گروه ایران|محمد ستاری|
ماهها مذاکرات هستهیی میان ایران و گروه 1+5 که به گمان کارشناسان در تاریخ دیپلماسی جهان کمنظیر بوده، فارغ از دستاوردها و تبعات آن، فضایی از گفتمان و بحثهای کارشناسی را در بطن اجتماعی و سیاسی ایران بهوجود آورده است. در همین راستا و در تازهترین سلسله نشستهای هماندیشی درمورد توافق هستهیی، انجمن جامعهشناسی ایران نشستی علمی با عنوان «پسا توافق و سیاست» در مرکز همایشهای کتابخانه ملی برگزار کرد و در آن نظرات چهار استاد علوم سیاسی کشور را درخصوص دوران پسا توافق و تاثیر آن بر سیاست داخلی و خارجی جویا شد.
دکتر مجتبی مقصودی استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران مرکز در ابتدای این نشست علمی بااشاره به فرمولهای سیاسی که در همه نظامهای سیاسی شمولیت دارد، کار ویژه این فرمولهای سیاسی را پیونددهنده طبقات فرادست و فرودست جامعه همچنین تسهیلکننده مناسبات دانست و گفت: کارکردهای دیگر این فرمولهای سیاسی سادهسازی پیچیدگیهای دنیای سیاست همچنین فراهمکننده هویت مشترک مشروعیت بخش به عمل حاکمان است. وی با برشمردن سه روایت از دوران پسا توافق در کشور افزود: برخی معتقدند که هیچ تغییری در مناسبات ایجاد نشده و در همچنان روی همان پاشنه خواهد چرخید. برخی توافق را دوره جدیدی از مناسبات ایران و غرب میدانند و دسته سوم قرائتی بینابینی از این تحول داشته و معتقدند با تعامل میتوان به گامهای طرف مقابل توجه داشت و ظرفیت بازگشتپذیری نیز وجود دارد. مقصودی بااشاره به روح بدبینانه قانون اساسی نسبت به غرب که باتوجه به شرایط دوران انقلاب و جامعه جهانی این نگاه غالب شده است، گفت: در شرایط اولیه انقلاب وضعیتی دست داد که این بیگانهستیزی دست برتر را داشته باشد، ولی امروز 37سال از آن روزها گذشته و طبقه متوسط جدیدی شکل گرفته که رویکرد تعامل با جهان را خواستار است و نمونه آن هم آرایی است که مردم در سال92 به صندوقهای رای ریختند. در ادامه این نشست دکتر کاووس سیدامامی استاد دانشگاه امامصادق(ع) بااشاره به توافق هستهیی و دوران پسا برجام در کشور گفت: توافق نقطه عطفی است که میتواند بیانگر ورود ایران به مرحله جدیدی از تاریخ خود باشد. این امر شرایط را برای انواع فرصتها فراهم کرده و اگر بهدلیل نداشتن چشماندازی درست از سیاست بینالملل نخواهیم از این فرصت استفاده کنیم، قطعا به کشور و نظام سیاسی آن آسیبهایی جدی وارد خواهد شد. وی گفت: با بررسی روند کشورهای توسعه یافته درمییابیم که قدرت و تداوم امنیت صرفا اقتدار نظامی نیست، بلکه لازمه این قدرت افزودن به توان اقتصادی و تلاش برای سربلندی اقتصاد کشور است. ما به سبب تحریمها تنها توانستیم در بخشهای دفاعی پیشرفتهای خوبی بهدست آوریم، اما امروزه با گشایشی که صورت گرفته، میتوان از این فضا برای حرکت سریع کشور به سمت توسعه استفاده کرد. سیدامامی با تاکید بر حفظ تمام نهادهای موجود و اتخاذ سیاست جذب حداکثری در کشور تاکید کرد: ارج نهادن به نهادهای سیاسی و اتخاذ رویکرد جذبی در سیاست داخلی عوامل مهمی هستند که بنا به ضروریات جامعه ایران، اگر به آن پرداخته نشود باید انتظار بحرانهای اجتماعی را داشت. دکتر ابراهیم متقی استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران نیز در ادامه این نشست، ضمن تایید صحبتهای سیدامامی گفت: نگاه من این است، زمانی کشور ساخته میشود که نگاه حزبی و قطبی حاکم نباشد. من معتقدم که در فضای برجام جامعه ایران بهشدت قطبیتر از گذشته شد و در آینده نیز این قطبی شدن تشدید خواهد شد و این امر را میتوان از صحبتهای مسوولان در رسانهها متوجه شد. متقی در ادامه در پاسخ به سوال خبرنگار «تعادل» مبنی بر ورود سرمایهگذاران خارجی به کشور در دوران پسا توافق همچنین راهکارهای دولت برای جذب این سرمایهگذاران گفت: دولت محور اصلی خود را بر سیاست خارجی تعریف کرده و معتقد است که مشکلات اقتصاد ایران مربوط به سیاست خارجی است. معتقدم که گرچه یک فرصت صد روزه برای تحقق این امر ایجاد شد و در آینده هم تلاشهای موثری در این راستا صورت خواهد گرفت، اما با شناختی که از اقتصاد سرمایهداری دارم که برای هر کشور در چارچوبی مشخص تقسیم کار انجام داده است، بعید میدانم که جامعه بینالملل اجازه ورود ایران به سازمان تجارت جهانی و نهادهای اقتصادی منطقهیی و بینالمللی را صادر کند. الهه کولایی نماینده سابق مجلس و استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران نیز در این نشست بااشاره به رابطه و کارکرد دوسویه سیاست داخلی و خارجی در عصر جهانی شدن، گفت: مساله مهم ادراک تصمیمگیرندگان به فرآیندهای تغییر است. ایران کشوری است که اگر هم بخواهیم نمیتوانیم از تحولات بینالمللی و پیرامونی خود جدا باشیم. در عصر جهانی شدن فضا بهگونهیی ایجاد شد که برخی کشورها مانند کشورهای آسیای شرقی از مزایای آن بهرهمند شدند و برخی کشورها هم مانند ما در پرتو تفکرات استکبارستیزی هزینه پرداخت کردند. وی افزود: ظرفیتهای ساختاری و نهادی ما قابل چشمپوشی نیست و تمام سیاستهایی که در طول سه دهه اخیر برای تغییر رفتار ایران شکل گرفته بهدلیل همین وزن ژئوپلیتیکی ایران است. متاسفانه ما برخلاف این وزن حرکت کردهایم و یک نمونه آن فروپاشی شوروی و عدم بهرهبرداری ایران از فرصتهای بینظیری بود که در مرزهای شمالی کشورمان بهوجود آمد. کولایی در پایان گفت: الگوی برجام الگویی است که میتواند به ما برای تعامل و رابطه با جهان کمک کند، اما نباید فراموش کنیم که اجرای برجام ساده نخواهد بود و کشورهایی که تا به امروز از این شرایط سود بردهاند بهراحتی حاضر به برهم خوردن نظم موجود نیستند و وظیفه دستگاه دیپلماسی ایران در این زمینه بسیار مهم است.