گروه مسکن و شهرسازی| نیره خادمی|
شهرداری تهران در آستانه اجرای طرحی است که گفته می‌شود بیش از 1000میلیارد تومان هزینه دارد؛ طرحی با نام انضباط شهری که قرار است در منطقه 12 تهران این منطقه را از منظر کالبدی، اجتماعی و فرهنگی دستخوش تغییر کند؛ آن هم در شرایطی که هیچ بودجه‌یی در برنامه 5 ساله شهرداری برای طرح اخیر در نظر گرفته نشده است. بنابراین شهرداری ملزم است هزینه‌های اجرای این طرح را از درآمدهایی که احتمال کسب آنها در این منطقه ممکن است، ایجاد کند. در آخرین گزارشی هم که معاون شهردار تهران در خصوص اجرای طرح انضباط شهری در صحن علنی شورا داشت به پتانسیل‌های تاریخی این منطقه برای کسب درآمد اشاراتی کرد، اما هنوز هیچ برنامه مشخصی در این باره ارائه نشده است. بر همین اساس نیز ابوالفضل قناعتی، یکی از اعضای کمیسیون عمران شورای شهر تهران در گفت‌وگو با تعادل بر اهمیت درآمدزایی در این منطقه تاکید می‌کند. او می‌گوید: شهرداری تهران اگر بخواهد طرح انضباط شهری را در منطقه 12 اجرا کند باید بودجه آن را از همین منطقه تامین کند به همین دلیل شهرداری بر اساس مصوبه شورا می‌تواند نسبت به خرید برخی از ملک‌ها و تغییر کاربری آنها اقدام کند تا بتواند از این طریق،
درآمدهایی برای پرداخت هزینه‌ها کسب کند. چون پیش بینی می‌شود اجرای طرح انضباط شهری در منطقه 12 حدود 1000 میلیارد تومان هزینه داشته باشد. این برآورد هزینه در شرایطی است که در برنامه 5 ساله دوم هیچ اعتباری برای این طرح دیده نشده است، پس شهرداری تا جایی که می‌تواند باید به فکر درآمد زایی از این منطقه طبق ضوابط باشد. قناعتی با اشاره به لزوم توجه به پتانسیل‌های تاریخی منطقه توضیح می‌دهد: شهرداری باید هر طرحی که در این زمینه دارد را پس از تایید در نظام پذیرش شورای شهر اجرا کند و کمیسیون‌های تخصصی باید از جزییات طرح‌ها اطلاع کافی داشته باشند. در منطقه تجاری بازار تهران نیز باید تحولاتی صورت گیرد و با توسعه معابر و فضای سبز امکان رفت و آمد تسهیل شود. او درباره در آمد طرح انضباط شهری در این منطقه می‌گوید: هنوز هیچ برآوردی از درآمدها در این منطقه نمی‌توان داشت مساله مهم این است که شهرداری باید بسترهای مناسب برای مرمت و نگهداری فضاهای تاریخی را فراهم کند. اما با وجود این، تصور این است که درآمدهایی که می‌توان از این منطقه داشت هزینه‌های بازسازی و اجرای طرح را تامین کند.
مطالعات مالی برای طرح انضباط شهری
در آخرین جلسه شورا با معاون شهرسازی شهردار تهران، اعضای شورا نگرانی‌های زیادی را نسبت به هزینه‌های بی‌سامان طرح عنوان کردند. مجتبی شاکری، رییس کمیته فرهنگی شورای شهر تهران یکی از همین افراد بود که با طرح سئوال از اعضای شورا تصویب بودجه بدون پیوست و مطالعات را مورد انتقاد قرار داد. او در این باره گفت: ما بودجه 250 میلیارد تومانی هرندی را بدون پیوست مطالعاتی تصویب کردیم. حتی چمران گفت که مطالعات را بعدا می‌آورند اما کدام منطق اجازه می‌دهد که اول بودجه را تصویب کنیم و بعد مطالعات آورده شود؟ حالا می‌گویند بودجه هرندی 250 میلیارد تومان نیست، بلکه 400 میلیارد تومان است، ما 2000 نقطه میراثی داریم که چاهی است که شهرداری می‌تواند وارد آن شود و جای سوال است که ما چکاره هستیم که جلوتر از سازمان میراث فرهنگی می‌خواهیم کار کنیم.
نگرانی از هزینه- درآمدهای طرح
محمد سالاری، رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورا هم البته با وجود موافقتی که با کلیات طرح انضباط شهری دارد اما نگران درآمدها و هزینه‌های طرح است. او در این باره به تعادل می‌گوید: متاسفانه تاکنون درباره اقتصاد شهری و تامین اعتبارات لازم برای تحقق طرح انضباط شهری، شاهد هیچ طرح موضوعی نبوده‌ایم در حالی که من در حاشیه جلسات شورا هم این مساله را با همکاران مطرح کردم و قطعا در جلسات بعدی پیگیر موضوع خواهم بود. معاونت مالی و اقتصادی شهرداری تهران در کنار معاونت شهرسازی و معماری و سایر معاونت‌ها باید مجموعه مطالعاتی را برای برآورد هزینه اجرای طرح که قابل توجه نیز خواهد بود ارائه دهند. او با اشاره به لزوم توجه به درآمدهای پایدار شهری می‌افزاید: باید پیش بینی ایجاد بسترهای کسب درآمد پایدار شهرداری تهران برای اداره این منطقه در آتیه را در طرح لحاظ کنیم در حالی که به نظر می‌رسد با مجموعه اماکن تاریخی و میراث قابل توجهی که در شهر تهران وجود دارد پتانسیل‌های زیادی برای درآمدهای پایدار باشد. البته شهرداری برای اجرای مجموعه باید تفاهم نامه‌هایی را با سازمان میراث فرهنگی استان تهران داشته باشد تا بتواند از بناهای تاریخی که
در اختیار دارد درآمدهای پایدار ایجاد کند. ضمن اینکه فرصت‌های قابل توجه دیگری را هم می‌شود در منطقه 12 ایجاد کرد تا موجبات ایجاد درآمد پایدار بدون بارگذاری جمعیتی را مهیا کند. سالاری با تاکید بر محدودیت اعتبارات شهرداری تهران و هزینه قابل توجه طرح انضباط شهری می‌گوید: باید برای تحقق‌پذیری ماموریت‌ها در کنار تمامی مطالعات، موضوع اقتصاد پایدار منطقه و شهر تهران را دنبال کنیم. منطقه 12 فرصت‌های قابل توجهی دارد که می‌توان از آنها برای تامین هزینه‌های اجرای طرح استفاده کرد و هم برای نهادینه کردن یک در آمد پایدار همیشگی در این منطقه. او گردشگری، بهره‌برداری از بناهای تاریخی، ایجاد فضاهای پذیرایی در کنار آرام‌سازی منطقه را از فرصت‌های درآمدزا در منطقه عنوان می‌کند و می‌گوید: ایجاد کسب و کار جدید، زمینه‌های سرمایه‌گذاری، مشارکت و استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی از دیگر فرصت‌های این بخش است هر چند برای رسیدن به مدلی که منتج به برنامه عملیاتی در حوزه ایجاد درآمدهای ذکر شده باشد نیاز به مطالعات گسترده‌یی توسط کارشناسان اقتصاد شهری هستیم.
بارگذاری ممنوع
از همان زمانی که زمزمه اجرای طرح انضباط شهری به بهانه پاک کردن منطقه از وجود معتادان در بُعد کالبدی فضا بر سر زبان‌ها افتاد نگرانی‌های زیادی بابت تکرار تجربه‌یی تلخ با محوریت تخریب خانه‌های تاریخی و افزایش بی‌ضابطه ساخت و ساز در این منطقه مطرح شد؛ تجربه‌یی که در 10 سال گذشته با مشارکت احمدی‌نژاد، شهردار وقت و قالیباف، فرمانده نیروی انتظامی منجر به تخریب بخشی از خانه‌های تاریخی منطقه شد آن هم با بهانه خالی کردن خانه‌ها از سرنگ. چندی پیش مهدی حجت، رییس ایکوموس ایران طرح شهرداری در منطقه 12 را فاجعه شهری خواند و گفت: ساختمان‌ها را به مراکز فساد متهم می‌کنیم و پس از آن تخریب‌شان می‌کنیم، این اقدام راه‌حل مساله نیست. این بناها گناه نکرده‌اند که محل رفت‌وآمد معتادان شده‌اند، بلکه معتادان بودند که این بناها را اشغال کردند، در واقع همه دنیا حضور معتادان را تجربه کرده‌اند. با این حال رییس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر معتقد است که نگرانی زیادی در این باره وجود ندارد. او به تعادل می‌گوید: شورا به عنوان ناظر اقدامات شهرداری نخواهد گذاشت خارج از مفاد طرح تفصیلی و طرح جامع اقدامی در این منطقه صورت بگیرد. ضمن اینکه
در نشست‌های تخصصی که شهرداری داشته نیز چنین اهتمامی دیده نشده است.
او درباره افزایش ارزش افزوده منطقه در صورت آرام‌سازی و ارتقای کیفیت محیطی نیز می‌گوید: این موارد قطعا ارزش افزوده را افزایش خواهد داد به شرطی که منجر به ایجاد بارگذاری و جمعیت‌پذیری نشود. هدف طرح انظباط شهری این است که در نهایت منجر به بازگشت سکونتگاه‌ها در آنجا شود. در حال حاضر منطقه خالی از سکنه شده است و بناهای تاریخی و میراثی نیز متروکه مانده‌اند. چون مردم در منطقه وجود ندارد عملا آسیب‌های اجتماعی و ناامنی در آنجا شکل گرفته است. در کل اگر مجموعه اعتبارات و اقدامات در چارچوب طرح انضباط شهری با پشتوانه مطالعات در کمیسیون‌های تخصصی شورا تصویب و بطور کامل اجرا شود قطعا یکی از اقدامات بسیار مهم شورا و شهرداری در آینده خواهد بود.
