دولت در راستای اقتصاد مقاومتی، نظارت را به اتحادیه‌ها واگذار کند
در ماجرای روغن پالم وزارت بهداشت بزرگ‌نمایی کرد
30گرم پروتئین، 35گرم چربی، 25/1گرم کلسیم، یک گرم فسفر، 5/1گرم سدیم و بیش از 15 نوع ویتامین مخصوصا ویتامین‌های A و B و... همگی در یک لیوان شیر. بنابراین وقتی از نقش مهم مصرف فرآورده‌های لبنی ازجمله شیر در پیشگیری از بیماری‌هایی مثل قلب و عروق، کم خوابی، پوکی استخوان و حتی بیماری‌های عصبی صحبت می‌شود، پر بیراه نگفته‌ایم. این مساله تا حدی اهمیت دارد که مصرف سرانه شیر شاخصی برای ارزیابی توسعه‌یافتگی فرهنگی محسوب می‌شود. به همین دلیل است که با وجود افول ایده دولت‌های رفاه و اعمال سیاست‌های ریاضتی، دولت‌هایی مانند دولت انگلیس سالانه ۵۰ میلیون پوند هزینه می‌کند تا میزان مصرف شیر را در حد استاندارد نگه دارند. ناگفته نماند که در برخی کشورها ازجمله استرالیا و نیوزیلند قیمت شیر حتی از آب آشامیدنی هم ارزان‌تر است. طبق آخرین گزارش‌ها درحالی که مصرف سرانه شیر در کشورهای اروپایی 350کیلوگرم برآورد می‌شود، مصرف سرانه شیر در ایران 60 تا 70کیلوگرم در سال است. این درحالی است که در کشور ما همزمان با آغاز سیاست هدفمندی یارانه‌ها شاهد آزادسازی قیمت شیر بودیم که به زعم بسیاری از کارشناسان تاثیر مستقیمی بر کاهش میزان سرانه مصرف
شیر در کشور داشته است و این قضیه زمانی بغرنج‌تر می‌شود که بدانیم حدود 17.5میلیون نفر از جمعیت 76میلیون نفری کشور را افراد زیر 15سال تشکیل می‌دهند که مصرف لبنیات از جمله شیر نقش حیاتی در رشد جسمانی آنان دارد. تا همین چند سال قبل مسوولیت توزیع شیر یارانه‌یی در سراسر کشور بر عهده اتحادیه سراسری تعاونی‌های لبنی کشور بود.
تعاون زمینه‌ساز خودکفایی در تولید لبنیات
محمدرضا اسماعیلی، مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های لبنی با بیان اینکه اتحادیه سراسری لبنی کشور در سال 1378 با 13 اتحادیه استانی کشور فعالیت خود را آغاز کرد و درحال حاضر بیش از 1500تعاونی در این اتحادیه عضویت دارند، بیان کرد: «در آن دوران چون نیاز لبنی کشور بیشتر از طریق واردات از کشورهایی چون بلغارستان، دانمارک و هلند تامین می‌شد، اتحادیه با کمک جهاد کشاورزی در راستای خودکفایی کشور در زمینه تولید محصولات لبنی به احداث کارخانه‌های تولید پنیر در سراسر کشور اقدام کرد و وظیفه توزیع پنیرهای کوپنی در سراسر کشور را بر عهده گرفت». رشد و گسترش کارخانهها و ورود فناوری‌های نوین در تولید محصولات لبنی از یک سو و پراکندگی جغرافیای کارخانه‌های تحت پوشش اتحادیه در سراسر کشور از سوی دیگر، اتحادیه را بر آن داشت تا عهده‌دار مسوولیت توزیع شیر رایانه‌یی در کشور شود که در این زمینه عملکرد خوبی نیز از خود نشان داد. اسماعیلی در همین رابطه در گفت‌وگو با «تعادل» بیان کرد: «برای خودکفایی هر چه بیشتر در زمینه تولید محصولات لبنی و کاهش وابستگی به کشورهای غربی، زمینه ساخت دستگاه‌ها و ماشین‌آلات تولید محصولات لبنی اقداماتی صورت گرفت
که در ادامه کشور را از واردکننده محصولات لبنی به یک صادرکننده مبدل کرد.»
فشار موازی‌کاری‌ها بر شانه مردم و تعاون
اسماعیلی با انتقاد از رویکرد فعلی مسوولان به بخش تعاون و بیان اینکه تعاونی‌ها همواره در شرایط بحرانی اعم از دوران جنگ تحمیلی و حتی تحریم‌ها به کمک دولت و ملت آمده‌اند، گفت: «متاسفانه در شرایط فعلی دولتمردان ابزار را در دست خود گرفته و هیچ فرصتی به اتحادیه‌ها نمی‌دهند که توانمندی‌های خود را بروز دهند. درحال حاضر نیازمند آن هستیم که دولت به ما اختیارات بیشتری بدهد.» این مساله زمانی اهمیت دوچندان می‌یابد که بدانیم با هر افزایش قیمتی انگشت اتهام مردم تولیدکنندگان را نشانه رفته و عوامل دیگر ازجمله افزایش دستمزد کارگر، افزایش قیمت مواد اولیه و حمل‌و‌نقل که تولیدکنندگان نقش مستقیمی در تعیین آنها ندارند در نظر گرفته نمی‌شوند. اسماعیلی با بیان اینکه موازی‌کاری‌های نهادهای دولتی، فشار مضاعفی را به تولیدکننده وارد می‌کند که این فشار بالطبع به مردم وارد می‌شود خواستار آن شد که دولت با عهده‌دار شدن نظارت عالیه، نظارت بر کارخانهها را به اتحادیه‌ها واگذار کند. مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های لبنی با بیان اینکه افزایش قیمت محصولات لبنی می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری را بر سلامت مردم بگذارد، یادآور شد: «با واگذاری نظارت به
اتحادیه‌ها ما شاهد حذف واسطه‌ها خواهیم بود که هزینه‌های سنگینی را به ملت ما وارد می‌کند.» آزمایشگاه‌هایی که سازمان استاندارد برای نظارت بر کار ما راه‌اندازی کرده و هزینه‌های گزافی را به کارخانجات و تولیدکنندگان تحمیل می‌کند را به اتحادیه واگذار کنید چون ما تخصص و توانایی نظارت بر کار کارخانجات تحت پوشش خود را داریم و دولت می‌تواند با اعلام قوانین و استانداردها، نظارتی عالی‌تر بر کار ما داشته باشد.
تعطیلی کارخانهها ره‌آورد افزایش قیمت شیر
مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی‌ها لبنی در ادامه از ارائه طرحی خبر داد که طبق آن در صورت پرداخت ماهانه 13هزار تومان برای هر نفر، این اتحادیه آمادگی تامین روزانه نیم لیتر شیر برای هر ایرانی را دارد. وی با اشاره به نقش مصرف لبنیات در مقابله با اثرات مضر آلودگی هوا در همین رابطه خاطرنشان کرد: «اگر هر ایرانی در سال در اثر رژیم نامناسب غذایی و مصرف ناکافی شیر و لبنیات به پوسیدگی دندان دچار شود، ترمیم آن هزینه‌های به مراتب سنگین‌تری را هم به مردم و هم به دولت تحمیل می‌کند.» وی با اشاره به اینکه محدود بودن منابع مردم، تاب هر افزایش قیمتی را ندارد، عنوان کرد: «باید به شیر و دیگر محصولات لبنی به چشم یک کالای استراتژیک نگاه شود و این وظیفه دولت است که درخصوص کالاهای استراتژیک یا به مصرف‌کننده یا به تولیدکننده کمک کند.» مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های لبنی با اشاره به اینکه حدود 30 تا 40درصد کارخانه‌های لبنی تحت پوشش این اتحادیه تعطیل یا نیمه فعال بوده و با بخشی از ظرفیت خود کار می‌کنند، علت را در آن دانست که کاهش تقاضا در نتیجه افزایش قیمت و محدودیت منابع مردم، تعطیلی و نیمه‌فعال شدن بسیاری از کارخانهها را
به دنبال داشته است.»
اسماعیلی با اشاره به ظرفیت و پتانسیل تعاونی‌های تحت پوشش اتحادیه لبنی کشور برای تامین نیاز کل کشور بیان کرد: «اگر منابع مالی در اختیار اتحادیه‌ها قرار گیرند و از موازی‌کاری‌ها جلوگیری شود، ما این توانایی را داریم که از لحاظ تولید لبنیات کشورهای اروپایی را پشت سر بگذاریم.» وی با بیان اینکه سایر کشورها در زمینه صادرات بیکار ننشسته و درحال بازارسازی و تحقیقات بازارند، اظهار کرد: «درحال حاضر ما به کشورهایی چون عراق، تاجیکستان و افغانستان بین 500 تا 600 میلیون دلار صادرات محصولات لبنی داریم که این تمام ظرفیت ما نیست.» اسماعیلی در ادامه از انجام اقداماتی برای برندسازی و تبلیغات گسترده در دست انجام خبر داد تا مردم بیشتر با محصولات تعاونی آشنا شوند.
اسماعیلی درخصوص شکل‌گیری ارتباطات درون‌بخشی میان تعاونی‌ها در زمینه تامین بخشی از نیازهای خود از طریق تعاونی‌های لبنی بیان کرد: «با وجود رایزنی‌ها و نشست‌های مشترکی که با تعاونی‌های مصرف برگزار شده متاسفانه تعاونی‌های مصرف رغبت چندانی برای خریداری محصولات ما ندارند.» وی در توضیح علت این عدم رغبت برای شکل‌گیری ارتباطات درون‌بخشی خاطرنشان کرد: «تعاونی‌های مصرف در معامله با طرف‌های دیگر از امتیازاتی برخوردار می‌شوند که ما قادر به ارائه آن امتیازات نیستیم. تقویت ارتباطات درون‌بخشی نیازمند دستورات بالاسری است که تعاونی‌های مصرف موظف بودند بخشی از نیاز خود را از طریق تولیدات تعاونی‌ها تامین کنند.» مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های لبنی با اعلام آمادگی برای همکاری در زمینه تامین سبد خانوار خاطرنشان کرد: «از آنجا که تعاونی‌ها از طریق تجمیع سرمایه‌های خرد تشکیل می‌شوند، رشد تعاونی‌ها به رشد جامعه منجر می‌شود.»
تحقیق و توسعه حلقه مفقوده تعاونی‌ها
اسماعیلی با انتقاد از حمایت دولت از یکسری کارخانهها و شرکت‌های خاص، این امر را عامل عدم شکوفایی ظرفیت‌های تعاونی‌ها دانست و گفت: «در این شرایط تنها کارخانه‌هایی قدرت می‌گیرند که دولتی یا شبه‌دولتی‌اند. ضرر و زیان این کارخانهها را دولت پرداخت می‌کند بنابراین مساله بهره‌وری در این کارخانهها چندان محلی از اعراب ندارد. درحالی که تعاونی‌ها به خود متکی‌اند و به همین خاطر در چنین شرایطی بخش خصوصی و تعاون توان رقابتی خود با این شرکت‌ها را از دست می‌دهند.» درحالی که در بسیاری از شرکت‌های معتبر بین‌المللی، بخش تحقیق و توسعه یکی از کلیدی‌ترین بخش‌ها محسوب می‌شود، هیچ بودجه‌یی برای بحث تحقیق و پژوهش به ما تخصیص نمی‌یابد. علاوه بر این امنیت غذایی به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های جهان امروز بدل شده است، باید به بحث سلامت جامعه نیز توجه کرد. اگر در اثر رژیم ناصحیح غذایی و مصرف ناکافی محصولات لبنی، بخش گسترده‌یی از جامعه میانسال یا کهنسال ما به پوکی استخوان دچار شود، این مساله هزینه‌های سنگینی را به مردم و اقتصاد سلامت کشور تحمیل می‌کند.
اسماعیلی درخصوص مطرح شدن برخی تخلفات ازجمله استفاده از روغن پالم در محصولات لبنی با بیان اینکه در هر صنف و گروهی امکان وجود افراد متخلف وجود دارد، بیان کرد: «بهتر بود که وزارت این متخلفان را به مردم معرفی می‌کرد تا سره از ناسره مشخص شود.» وی با اشاره به وجود مواردی حیاتی‌تر ازجمله ورم پستان و تزریق داروی آنتی‌بیوتیک‌دار به دام در همین رابطه افزود: «به نظرم درخصوص مساله روغن پالم بزرگ‌نمایی شد درحالی که مسائل حیاتی‌تری وجود دارد که اصلا به آن پرداخته نمی‌شود و به مراتب عواقب خطرناک‌تری از مصرف روغن پالم برای سلامتی به دنبال دارد.» وی روغن پالم را یک روغن گیاهی با تراست بالا دانست که در سراسر دنیا از آن استفاده می‌شود و افزود: «البته اگر شرکت یا کارخانه‌یی در زمینه استفاده از روغن پالم دچار تخلف شود حتما باید با متخلفان برخورد شود.» وی در پایان خواستار برخورد قاطع جدی و قاطع وزارت بهداشت با واحدهایی شد که شیر و محصولات لبنی را در کارگاه‌های زیرپله‌یی، آلوده و در شرایط غیراستاندارد تولید می‌کنند.
