گروه غذا و دارو |
پیش از این، خیلی‌ها به‌دنبال مهره مار بودند. مهره‌یی که می‌توانست جذابیت ببخشد و چشم‌ها را بر یک نفر خیره کند. امروز اما همه‌چیز تغییر کرده است. مار همچنان در مرکز توجه است، اما کسی به‌دنبال مهره‌اش نمی‌رود. مار، دستاوردی بزرگ برای صنعت داشته و توانسته برای کشور درآمد ایجاد کند. دستاوردی که هرچند اقتصادی است، اما تلخ است و کیفیت زندگی حیوانات زیادی را کاهش می‌دهد. یکی از اجزای مار، توانسته نظر صنعت را جلب کند. حرف ولی از پوست مار نیست. این‌بار، زهر مار، مهره مار پیدا کرده است.
مار، ترس کودکی بسیاری از انسان‌ها بوده است. موجودی مرموز که نیشی جانکاه دارد و در حرکتی سریع، زهر مرگ آفرینش را در رگ‌های شکار بخت برگشته تزریق می‌کند. اما این حیوان ترسناک، خود امیدی است بر ناامیدی آنان که قربانی دندان‌های مخوفش شده‌اند. زهر مار را، با زهر مار می‌توان درمان کرد. پادزهر این سم را، از سمی می‌گیرند که مارهای پرورشی برای بنگاه‌های سرم‌سازی به ارمغان می‌آورند.
سرم‌سازی‌ها در ایران نیز فعالند و از زهر مار، پادزهر می‌سازند. به گزارش ایسنا، تنها در یکی از موسسات سرم‌سازی در ایران، سالانه 7 تا 10هزار آمپول برای صادرات تهیه می‌شود که هر آمپول محتوی 10سی‌سی پادزهر با قیمت 52دلار است و به‌عبارتی هر 10سی‌سی پادزهر مار ساخت متخصصان ایرانی حدود 70لیتر نفت، ارزآوری دارد. این درحالی است که با یک محاسبه ساده می‌توان به این نتیجه رسید که هر گرم زهر خشک مار معادل ۶۸۰بشکه نفت صادراتی می‌تواند برای کشور ارزآوری داشته باشد؛ موضوعی مهم که نمی‌توان از آن به سادگی گذشت.
مار جلو سرطان کم می‌آورد
مرز میان خبر و شایعه، گاهی باریک می‌شود؛ به‌طوری‌که بسیاری از شایعات، در لابه‌لای خبرهای رسمی منتشر می‌شوند تا افکار عمومی، پذیرای آنها باشند. یکی از این شایعه‌ها، درمان سرطان با استفاده از سم مار است. به‌تازگی اخباری منتشر شده مبنی بر تهیه دارویی از سم مار که قابلیت درمان سرطان را دارد.
برای آنکه در این موضوع کندوکاو کنم، با فراز مجاب، استاد دانشگاه و متخصص داروسازی تماس می‌گیرم و سوالم را از او می‌پرسم. وی پاسخ می‌دهد که تنها کاربرد سم مار، در تهیه سرم و پادزهر است و هیچ داروی ضدسرطانی با استفاده از این سم تولید نشده است. مجاب می‌گوید که در آزمایشگاه‌های برخی کشورها ازجمله ایران، تحقیقاتی روی تاثیرات مواد مختلف بر سلول‌های سرطانی انجام می‌شود که زهر مار نیز، یکی از این مواد مختلف است. ممکن است در یکی از آزمایشگاه‌ها، نتایجی نیز حاصل شده باشد، اما هیچ دارویی که مشتق از زهر مار بوده و توانایی درمان سرطان را داشته باشد، به بازار عرضه نشده است.
حیوان؛ قربانی انسان
موضوع سرطان را فراموش می‌کنم و از استاد داروسازی، درباره نحوه تهیه پادزهر مار می‌پرسم. مزرعه پرورش مار برای استفاده از زهر آن در مصارف دارویی، در منطقه حصارک کرج واقع شده است. مجاب می‌گوید: «در این مزرعه، بعد از پرورش مار، زهر آن را می‌گیرند و به مراکز سرم‌سازی می‌‌برند.» پرورش مارها در شرایط صنعتی و برای استفاده انبوه از زهرشان، دردناک است، چراکه این حیوانات را از محیط طبیعی زندگی‌شان دور کرده و در شرایطی سخت از لحاظ زیستی قرار می‌دهند. اما آنچه بعد از این اتفاق می‌افتد، به‌مراتب دردناک‌تر است، مجاب می‌گوید: «برای تهیه پادزهر، زهر مار را با غلظت کم و آرام‌آرام به بدن حیوانی مانند اسب تزریق می‌کنند تا بدن حیوان پادزهر تولید کند. سپس پادزهر را از بدن حیوان استخراج کرده و به بازار عرضه می‌کنند.» این یعنی حیوانی نگون‌بخت، باید اثرات زهر جانسوز مار را در بدن خود تحمل کند تا پادزهری برای استفاده انسان‌ها به دست آید. پرورش مار و تولید پادزهر، فعالیتی است که هم اقتصادی محسوب می‌شود و هم می‌تواند تضمین‌کننده سلامت انسان‌ها باشد. اما ازجمله فعالیت‌هایی است که حقوق حیوانات را پایمال می‌کند. آیا به بهای کسب سود و تامین سلامت انسان، می‌توان کیفیت زندگی سایر موجودات زنده را کاهش داد؟ این سوالی است که هنوز جامعه انسانی، نتوانسته است پاسخ مناسبی برای آن پیدا کند. پاسخی که متناسب با اسم این جامعه باشد.
