میان 6هزار اتوبوسی که در تهران فعال هستند 2هزار واحد همیشه در تعمیر گاه به سر می‌برند و ادامه فعالیت آنها نه تنها باری را از دوش شهر بر نخواهد داشت بلکه به علت فرسودگی، هوای تهران را نیز آلوده‌تر خواهد کرد. البته آمارهای محمد حقانی، رییس کمیته محیط زیست شورای شهر کمی فراتر از این رقم است. او در این باره می‌گوید: به‌طور تقریبی ۷هزار دستگاه اتوبوس در تهران داریم که ۵۰۰دستگاه آن زمین‌گیر و از رده خارج هستند، حدود ۳هزار دستگاه نیز فرسوده و تاریخ مصرف‌شان گذشته است، زیرا اتوبوس‌های داخل شهری با توجه به شرایط عبور و مرور در شهری مثل تهران نمی‌توانند؛ بیش از ۸سال عمر کنند. با این حساب می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که ۵۰درصد اتوبوس‌های شهری ما خارج از رده هستند.
کمبود ۱۱هزار دستگاه اتوبوس تا 1404
کمبود اتوبوس در تهران ماجرایی است که حتی مسوولان شهری نیز به آن اذعان دارند. جعفر تشکری هاشمی، معاون شهردار تهران روز شنبه در این باره گفت: پایتخت در افق۱۴۰۴، به ۱۱هزار دستگاه اتوبوس نیاز دارد. او یک‌بار دیگر دولت را مورد خطاب قرار داد و افزود: طبق توافقات ضمنی باید سالی یک هزار دستگاه اتوبوس از طریق سهمیه‌های دولت به شهر وارد شود، طی ۶سال اخیر، هیچ ناوگانی به سیستم حمل‌ونقل اتوبوسی تهران اضافه نشده است و شهر تهران اکنون به ۶هزار دستگاه اتوبوس نیاز دارد، این در حالی است که کمبود باید در سال‌های گذشته تامین می‌شد. شهرداری تهران به‌دلیل عدم تامین اتوبوس در سال‌های گذشته از سوی دولت، مجبور به تامین اتوبوس با هزینه‌های گزاف شده است، به صورتی که در گذشته اتوبوس‌های تک کابین را با تخفیف ۸۲.۵ درصد دریافت می‌کردیم و با توجه به بالا رفتن قیمت دلار، اتوبوس‌های تک کابین با ۴۰۰میلیون تومان و دو کابین با حدود ۷۵۰میلیون تومان هزینه می‌شود که این امر شهرداری تهران را با مشکل جدی روبه‌رو کرده است.
این سخنان در شرایطی است که علی نوذرپور معاون امور شهرداری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور به «تعادل» می‌گوید: سال گذشته از محل قانون مالیات بر ارزش افزوده 3هزار میلیارد به حساب شهرداری واریز شده است 1500میلیارد تومان را سازمان و 1500میلیارد تومان آن را نیز سازمان امور مالیاتی پرداخت کرده است که سند‌های آن هم موجود است. شهرداری می‌تواند همین رقم را صرف حل مشکل کمبود اتوبوس کند.
