گروه پتروشیمی سعید کاظمی‌مبین
شاید در نگاه اول، این مساله که بازارهای جهانی به واسطه مناسبت‌های مذهبی دستخوش تغییر قرار گیرند، عجیب به نظر برسد؛ اما واقعیت چیز دیگری است. همواره مناسبت‌های مذهبی مسلمانان مانند ماه‌های رمضان و محرم که منجر به افزایش مصرف ظروف یکبار مصرف به واسطه رسومی مانند پخش نذری می‌شود، بازار پلی‌استایرن‌ها که ماده خام اولیه تشکیل‌دهنده ظروف یک بار مصرف هستند را با تغییرات در قیمت و عرضه و تقاضا مواجه می‌کند. در روزهای گذشته اما با وجود اینکه همه منتظر «افزایش تقاضا» و در نتیجه افزایش قیمت برای این محصولات بودند، بازار روندی نزولی به خود گرفت.
به گزارش «تعادل» وب سایت تخصصی پلاتس در این باره می‌نویسد: اینگونه به نظر می‌رسید که با فرا رسیدن فصل سوم که به طور سنتی اوج تقاضای استایرن مونومر (SM) در این فصل قرار دارد این بازار شاهد افزایش تقاضا باشد. انتظار می‌رفت این اتفاق با چرخش عظیم تولید مجتمع‌های منطقه تقویت شود اما قیمت‌ها روند نزولی به خود گرفتند تا انتظارات سنتی بازار برآورده نشوند. استایرن مونومرها (SM) مواد اولیه تشکیل‌دهنده بسیاری از محصولات پلاستیکی هستند. یکی از کاربردهای اصلی این محصولات، تولید ظروف یک بار مصرف است. با توجه به فرا رسیدن محرم تقاضا برای استایرن مونومر در واحدهای تولیدی این محصولات افزایش چشمگیری می‌یابد. براساس اعداد و ارقام Plotts، تولید SM فوب کره در روزهای اخیر روندی کاهشی را نشان می‌دهد. این روند به شکلی بوده که منجر به کاهش حدود 30درصدی تولید این محصول در بازه زمانی اول جولای تا 30سپتامبر و رسیدن حجم تولید به کمتر از 886 متریک تن در دلار رسید. استایرن مونومر کره در 14 اکتبر یک افزایش قیمت خفیف را شاهد بود و به 927متریک تن در دلار رسید اما این مقدار همچنان نسبت به اول جولای موید کاهش 26.57درصدی است.
پلاتس در ادامه با تاکید بر اینکه استایرین‌های مونومر در مدت اخیر روندی بر خلاف انتظار را در پیش گرفته‌اند، می‌نویسد: «با افزایش تولید ABS و PS مجتمع‌های پتروشیمی منطقه و افزایش تقاضای SM که ماده اولیه تولید این محصولات محسوب می‌شود، انتظار می‌رفت قیمت SM با افزایش مواجه شود. تقارن زمانی این افزایش تقاضا با سه ماهه سوم سال که به دلیل نزدیکی به کریسمس، تعطیلات پایان سال و نیز مناسبت‌های مذهبی در کشورهای مسلمان است به طور سنتی، فصل افزایش پیک قیمت SM محسوب می‌شود. این تقارن این ظن را در تحلیلگران تقویت که قیمت‌ها در این برهه از سال افزایش خواهد یافت. اتفاقی که به واسطه عدم افزایش تقاضا در عمل رخ نداد.»
تقاضای بی‌رمق فصل سوم
پلاتس ریشه این عدم پیروی بازارها از پیک تقاضا برای استایرن‌های مونومر را در «کاهش قیمت‌های جهانی نفت خام» و «وضعیت خرسی بازارهای جهانی» می‌داند و می‌نویسد که چنین سنت‌شکنی‌ای در بازارهای پلیمری کمتر به این شکل اتفاق می‌افتد. از دیدگاه تحلیلگران پلاتس، کاهش ارزش یوآن و شاخص مدیران خرید (PMI) ضعیف که از نشانه‌های وجود محیط خرسی در اقتصاد کلان چین است از عوامل موثر در کاهش تقاضای SM کشورها محسوب می‌شود.
به طور کلی از دیدگاه علم اقتصاد زمانی که شاخص مدیران خرید (PMI) که بعد از بحران‌های اقتصادی در جهان برای تکمیل شاخص GDP در تحلیل‌های اقتصادی مورد ارزیابی قرار گرفت زیر 50درصد باشد، وضعیت اقتصادی در وضعیت انقباض قرار دارد.
نگاهی به شاخص مدیران خرید در شرکت کایزین چین این وضعیت انقباضی را تایید می‌کند. این شاخص در کایزن چین پس از اینکه در آگوست عدد 47.3 را ثبت کرده بود به کمتر از 47.2 رسید که کمترین مقدار این شاخص در طول 6.5 سال اخیر محسوب می‌شود.
یکی دیگر از دلایل کاهش تقاضای ABS و PS را می‌توان در افت تولید صنایع مرتبط با این محصول دانست. سیستم‌های تهویه هوا و نیز یخچال‌ها ازجمله دستگاه‌هایی هستند که در تولید آنها به طور وسیعی از استایرن‌های مونومری استفاده می‌شود. صنایع تولیدی این دستگاه‌ها در کشورهای منطقه آسیب دیده است. براساس اطلاعات اداره ملی آمار چین، تولید سیستم‌های تهویه مطبوع در ماه آگوست نسبت به مدت مشابه سال قبل با کاهش 5.2 درصد به 10.531دستگاه رسیده است. همچنین تولید یخچال‌های این کشور در ماه آگوست در مقایسه با سال گذشته 3.6درصد کاهش یافته و به 7.191میلیون دستگاه رسید. با کاهش تولید این صنایع تقاضا برای ABS و PS و تبعا تقاضا برای MS کاهش محسوسی داشته است.
افزایش منابع عرضه SM در منطقه نیز در برعکس شدن انتظارات مثبت قیمت‌ها در سه ماهه سوم سال نقش داشته است. این منابع با ازدیاد موجودی انبار SM در امریکا و متعاقبا افزایش جریان آربیتراژ این محصول پتروشیمیایی از امریکا به آسیا تقویت شد.
اکنون وضعیت به شکلی درآمده است که بر خلاف همیشه در این تاریخ این انبارها هستند که هر روز از استایرن‌های مونومری پر‌تر می‌شوند. طبق آمارهای پلاتس سطح موجودی هفتگی SM شرق چین در 2 اکتبر 14.48درصد افزایش داشته و به 83هزار تن رسیده است. این میزان افزایشی چشمگیر و 33.67درصدی را نسبت به میانگین چهارساله این موجودی در ماه اکتبر که برابر با 62هزار و 93متریک تن بوده است، نشان می‌دهد. قیمت‌های پایین SM در اروپا جریان آربیتراژ این ماده شیمیایی ساخت امریکا را از اروپا به آسیا تغییر داد. بدین‌ترتیب جریان آربیتراژ امریکا-آسیا بازگشایی شد.
انتظارات پیشین برای فصل سوم
براساس محاسبات پلاتس از اطلاعات شرکت‌ها، همگام با فرا رسیدن فصل سوم سال آسیا از مجموع 23.8میلیون تن ظرفیت تولید سالانه 525300 متریک تن به خاطر عملیات تعمیر و نگهداری از دست می‌رود. به خاطر این کاهش عرضه انتظار می‌رفت قیمت‌ها در این برهه از سال افزایش یابد. از سوی دیگر چرخش تولید نیز در مجتمع‌های بزرگ آسیایی در خاورمیانه، تایوان، ژاپن و چین طی آگوست-دسامبر پیش‌بینی شده بود. در سال 2014 SM خاورمیانه حدود 25.5درصد از کل واردات SM چین را تشکیل می‌داد. این میزان واردات، خاورمیانه را به دومین تامین‌کننده SM چین تبدیل کرد. کره با تامین 38درصد SM مورد نیاز چین، نخستین تامین‌کننده این محصول برای چینی‌ها به شمار می‌رود. تایوان و ژاپن هر یک با تامین 12.7درصد از تقاضای SM چین در رده‌های بعدی قرار دارند.
با نگاه به آینده، بسیاری از آگاهان، بازار ضعیفی را برای سه ماهه پایانی سال انتظار می‌کشند. این انتظار از آنجا ناشی می‌شود که جریان آربیتراژ SM از امریکا به آسیا به انگیزه اتمام منابع در پایان سال افزایش یافته است. این موضوع به خاطر ادامه تقاضای بی‌رمق بازار پایین‌دستی‌ها- به ویژه پلی‌استایرن قابل ارتقا، که در بخش‌های
ساخت و ساز به طور وسیعی مورد استفاده قرار می‌گیرد و نیز فرا رسیدن زمستان که به طور سنتی فصل افت تقاضا محسوب می‌شود، اتفاق افتاده است.
