هفتمین دوره مذاکرات ایران و 6کشور جهان در حالی از دیروز آغاز شده که با وجود ابراز خوش‌بینی دوباره وزیر امورخارجه کشورمان در رسیدن به‌توافق، اتحادیه اروپا با صدور بیانیه‌یی از روند کند مذاکرات اظهار ناامیدی می‌کنند و برخی تحلیلگران از احتمال به‌وقت اضافه کشیده شدن این گفت‌وگوها سخن می‌گویند.
پیش از آغاز مذاکرات رسمی در عصر جمعه، نمایندگان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده امریکا برای حل اختلافات جدی باقیمانده بر سر راه دستیابی به‌توافق نهایی، حدود 6ساعت با یکدیگر در سطوح سیاسی و کارشناسی به‌صورت دو جانبه مذاکره کردند. به گزارش خبرگزاری‌ها، سید عباس عراقچی و مجید تخت روانچی معاونان وزیر امور خارجه و اعضای ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌یی ایران از عصر پنج‌شنبه با ویلیام جوزف برنز معاون ارشد وزیر امور خارجه امریکا و وندی شرمن نماینده این کشور در گروه 1+5
5/2 ساعت مذاکره داشتند. هیات‌های کارشناسی ایران و امریکا نیز بیش از سه ساعت با یکدیگر مذاکره کردند تا از اختلافات جدی میان طرفین کاسته شود. ریاست هیات کارشناسی ایران را «حمید بعیدی نژاد» مدیرکل سیاسی و امنیت بین‌الملل وزارت امور خارجه و ریاست هیات امریکایی را «جیم تیمبی» برعهده داشت.
این مذاکرات دو جانبه پیش از برگزاری نشست رسمی ایران و گروه 1+5 در نیویورک، سومین دور مذاکرات رسمی دو جانبه ایران و امریکا در دو ماه اخیر است که طرفین تاکنون ده‌ها ساعت با یکدیگر بر سر موارد اختلافی مذاکره کرده‌اند. همچنین معاونان وزیر امور خارجه ایران با «سرگئی ریابکوف» معاون وزیر امور خارجه روسیه نیز دو ساعت به‌صورت دو جانبه و کارشناسان دو طرف نیز به‌طور دو جانبه با یکدیگر مذاکره کردند. دیپلمات‌ها در گفت‌وگو با ایرنا، این مذاکرات را در جهت درک مواضع طرفین، مفید ارزیابی می‌کنند اما منابع آگاه می‌گویند که اختلافات همچنان باقی بوده و تاکنون پیشرفتی حاصل نشده است.
گزارش وضعیت حقوق بشر، سیاسی است
محمدجواد ظریف وزیرخارجه ایران که از روز سه‌شنبه به نیویورک سفر کرده است، با دبیرکل سازمان ملل دیدار کرد، بان کی مون در روزهای اخیر گزارش نه چندان خوشایندی از وضعیت حقوق بشر در ایران منتشر کرد که در کُند شدن روند مذاکرات و اعمال فشار بر تیم هسته‌یی کشورمان بی‌تاثیر نیست. ظریف ضمن مرور گفت‌وگوها در مورد روند مذاکرات هسته‌یی و اراده جدی و حسن نیت جمهوری اسلامی ایران برای رسیدن به راه‌حل، اظهار کرد: نسبت به‌حصول توافق خوشبین هستیم و معتقدیم رسیدن به‌توافق امکان‌پذیر است. ظریف همچنین در این ملاقات گزارش اخیر دبیرکل در خصوص وضعیت حقوق بشر در ایران را خلاف روند واقعی برنامه و اقدامات دولت ایران خواند. وی با تشریح جایگاه ایران و تحولات و ویژگی‌های مثبت و انحصاری جامعه ایران در مقایسه با سایر کشورهای منطقه، انتشار گزارش در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران را مبتنی بر نگرش سیاسی دانست و اظهار کرد: اینکه در منطقه ما، فقط در مورد کشور ایران گزارش منتشر می‌شود قابل پذیرش نیست و تهیه چنین گزارش‌هایی تداوم نگاه سیاسی و دوگانه به‌مسایل حقوق بشر است.
تحریم، علت نفرت ایرانیان از امریکا
ظریف همچنین دراندیشکده شورای روابط خارجی نیویورک با انتقاد از سیاست‌های اشتباه امریکا گفت: اگر هدف، اطمینان یافتن از صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌یی ایران است، حل و فصل این مساله بسیار آسان است اما مشکل اینجاست که دولت امریکا در بحث تحریم‌ها غرق شده و کنگره امریکا خواستار باقی ماندن تحریم‌ها است. وی با اشاره به افزایش تعداد سانتریفیوژهای ایران از 200 عدد قبل از وضع تحریم‌های غیرقانونی به 20هزار عدد فعلی اظهار کرد: این افزایش یکی از دستاوردهای تحریم‌ها برای امریکا بوده است. افزایش نفرت مردم ایران از امریکا به‌دلیل اثرات ناشی از تحریم‌ها یکی دیگر از دستاوردهای تحریم‌ها برای امریکا است.
ظریف تصریح کرد: برخی راه را اشتباه رفته و از پارادایم‌ها و تحلیل‌های منسوخ استفاده کرده‌اند که نتیجه‌یی عایدشان نشده اما جمهوری اسلامی ایران متعهد به‌حل و فصل مساله هسته‌یی است؛ برنامه غنی‌سازی ما برنامه‌یی صلح‌آمیز و با هدفی مشخص است و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز بارها اعلام کرده که ایران به‌تمام شروط توافق ژنو عمل کرده است.
وزیر امور خارجه در ادامه این نشست در پاسخ به پرسش یکی از حاضران که خواستار توضیحی درباره منطقه نظامی پارچین شد، گفت: آژانس 2 بار از این منطقه بازدید کرده و نمونه‌برداری محیطی نیز از آن داشته است. درگزارش‌ها اطلاعات نادرستی وجود دارد و ظاهرا می‌خواهند بازدیدها را ادامه دهند تا چیزی را که وجود ندارد پیدا کنند؛ ما بارها اعلام کرده‌ایم که حداکثر شفافیت را داریم اما طبق هر توافقی، تاسیسات نظامی خارج از محدوده بازرسی‌ها هستند.
سایه اختلاف‌های کلی وجزئی بر مذاکرات
این مذاکرات در حالی امروز نیز ادامه می‌یابد که ظرفیت غنی‌سازی ایران، رآکتور آب سنگین اراک، فردو، لغو تحریم‌ها و بازه زمانی اجرای توافقنامه جامع هسته‌یی از جمله موارد مورد اختلاف ایران و گروه 1+5 در دستیابی به‌توافق جامع هسته‌یی است. شاید به همین دلیل خبرگزاری بی‌بی‌سی با تشبیه مذاکرات هسته‌یی ایران و 1+5 به‌مسابقه فوتبال نوشت: ممکن است این بازی به پنالتی بکشد. به نوشته این خبرگزاری، مذاکرات ایران و 1+5 همانند بازی فوتبال است. اگرچه هر دو طرف امتیازاتی را به‌دست آوردند، اما اکنون بازی به وقت اضافه کشیده شده است. زمان می‌گذرد و بازی در لحظات پایانی است. هر دو طرف تلاش می‌کنند که به دیگری گل بزنند اما ممکن است بازی به پنالتی بکشد. هفته آینده روحانی بار دیگر به نیویورک می‌آید. با وجود چند دوره مذاکرات سرنوشت توافق بلندمدت هسته‌یی زیر سوال است. مارک فیتز پاتریک رییس برنامه عدم اشاعه در موسسه بین‌المللی استراتژیک در این باره می‌گوید: فرصت‌های به‌دست آمده از توافق 24 نوامبر بسیار اندک است. به نوشته بی‌بی‌سی، یکی از عوامل تاثیرگذار در مذاکرات، بحران عراق و پیشروی‌های داعش در منطقه است. در این باره فیتز پاتریک
می‌گوید: اگر دو طرف به‌توافق جامع دست نیابند، در این صورت جایگزین آن یک توافق موقت با شرایط جدید خواهد بود.
یک بام و دو هوای اتحادیه اروپا
از آن طرف، به گزارش ایسنا، همسو با این خبرگزاری، اتحادیه اروپا روز پنج‌شنبه اعلام کرد از آن‌چه نبود پیشرفت توسط ایران و برطرف کردن نگرانی‌ها درباره هرگونه فعالیت احتمالی برای ساخت بمب اتمی نام می‌برد، ناامید شده است. 28کشور اروپایی با صدور بیانیه‌یی اعلام کردند که اتحادیه اروپا از روند بسیار کم ایران در همکاری با آژانس ناامید شده‌اند. اتحادیه اروپا از ایران خواسته که همکاری کاملی داشته باشد به‌گونه‌یی که آژانس به همه افراد، اسناد و سایت‌های مورد درخواست دسترسی داشته باشد.
این بیانیه در حالی منتشر می‌شود که رضا نجفی، نماینده ایران در آژانس، در سخنانی در نشست شورای حکام آژانس درخصوص اجرای پادمان در ایران، گزارش اخیر مدیرکل آژانس را مبنی بر عدم انحراف برنامه هسته‌یی جمهوری اسلامی ایران شاهد بارزی بر این مطلب دانست و افزود: جمهوری اسلامی ایران همواره اعلام کرده است که آمادگی همکاری با آژانس را برای حل و فصل موضوعات مطرح شده دارد و در سطوح سیاسی دستیابی به راه‌حل جامع را در صورت حسن نیت طرف‌های مقابل امکان‌پذیر می‌داند. نماینده ایران در آژانس گفت: آژانس با ارایه گزارش ادواری، اجرای تعهدات داوطلبانه جمهوری اسلامی ایران را در چارچوب توافق با کشورهای 1+5 به‌طور کامل تایید کرده است.
ایران برسر توان موشکی مذاکره نمی‌کند
حمید بعیدی نژاد، مدیرکل سیاسی وزارت امور خارجه و رییس تیم کارشناسی مذاکره‌کننده ایران در مذاکرات با گروه 1+5 نیزدر گفت‌وگو با مهر توضیح داد: اگر مساله موشک از منظر سلاح هسته‌یی دیده شود چون ما قصد به کار‌گیری سلاح هسته‌یی و استفاده از موشک برای کاربرد سلاح هسته‌یی را نداریم، می‌توانیم به روشنی این موضوع را به‌عنوان یک تعهد از طرف ایران اعلام کنیم اما به هیچ‌وجه حاضر نیستیم درباره توان موشکی کشور مذاکره کنیم. وی درباره رفع تحریم‌ها و لغو قطعنامه‌های شورای امنیت نیز گفت: دو رهیافت در این باره وجود دارد، یک رهیافت گام به گام است، به این معنا که در هر گام با برداشته شدن بخشی از تحریم‌ها گام‌هایی نیز از سوی ایران برداشته شود. به‌طور مثال در گام اول تعریف کنیم که ایران چه قدم‌هایی بردارد و در قبال آن چه تحریم‌هایی برداشته شود. رهیافت دیگر برداشتن تحریم‌ها به‌طور همزمان است بر این مبنا که گام‌های ایران و لغو همه تحریم‌ها به‌صورت یکجا صورت گیرد. الان مبنای مذاکرات روی تحریم‌ها این رهیافت لغو همه‌جانبه همزمان است.
امریکایی‌ها امیدوارترند
گویا تحلیلگران امریکایی نگاه مثبت‌تری به روند مذاکرات دارند. یک مقام امریکایی در مورد دور جدید مذاکرات ایران و گروه 1+5 در نیویورک می‌گوید: دو طرف تعهد خود را برای دست یافتن به توافق جامع در مذاکرات هسته‌یی نشان داده‌اند و احتمال دست یافتن به پیشرفت وجود دارد.
به گزارش بلومبرگ، این مقام امریکایی که نامش فاش نشده، در پاسخ به سوالی در این مورد که آیا 6کشور طرف مذاکره‌کننده ایران به تمدید ضرب الاجل تا 24 نوامبر (3 آذر) برای رسیدن به‌توافق نهایی تمایلی دارند یا خیر، گفت: هنوز بسیار زود است که در مورد روند دور فعلی مذاکرات قضاوت کرده یا آن را ناموفق بدانیم.
وی همچنین در بخش دیگری از سخنان خود گفت: «باراک اوباما» رییس‌جمهوری امریکا آماده دیدار با حسن روحانی در حاشیه سفر وی به‌نیویورک برای شرکت در نشست مجمع عمومی است هرچند برنامه از پیش تعیین شده‌یی برای چنین دیداری وجود ندارد.
