گروه بازرگانی الناز نادرقشلاقی
هرچه به روزهای اجرایی شدن لغو تحریم‌ها نزدیک‌تر می‌شویم روابط اقتصادی-تجاری ایران وارد فضای جدیدتری می‌شود. اعزام 27 هیات تجاری از سوی کشورهای مختلف جهان گواه این مطلب است که پنجره‌های تازه‌یی به سوی ایران برای از سرگیری روابط اقتصادی گشوده خواهد شد. اما چگونگی برقراری رابطه با کشورهایی که چه در دوران تحریم همچنان با ایران مراودات خود را حفظ کرده‌اند و چه کشورهایی که در این بازه زمانی با ایران قطع روابط تجاری کرده‌اند، سوالی است که در میان محافل تجار و فعالان اقتصادی زیاد پرس و جو می‌شود. در میان تمام این کشورها از سرگیری روابط اقتصادی میان ایران و امریکا همچنان در هاله‌یی از ابهام قرار دارد. اما آمارهای گمرک نشان می‌دهد که امریکا در 6 ماه نخست امسال در مقابل 37 میلیون دلار کالایی که به ایران فروخته، تنها 418 هزار دلار کالای ایرانی وارد کرده است. از سوی دیگر برخی تحلیلگران اقتصادی بر این باورند در شرایط فعلی که رکود همچنان سایه‌اش بر اقتصاد سنگینی می‌کند، جذب سرمایه‌گذار خارجی و تولیدات صادراتی مشترک می‌تواند راهکاری مطلوب برای برون‌رفت از رکود باشد. ایجاد روابط تجاری با امریکا از آن جهت اهمیت خود را بیشتر
نشان می‌دهد که به گفته محمد لاهوتی، رییس کنفدراسیون صادرات بخش اعظمی از ایرانیان مقیم این کشور جزو سرمایه‌داران خوشنام امریکا به شمار می‌روند. ایرانیانی که به راحتی می‌توانند پول‌هایشان را در اقتصاد ایران سرمایه‌گذاری کنند. فریال مستوفی، رییس کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق ایران درمورد وصل شدن ایران و امریکا در روابط تجاری معتقد است که نزدیک به 40 سال است معامله اقتصادی میان ایران و امریکا برقرار نبوده به همین دلیل برای ایجاد روابط اقتصادی باید مقدمات آن فراهم شود.
او با اشاره به ضرورت شکل‌گیری دیدارهای دوجانبه برای آشنایی با ظرفیت‌های دو کشور اظهار کرد: موضوع اصلی تصمیم سیاسیون و دولت‌های دو طرف است که در شکل‌گیری روابط سرنوشت‌ساز است، از طرف ایران هیچ‌گاه مشکلی در این زمینه وجود نداشته است و دولت ایران هیچ‌گاه ما را از ایجاد روابط اقتصادی با امریکا منع نکرده است.
در همین راستا شریف نظام‌مافی، عضو اتاق تهران به «تعادل» می‌گوید: در شرایط موجود تنها راه رسیدن به رابطه مطلوب با بیشتر کشورها از جمله امریکا جذب سرمایه‌گذار در بازار اقتصادی است که با تولیدات مشترک بتوان کالاهای صادراتی تولید کرد. او همچنین تشکیل اتاق مشترک میان ایران و امریکا را در این شرایط امکان‌پذیر نمی‌داند. رییس کنفدراسیون صادرات ایران نیز معتقد است اگر روابط سیاسی میان ایران و امریکا به‌طور عادی برقرار شود می‌توان به تشکیل اتاق بازرگانی این دو کشور امیدوار بود تا حجم تجارت را افزایش داد. اما لاهوتی موضوعاتی همچون بحث‌های ایدئولوژیک و اعتقادی را که برای ایرانیان نیز ارزش محسوب می‌شود را سد ایجاد روابط دوجانبه می‌داند.
تحریم دلیل ورود کالاهای مصرفی
آمارها گویای واردات بیشتر از امریکا به ایران نسبت به صادرات است و این واردات در حوزه کالاهای مصرفی رخ داده است. لاهوتی در گفت‌وگو با «تعادل» با تاکید بر این نکته که روابط تجاری ایران و امریکا در این مدت به دلیل تحریم‌ها به‌طور رسمی شکل نگرفته و واردات از این کشور به ایران تنها در حوزه ماشین‌آلات و دستگاه‌های پزشکی و دارو شکل گرفته که خارج از دایره تحریم‌ها بوده بدیهی است که جزو کالاهای مصرفی محسوب خواهد شد. لاهوتی معتقد است در شرایط کنونی با توجه به حجم تقاضایی که در ظاهر برای سرمایه‌گذاری در ایران وجود دارد و تا مرحله اجرا متفاوت خواهد بود باید شرایطی را فراهم کرد که جذب مشارکت خارجی به صورت مشترک با واحدهای داخلی ایجاد شود. او در ادامه می‌گوید: در عین حال که این کشورهای سرمایه‌گذار از انرژی ارزان و شرایط مناسب کشور استفاده می‌کنند این همکاری به صورت مشترک خصوصا صنایع کوچک و متوسط اتفاق بیفتد، به این معنا که واحدهای داخلی ما که اکنون با ظرفیت کمی مشغول به کار هستند و تکنولوژی و دانش فنی پایینی دارند و در نهایت می‌توانند کالا را به صورت نیمه ساخته صادر کنند. رییس کنفدراسیون صادرات در ادامه می‌گوید: این
صنایع با شرکت‌های خارجی شریک شده و سرمایه‌گذاری خارجی مشترک تشکیل بشود که منجر به انتقال دانش فنی به کارگر و تکنیسین ایرانی و ورود ماشین‌آلات جدید به ایران شود. این سیاست باید پیش روی ایران در رابطه با واردات از تمام کشورها باشد و نه تنها مختص به امریکا باشد.
به رابطه برد- برد بیندیشیم
رییس کنفدراسیون صادرات در ادامه افزود: همان‌طور که سازمان توسعه تجارت تکلیف کرده کشورهایی که در ایران سرمایه‌گذاری می‌کنند باید کالاهای تولیدی‌شان مابین 20 تا 30 درصد صادراتی باشد، که با در نظر گرفتن این فاکتور، اگر تولید با محوریت صادرات انجام شود این موضوع دو مزیت برای ایران خواهد داشت. او ادامه داد: مزیت اول این است که ما وارد بازارهای خارجی خواهیم شد اما با ساخت و نشان ایران و دوم اینکه از فرصت نفوذ سرمایه‌گذار خارجی در بازارهای جهانی استفاده و برای حضور در بازار جدید هزینه کمتری را پرداخت می‌کنیم همان‌طور که طرف مقابل نیز از شرایط مناسب ما، موقعیت جغرافیایی کشور، انرژی ارزان و جوانان تحصیلکرده و متخصص استفاده می‌کنند. لاهوتی تصریح کرد: این شرایط را می‌توان شرایط برد برد دانست حال فرقی نمی‌کند کشور مقابل امریکا باشد یا سایر کشورهای دیگر.
تشکیل اتاق ایران-امریکا چه می‌شود؟
با ایجاد شرایط جدید حاکم فعالان اقتصادی چشم انتظار چگونگی برقراری ارتباط و امکان تشکیل اتاق مشترک میان ایران و امریکا هستند. لاهوتی در این باره اظهار کرد: ما در حال حاضر با امریکا مراوده رسمی نداریم و همان‌طور که مقام معظم رهبری نیز در فرمایشات‌شان عنوان کردند باید با امریکا در خصوص کالاهای مصرفی و ساخته شده ممنوعیت ایجاد شود. رییس کنفدراسیون صادرات با اشاره به معضل رکود و راهکارهای برون‌رفت از آن گفت: اکنون شرایطی که برای ایران وجود دارد برای خروج از رکود و بهبود گردش چرخ‌های اقتصادی سرمایه‌گذاری مشترک است. با توجه به تعداد بالای ایرانیان مقیم امریکا که معمولا افراد موفقی هستند، پتانسیل خوبی است تا از ایرانیان مقیم امریکا برای جذب سرمایه‌گذاری استفاده کنیم.
او افزود: حال شرایط سیاسی حاکم بین دوکشور سایه‌اش سنگین‌تر از این است که با وجود یک اتاق بازرگانی مشترک بتوان این مشکلات را برطرف کرد، من فکر می‌کنم تا زمانی که شرایط روابط سیاسی ایران و امریکا، شرایطی نسبتا عادی و تعیین تکلیف نشود که آیا ما در حوزه اقتصاد می‌خواهیم مانند روابط سیاسی به قطع رابطه فکر کنیم یا در حوزه اقتصادی مثل دو دهه گذشته هیچ مشکل و محدودیتی نداشته باشیم و البته آنها هم برای ما محدودیتی ایجاد نکنند.
لاهوتی در ادامه اظهار کرد: آن زمان است که می‌شود اتاق بازرگانی مشترک میان دو کشور شکل بگیرد و برای فراهم کردن شرایط و مراودات تجاری، تسهیل‌کننده و تسریع‌کننده باشد، ولی در حال حاضر صحبت‌هایی که شنیده می‌شود چه از طرف امریکا و چه از طرف ایران بحث چگونگی ارتباط هنوز مشخص نیست که این رابطه تنها در بحث سیاسی خواهد بود یا اقتصادی.
برای روابط دوجانبه نقشه راه می‌خواهیم
به گفته کارشناسان نمی‌توان تاثیرات مراودات اقتصادی را روابط سیاسی میان دو کشور و بالعکس نادیده گرفت. لاهوتی در این مورد اظهار کرد: این تاثیرات بستگی به نوع مدیریت در کشورهای مختلف دارد. برخی از کشورها خصوصا کشورهای غربی سیاست‌هایشان متاثر از اقتصاد کشورشان است. به این معنی آنجا که منافع اقتصادی به سود کشورش باشد در مسائل سیاسی کوتاه می‌آیند یا دست بالا می‌گیرند، ولی در کشور ایران چون بحث ایدئولوژی و اعتقادی مطرح است و یک مسائلی برای ما ارزش محسوب می‌شود، مسائل اقتصادی و مادی نمی‌تواند بر آنها تاثیرگذار باشد.
رییس کنفدراسیون صادرات تصریح کرد: به هر حال اگر تکلیف بحث مسائل اقتصادی روشن و مشخص شود که آیا ما می‌خواهیم با امریکا رابطه اقتصادی داشته باشیم و با چه میزان و در چه شرایطی و بر اساس نقشه راه که توسط مقام معظم رهبری و دولت مشخص می‌شود بخش خصوصی نیز در همان راستا حرکت خواهد کرد.
اتاق، زمینه‌ساز پیشرفت در روابط دوجانبه
فریال مستوفی که به تازگی از سفر خود به کشور امریکا بازگشته است، درمورد اتفاقات و دیدارهای بخش خصوصی با امریکایی‌ها می‌گوید: در دیدارهایی که چندی قبل طی سفری به امریکا با روسای هلدینگ‌ها، انجمن‌ها و اتاق فدرال امریکا داشتیم، علاقه‌مندی شرکت‌های بزرگ امریکا برای ایجاد روابط اقتصادی ابراز شد. در این شرایط اگر مشکل حاد و خاصی رخ ندهد به این موضوع خوشبین هستم و آن را امکان‌پذیر می‌دانم. هرچند که تاکید می‌کنم این موضوع نیاز به مجوزهای دو دولت ایران و امریکا دارد. او در گفت‌وگو با «تعادل» اظهار کرد: ما به عنوان بخش خصوصی و اقتصادی راغب هستیم تا با همه کشورها ارتباط داشته باشیم اما دولت‌ها گاهی محدودیت‌هایی دارند، اگر این محدودیت برداشته شود مسلما ارتباطات برقرار خواهد شد که لازمه برقراری این ارتباط نیز این است که اتاق مشترکی به وجود بیاید تا بتواند زمینه لازم برای شناخت بیشتر را فراهم کند. رییس کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق ایران در ادامه گفت: اتاق مشترک می‌تواند امکانات و تسهیلاتی به طرفین بدهد و به پیشرفت روابط کمک کند این در حالی است که بر خلاف ایران، در امریکا اقتصاد در اختیار بخش خصوصی است و مسلما بخش خصوصی این
کشور هم علاقه‌مند به ارتباط با ایران است. او ادامه داد: اگر مساله سیاسی حل شود و مجوزی از سوی دوطرف داده شود، بسیار عالی خواهد بود که بتوانیم روابط با امریکا را مانند کشورهای دیگر در دوران پس از تحریم برقرار کنیم تا تنها اروپایی‌ها در صنعت و تجارت ایران یکه‌تاز نباشند، در این شرایط می‌توانیم برنامه‌های مشترک تجاری و اقتصادی را با امریکا آغاز کنیم.
همکاری با شرکت‌های توانمند امریکایی
مستوفی با اشاره به این موضوع که ضرورتی ندارد خود را از همکاری با شرکت‌های گوناگون از کشورهای مختلف محروم کنیم، گفت: می‌توانیم با شرکت‌های توانمند امریکایی وارد معامله شویم، زمانی به دلیل تحریم‌ها مجبور بودیم که در روابط اقتصادی محدودیت داشته باشیم در این برهه بیشتر معاملات و همکاری‌های اقتصادی محدود به کشورهای چین و هند شده بود، اما پس از لغو تحریم‌ها باید از همه گزینه‌ها برای همکاری مشترک بهره ببریم.
او در پایان عنوان کرد: درست است که ما کشورهای آسیایی را برای همکاری در کنارمان داریم و در حال حاضر رفت و آمدهای تجاری با کشورهای اروپایی نیز تصویری از گسترش همکاری با اروپایی‌ها به وجود آورده است اما غرب تنها اروپا نیست. اگر امریکا را هم جزو گزینه‌های خود داشته باشیم، می‌توانیم فضای رقابتی‌تری ایجاد کنیم و قدرت چانه‌زنی بیشتری برای مذاکره با سایر غربی‌ها به دست بیاوریم.
