گروه دیپلماسی| بازگشت کارشناسان و معاونان وزرای امور خارجه ایران و 1+5 به وین پس از قریب به سه ماه. اینبار طرفهای امریکایی مقابل ایران در آن سوی میز تغییر کردهاند و وندی شرمن که در دو سال و نیم گذشته مسوولیت مدیریت تیم مذاکرهکننده امریکایی را بر عهده داشت جای خود را به «تام شانون» گزینه معاونت وزارت خارجه امریکا داده است. علاوه بر شانون، «استفان مول» نماینده ویژه رییسجمهور امریکا برای نظارت بر اجرای توافق هستهای هم به وین رفته است تا فاز جدید همکاریهای ایران و 1+5 اینبار برای رسیدن به روز اجرا کلید بخورد. نخستن جلسه کمیسیون مشترک روز گذشته در هتل پله کوبرگ برگزار شد تا نمایندگان ایران و شش کشور مقابل آن در این مذاکرات رسما ورود به فاز اجرایی برجام را اعلام کنند و همچنین در خصوص جزییات باقی مانده و چند و چون کار هم رایزنیهایی داشته باشند. نخستین دیدار همانگونه که از سوی رسانههای امریکایی پیشبینی شده بود قریب به سه ساعت طول کشید و پس از آن سیدعباس عراقچی و مجید تختروانچی مذاکرهکنندگان ارشد ایران در دو سال گذشته به تهران بازگشتند. سید عباس عراقچی در خصوص آنچه که در نشست صبح روز گذشته میان ایران
و نمایندگان 1+5 گذشت به اهالی رسانه گفت: در این جلسه روال کار و محل کمیسیون مشخص شد. از این پس محل کمیسیونها همگی در وین خواهد بود. قرار شد هر سه ماه یک بار این جلسه را داشته باشیم مگر اینکه دلیلی اقتضا کند زودتر برگزار شود که اتفاقا تصمیم گرفتیم قبل از روز اجرایی شدن، در نیمه دوم نوامبر نشستی برگزار شود. معاون وزیر امور خارجه با اشاره به اینکه نشست امروز در فضای سازنده برگزار شد، گفت: همه طرفها بر تعهد خود، پیگیری و جدی بودن برجام تاکید داشتند و تکرار کردند که خواهان تداوم و استمرار برجام هستند و تلاش خود را در این زمینه خواهند داشت.
رییس ستاد پیگیری اجرای برجام همچنین در پاسخ به این سوال که آیا موضوع اراک در این نشست مطرح شده است، گفت: در خصوص اراک و مدرنیزه کردن، پیشرفتهای خوبی الان شده است. مذاکراتی در ظرف سه ماه گذشته در جریان بود حتی قبل از شروع روز تصویب ما مذاکرات را در خصوص اراک آغاز کرده بودیم. اعلامیهای بین سه کشور ایران، چین و امریکا روز گذشته تدوین و منتشر شد که سه کشور اراده خود را برای مدرنیزه کردن سایت اراک در زمان مقرر اعلام کردند، غیر ازآن، آنچه برای ما مهمتر است یک سند رسمی است که باید بین ایران و هر شش کشور 1+5 امضا شود. پیش نویس این سند آماده شده و کارشناسان بر روی آن کار کردند و در مرحله نهایی قرار دارد که انشاء الله وزیران خارجه هفت کشور آن را امضا خواهند کرد. امیدوار هستیم در زمان کوتاهی این کار هم به انجام برسد.
سبدعباس عراقچی در مصاحبهای با خبرنگار رویترز پس از پایان کار نخستین جلسه کمیسیون مشترک هم ابراز امیدواری کرد که توافق هستهای ایران با 1+5 درخصوص برداشته شدن تحریمهای ایران در ازای محدودیتهایی بر برنامه هستهای ایران تا پایان سال جاری میلادی وارد فاز اجرای کامل شود. رویترز به نقل از عراقچی در این خصوص نوشت: «امیدوار هستیم که تا پیش از پایان سال جاری به روز اجرا برسیم.» این اظهارات عراقچی در رویترز با سخنان اخیر فرانک والتر اشتاین مایر، وزیر امور خارجه آلمان مقایسه شد که گفته بود احتمالا تحریمهای اتحادیه اروپا حداقل تا پایان ژانویه پابرجا خواهد بود چرا که این تحریمها زمانی از میان برداشته میشود که آژانس بینالمللی انرژی اتمی راستیآزمایی برنامه هستهای ایران را مورد تایید قرار دهد.
عراقچی در پاسخ به این سوال که آیا ایران جمع کردن سانتریفیوژهای اضافه بر اساس تعهدهای خود در برجام را آغاز کرده است یا نه، گفت: هنوز این روند را آغاز نکردهایم چرا که برای آغاز آن رییسجمهور ایران باید به سازمان انرژی اتمی دستور بدهد. این روند هم پس از اجرایی شدن مقدماتی که در چند روز آینده اتفاق خواهد افتاد، انجام میشود. عراقچی درباره تبادل اورانیوم غنیشده ایران اینگونه گفت: «ما مطابق برنامه پیش میرویم و فکر میکنیم که میتوانیم به جای رقیقسازی، چنین کاری را انجام دهیم. ما میتوانیم این کار را انجام دهیم و در قبال فروش اورانیوم غنیشده خود به یک کشور خارجی، اورانیوم طبیعی دریافت کنیم.» روسیه پیش از این نیز سوخت مورد نیاز رآکتورهای ایران را تامین کرده بود و به نظر میرسد که اینبار هم طرف حساب ایران در مورد اجرای این فاز از برجام روسها باشند.
چین و امریکا نماینده 1+5 در مدرنسازی اراک
بیانیه مشترک مربوط به بازطراحی رآکتور آب سنگین اراک ذیل توافق برنامه جامع اقدام مشترک سرانجام پس از قریب به سه ماه رایزنی میان نهادهای مسوول در حوزه انرژی میان سه کشور چین، ایران و امریکا امضا و منتشر شد؛ اقدامی برای پایان دادن به دغدغههای مورد ادعای غرب درخصوص نوع و هدف برنامه هستهای ایران در رآکتور آب سنگین اراک. در متن این بیانیه آمده است: به استناد بیانیه مشترک، امریکا و چین به عنوان دو مسوول گروه کاری 1+5 خواهند بود که با ایران در بازطراحی رآکتور آب سنگین اراک همکاری میکنند. در متن این بیانیه با استناد به دیداری که میان علیاکبر صالحی با همتای امریکایی ارنست مونیز و همتای چینی در تاریخ 14 سپتامبر 2015 صورت گرفته بود تاکید شده است که این سه کشور برای بازطراحی رآکتور اراک به توافق رسیدهاند. در آن دیدار سه طرف براساس توافق انجامشده در 14 جولای 2015 اقدام به رایزنیهای فنی درخصوص چگونگی بازطراحی اراک کردند. در بخش دیگری از این بیانیه هم آمده است: با توجه به اهمیت عدم تکثیر تسلیحات اتمی، امنیت اتمی و تلاشهای انجامگرفته برای رسیدن به این اهداف و با نیل به ضمیمه یک برنامه جامع اقدام مشترک، ایران به
دلیل مالکیت پروژه رهبری این پروژه برای بازطراحی و مدرنسازی رآکتور اراک را بر عهده دارد و البته که در این مسیر از حمایت دیگر امضاکنندگان برجام هم برخوردار خواهد بود. این متن پیش از این به امضای «علیاکبر صالحی» رییس سازمان انرژی اتمی ایران، «شو دا جه» رییس سازمان انرژی اتمی چین و «ارنست جفری مونیز» وزیر انرژی امریکا رسیده بود.
پس از انتشار این بیانیه ارنست مونیز، وزیر انرژی ایالات متحده که در جریان مذاکرات هستهای با ایران طرف حساب علیاکبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی ایران بوده است نیز با استقبال از ورود برجام به فاز اجرایی گفت: بر اساس برجام، یکی از اقداماتی که ایران باید انجام دهد این است که رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک خود را بازطراحی و قلب رآکتور را خارج کند و آن را بهگونهای غیرعملیاتی تحویل دهد. کارشناسان هستهای وزارت انرژی، اقدامات امریکا را راهبری خواهند کرد تا به همراه شرکای گروه 1+5 و ایران، رآکتور اراک بهگونهای کارآمد مدرنسازی شود تا هرگونه منبع بالقوه (دستیابی به) ماده (هستهای) با درجه نظامی از بین برود. «بیانیه هدف» که امروز بین ایالات متحده، چین و ایران تصویب شد، وزارت انرژی ایالات متحده و نهاد انرژی اتمی جمهوری خلق چین را به عنوان روسای مشترک کارگروه گروه 1+5 و اتحادیه اروپا تعیین کرد که طی هفتههای آتی برای بحث و گفتوگو درباره مسائل اساسی با یکدیگر دیدار خواهند کرد. وزارت انرژی امریکا یکی از دو رییس «کارگروه مدرنسازی رآکتور اراک» است و علاوه بر این، کارشناسان فنی آن هم از طریق ارایه مشاوره فنی در خصوص مسائل هستهای به حمایت از اوباما رییسجمهوری، کری وزیر امور خارجه و شرکای ما در گروه 1+5 و اتحادیه اروپا، ادامه خواهند داد.