گروه حمل‌ونقل و خودرو ساراجنگروی
روزهای پرخبری را در صنایع مختلف کشور پست سر می‌گذاریم؛ از روز 17 اکتبر و با امضای دستور لغو تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، در دیگر روی پاشنه قبل نمی‌چرخد و اتفاقات جدید در تمامی زیر شاخه‌های حمل و نقل در حال رخ دادن است. در این راستا، روز گذشته جزییات لغو تحریم‌های بنادر و دریانوردی کشور منتشر شد. فهرستی بلندبالا اعم از طراحی و ساخت کشتی‌های باری و تانکرهای نفت، معاملات با بخش‌های کشتیرانی و کشتی‌سازی و عاملان بنادر ایران، تحریم‌های مرتبط با کشتیرانی و کشتی‌سازی، تحریم‌های مربوط به بخش حمل‌ونقل، اشخاص حقیقی، حقوقی یا نهادهای مرتبط با کشتیرانی، کشتی‌سازی و حمل‌ونقل. تحریم‌ها طی سال‌های متمادی، با وجود فشار زیادی که بر تمامی صنایع حمل و نقلی وارد کرد، تجاربی را در اختیار تمامی تاجران و فعالان این حوزه قرار داد تا از این پس، رفتار متفاوتی در عرصه بین‌الملل نسبت به سال‌های قبل از تحریم از خود نشان دهند.
رنجی که از خودتحریمی بردیم
«حسن رضا صفری» عضو هیات‌مدیره انجمن دریایی ایران و بازرس انجمن سازندگان کشتی و تجهیزات دریایی در این باره، در گفت‌وگو با «تعادل» در ارتباط با شرایط پساتحریم و عملکردی که باید در این دوران اتخاذ کرد، گفت: به اعتقاد من، در فضای جدیدی که دردوران بعد از تحریم به وجود می‌آید، پدیده جدیدی شکل خواهد گرفت به نام «کاسبان پساتحریم» که باید در این زمینه هشدار داد؛ یعنی نباید کسانی وارد عرصه شوند تا با سوءاستفاده از ظرفیت‌هایی که در دوران گذار ایجاد می‌شود، به هدررفت منابع دامن بزنند و آینده اقتصاد کشور را بیش از گذشته، تهدید کنند. وی افزود: اگر بخواهم نگاه فنی‌تری در ارتباط با حوزه حمل و نقل دریایی داشته باشیم، مهم‌ترین موضوع این بخش، رفع تحریم‌های بخش موسسات رده‌بندی و بیمه‌ها است که در این زمینه پیشرفت‌های خوبی را داشتیم. وی ادامه داد: یکی از ضعف‌های این حوزه این است که تحریم‌های تحمیلی به ایران، فقط از خارج نبود، بلکه ما دچار خودتحریمی هم بودیم؛ چنانچه چه در زمان تحریم و چه در غیر از آن زمان، ساخت کشتی‌های باری و نفتی به تولیدکنندگان داخل انجام نمی‌شد و ساخت کشتی‌ها اغلب به چین و کره سفارش داده می‌شد. صفری افزود:
این در حالی است که در حوزه کشتی‌سازی، توانمندی و تخصص وجود دارد و سفارش‌های عمده برای کشتی‌های اقیانوس‌پیما باید به تولیدکنندگان داخل انجام شود.
امیدی به پساتحریم هم نداریم
عضو هیات‌مدیره انجمن دریایی ایران تصریح کرد: معتقدم در فضای پساتحریم هم، این وضعیت تغییر نخواهد کرد و احتمالا مجددا این سفارشات به سمت خارج از کشور خواهد رفت. در واقع؛ در حوزه کشتی‌سازی در شرایط قبل از تحریم، در حین تحریم و پساتحریم، سفارش هایمان به خارج از کشور بوده است. موید این مطلب هم این است که آقای «محمد سعیدی»، مدیرعامل شرکت کشتیرانی اخیرا خبر از سفارش ساخت 26 شناور به خارج از کشور داده و این یعنی اینکه، صنعت کشتی‌سازی ما انگیزه لازم را ندارد و تغییری نخواهد کرد.
هوشیاری در تنظیم قراردادهای بین‌المللی
بازرس انجمن سازندگان کشتی و تجهیزات دریایی همچنین گفت: در شرایط قبل از تحریم، بارهای بین‌المللی را کشتیرانی و شرکت ملی نفتکش حمل می‌کردند، اما در شرایط تحریم کشتیرانی نتوانست در عرصه حمل بین‌المللی بار، ادامه فعالیت دهد. با این دیدگاه و تجربه، باید حمل بارهای داخلی کشور را در اختیار شرکت ملی نفتکش و کشتیرانی قرار دهیم و هوشیار باشیم قراردادهایی که می‌بندیم را طوری تنظیم کنیم که جایگاه کشتیرانی و شرکت ملی نفتکش را در حوزه بین‌المللی مستحکم کنیم.
تقویت زیرساخت‌های بیمه کشتی‌ها
این کارشناس صنعت دریایی کشور گفت: هم‌اکنون در حوزه خدمات کشتیرانی از جمله بیمه کشتی‌ها، زیرساختهایی به وجود آمده که منحصر به فرد است و این منحصر به فرد بودن، از این بابت است که ما همیشه آرزو داشتیم در کشور، یک موسسه رده‌بندی خارجی داشته باشیم که در حال حاضر این اتفاق افتاده و باید کمک کنیم که این زیرساخت حفظ شود؛ چرا که این زیرساخت به صورت بین‌المللی به وجود آمده و به صورت بین‌المللی هم کاربرد دارد. وی ادامه داد: اکنون به‌شدت باید صیانت کنیم که این خدمات از دست نرود و مهم‌ترین موضوع پساتحریم، توسعه پایدار شرکت‌های بیمه‌یی و تقویتشان است.
منفعت‌زایی از تجربه‌های تحریم
از سوی دیگر، «روزبه مختاری» دیگر عضو هیات‌مدیره انجمن دریایی ایران، بر این باور است که شرایط پساتحریم را در حوزه دریانوردی باید از چند زاویه بررسی کنیم؛ وی مواردی که در لیست لغو تحریم‌های بنادر و صنایع دریایی وجود دارد را موارد بهینه و خوبی دانست و گفت: باید این پرسش را مطرح کنیم که وقتی این تحریم‌ها بطور کلی برداشته شود، چه تفاوتی با قبل از اینکه این تحریم‌ها اعمال شود، به وجود خواهد آمد. وی گفت: در زمینه بحث بیمه‌ای، در بحث ساخت کشتی و...، توانستیم در طول مدت تحریم، تجارب خوبی کسب کنیم و اکنون باید با استفاده از این تجارب، برای شرکت‌های بیمه داخلی، کشتیرانی، بنادر و پورت اپراتور، منفعت‌زایی کنیم.
خارجی‌ها مکمل باشند؛ نه بهره‌بردار
مختاری در پاسخ به این پرسش که اگر تحریم‌ها برداشته شود، نوع برخورد ما با حمل و نقل و صنایع دریایی به چه شکل است؟ گفت: در حال حاضر، با اینکه تحریم‌ها برداشته شده، اما هنوز امکان مانور خارجی‌ها در صنایع دریایی کشور وجود دارد؛ موضوعی که باید در دوره پساتحریم حتما کنترل شود تا بتوان ظرفیت‌های داخلی کشور را تقویت کرد. در واقع، تولیدکنندگان خارجی در این صنعت، باید مکمل و تقویت‌کننده تولیدکنندگان داخلی باشند. این کارشناس صنعت دریایی تصریح کرد: استفاده از امکانات را در دوران پساتحریم باید جدی بگیریم و در این زمینه، زیرساخت‌های مورد نیاز از جمله بیمه خصوصی و بیمه داخلی کشتی‌ها را تقویت کنیم. وی با تاکید بر اینکه اکنون تجربه‌یی که پورت اپراتورهای کشور دارند با تجربه سال‌های اخیر متفاوت است، بیان کرد: موضوع «سرمایه‌گذاری» با «بهره‌برداری»، کاملا متفاوت است؛ ما اکنون در بنادر بخش عظیمی از سرمایه‌گذاری را به صورت حاکمیتی تا نقطه مطلوبی رسانده ایم؛ از این پس، خریدهای جنبی مانده است که سازمان بنادر خود آنها را انجام می‌دهد. وی در پاسخ به اینکه آیا اکنون ما از لحاظ مالی به سرمایه‌گذاری نیاز داریم یا خیر، گفت: بیش از
سرمایه‌گذاری به تکنولو‍ژی نیاز داریم؛ آنچه که خوشایند نیست، این است که تمامی سرمایه‌گذاری‌ها را انجام داده باشیم اما شرکتی خارجی از راه برسد و بخواهد از سرمایه‌گذاری‌های ما بهره‌برداری کند؛ لذا، باید از مکانیزم سرمایه‌گذاری مشترک «جوینت ونچر» استفاده کرد تا سود شرکت‌های داخلی محفوظ بماند.
تجار ما هوشیار عمل کنند
عضو هیات‌مدیره انجمن دریایی گفت: باید هوشیارانه عمل کنیم؛ تجار ما در مدت تحریم کار سختی داشتند و سختی‌های زیادی را متحمل شدند و البته تجارب زیادی هم کسب کردند؛ در حال حاضر، توقع از این تجار این است که مانند 4 سال پیش، معامله نکنند و با استفاده از تجارب قبل، در تعاملات بین‌المللی، هوشیارانه‌تر عمل کنند.
