گروه مسکن و شهرسازی نیره خادمی
شهرداری تهران به تازگی همزمان با آغاز سال تحصیلی و هفته دفاع مقدس، نیمه شمالی خط 3 مترو تهران به طول 18کیلومتر را با حضور رییس‌جمهور، شهردار تهران و اعضای شورای شهر افتتاح کرد تا ظرفیت جابه‌جایی مسافر را یک میلیون نفر افزایش دهد. اما به دنبال این اتفاق خوب گزارش‌های مردمی حاکی از بی‌نظمی در حرکت قطارهاست و مشاهدات عینی در روزهای گذشته نیز لغو شدن حرکت قطارها و ارائه بلیت جبرانی به مسافران در این بخش از خط 3 را تایید می‌کند.
مترو مهم‌ترین بخش از حمل و نقل عمومی است که تکمیل خطوط آن می‌تواند به کنترل مشکل آلودگی هوا و ترافیک سرسام‌آور تهران کمک کند. شهرداری تهران نیز در تلاش است که با تمام کمبودهای مالی ایستگاه‌ها را در نقاط مختلف تهران راه‌اندازی کند، اما همواره بعد از افتتاح، خطوط جدید با مشکلاتی ازجمله کمبود واگن یا اشکالات فنی روبه‌رو بوده‌اند و گاهی دیده شده که مسافران دقایق طولانی را در ایستگاه به انتظار قطار شهری ایستاده‌اند و در نهایت نیز شرکت بهره‌برداری متروی تهران و حومه از اشکال فنی خبر داده و حتی از مسافران عذرخواهی شده است. اما اتفاق جدیدی هم که در نیمه شمالی خط 3 مترو تهران افتاد منجر شد تا مسافران پس از صرف زمان طولانی به درهای خروجی ایستگاه راهنمایی شوند درحالی که سوالات زیادی برای آنان مطرح شد. یکی از همین افراد به «تعادل» می‌گوید: «اگر این خطوط آماده خدمترسانی به مردم نبودند پس چرا با عجله این خط را افتتاح کردند؟ به ما گفته می‌شود که مشکل فنی است اما آیا خطوط مترو این قدر نا امن است که به محض افتتاح با مشکل فنی روبه‌رو می‌شود؟» پسر جوانی هم که مسافر دیگر این خط است در این باره می‌گوید: «مگر از افتتاح خط
جابه‌جایی مسافر نیست ما یکی دو روزی است که با همین وضعیت مواجه هستیم اما حتی مسوولان ایستگاه هم در پاسخ به اعتراض ما عنوان می‌کنند که هنوز زمان‌بندی حرکت قطارها در این خط مشخص نیست! از سوی دیگر وقتی بلیت جبرانی برای مسافران در نظر می‌گیرند یعنی از همان ابتدا احتمال اشکال در خطوط وجود دارد که این موضوع باعث نگرانی است.»
دور از انتظار نیست
البته به وجود آمدن اشکالات فنی ریل‌ها، فرو نشست زمین یا حتی نقص فنی واگن‌ها از نظر ابوالفضل قناعتی، عضو کمیسیون عمران شورای شهر تهران مسائلی است که احتمال وقوع آن خیلی هم دور از انتظار نیست. او در این باره به «تعادل» می‌گوید: در مورد ساخت مترو دو نکته حایز اهمیت است. نخستین موضوع مسائل زیرساختی مانند ریل‌گذاری، تونل و تجهیزات مورد نیاز تونل‌هاست که باید به آنها توجه شود و در این زمینه هم توجه خوبی در شهرداری شده است و احتمال کمی وجود دارد که مسوولان مترو این بخش از خط 3 را قبل از آمادگی کامل افتتاح و تنها برای ارائه آمار کرده باشند. چند ماه قبل هم که در کمیسیون عمران شورا از مدیرعامل مترو تهران به علت دیرکرد افتتاح خط 3 توضیح خواستیم به ما اعلام کرد که خط دو ماه قبل تمام شده و درحال انجام تست‌های اولیه آن هستیم. البته با وجودی که خط‌ها تست می‌شود باز هم ممکن است بعد از راه‌اندازی خط مشکلاتی دیده شود چون قطارها تا قبل از جابه‌جایی مسافر بدون بارگیری تست می‌شود و برخی مشکلات ممکن است در بارگیری‌ها و زیر بار مصرف زیاد خود را نشان دهد. از سوی دیگر ممکن است نشستی غیرقابل پیش‌بینی در مسیر اتفاق بیفتد و مشکلی را
رقم بزند که البته قابل حل است. این عضو شورای شهر تهران تامین واگن را نکته دیگر در ساخت و تکمیل خطوط مترو می‌داند. او در این باره توضیح می‌دهد: واگن‌ها باید همزمان با توسعه زیرساخت‌ها به شبکه حمل و نقل مترو تزریق شود اما متاسفانه درحال حاضر با کمبود واگن روبه‌رو هستیم به طوری که برای خطوط 6 و 7 حدود 1000واگن کمبود داریم البته در آغاز سال تحصیلی جدید 70واگن به خطوط مترو تهران اضافه شده است. از سوی دیگر این واگن‌ها هم در طول فعالیت خود نیاز به سرویس و اورهال دارند چون برخی بر اثر فشار زیاد گاهی باید به تعمیرگاه بروند تا مرمت شوند.
دلیل لغو حرکت قطارها
قناعتی درباره مشکلی که در خط 3 مترو تهران به وجود آمده است، می‌گوید: من از مشکل اطلاع دقیقی ندارم اما احتمال دارد واگن‌های این خط به علت نداشتن مسافر ثابت به خطوط پر مسافر خط 4 و 5 فرستاده شده باشد چون خط‌های قدیمی بار مسافر زیادی دارند. گاهی حرکت قطارها به علت نیاز واگن‌ها به سرویس لغو می‌شود.
او با اشاره به توجهی که شهرداری در ریل‌گذاری و ساخت تونل نشان می‌دهد و می‌افزاید: مساله مهمی که نیازمند توجه است کمبود واگن‌های مترو است. لازم است تعداد واگن‌ها به قدری افزایش یابد که زمان خدمات‌دهی در خطوط به 2 الی 4 دقیقه برسد. درحالی که اکنون در خطوط جدید سر فاصله 15 الی 20دقیقه است این موضوع منجر می‌شود تا مردم زمان بیشتری را از دست بدهند. در هر حال رفع مشکلاتی که به فروکش زمین یا اشکالات خطوط برمی‌گردد، تنها یکی دو هفته زمان می‌برد اما دولت و مجموعه شهری باید برای حل مشکل واگن‌ها فکری کند و اکنون شهرداری برای افزایش واگن‌ها به 6هزار میلیارد تومان بودجه نیاز دارد. شهرداری تهران ادامه خط سه مترو تهران را به دلیل همزمانی هفته دفاع مقدس و آغاز سال تحصیلی جدید افتتاح کرد تا بار ترافیکی تهران را کاهش دهد با این وجود ابوالفضل قناعتی می‌گوید که ما همواره در شورا به شهرداری تاکید کرده‌ایم که کیفیت را فدای زمان نکند چون ممکن است به دلیل عجله‌یی که برای اتمام کار وجود دارد، اتفاقات ناگواری به وقوع بپیوندد. قناعتی در مورد آماده بودن بلیت‌های جبرانی مترو و اینکه مسوولان احتمال اشکالات خطوط را دور از ذهن نمی‌دانند
نیز می‌گوید: بروز اشکال در خطوط محتمل و قابل پیش‌بینی است و اینکه بلیت جبرانی برای خطوط در نظر بگیرند دلیل نمی‌شود که بدانند حتما خطوط با مشکل مواجه است شاید این اقدام نوعی دوراندیشی باشد. در نهایت تماس‌های مکرر خبرنگار تعادل برای بررسی دلیل لغو پی‌درپی حرکت قطار در نیمه شمالی خط 3 مترو تهران طی روزهای گذشته با شرکت بهره‌برداری مترو تهران بی‌نتیجه ماند.
دولت روند ارائه تسهیلات را آسان کند
مساله کمبود بودجه مترو تهران ماجرای جدیدی است و این مشکل از دولت دهم به دفعات سر خط خبرها قرار گرفته است آن هم در شرایطی که به دلیل افزایش مشکلات کلان اقتصادی نه تنها دولت دهم بلکه دولت یازدهم هم نتوانست این مشکل را برطرف کند. با این حال رییس‌جمهور در روز افتتاح خط 3 متروی تهران در این باره اعلام کرد که «دولت هر کمکی در راستای مترو لازم باشد، انجام خواهد داد و بند «ق» راه خوبی در این زمینه برای دولت باز کرده است.» قناعتی درباره تحقق این گفته توضیح می‌دهد: اختصاص بودجه برای مترو قولی بود که آقای احمدی‌نژاد در دولت گذشته داد اما هرگز محقق نشد. دولت جدید هم این قول را داد اما هنوز نتوانسته آن را محقق کند با این وجود ما افتتاح خط 3 متروی تهران با حضور رییس‌جمهور را به فال نیک می‌گیریم. البته ما در این شرایط نامناسب اقتصادی توقع تامین مالی از دولت نداریم اما حداقل کاری که می‌توانند انجام دهند این است که روند دریافت امکانات را تسهیل کنند. اکنون که کشور وارد مذاکره با سایر کشورهای دنیا شده است، لازم است دولت برای گرفتن فاینانس و وام از بانک‌های بین‌المللی از شهرداری حمایت کند.
افزایش زمان تکمیل مترو
درحالی که تورم در کشور ما سال به سال افزایش می‌یابد، بهتر است هر قدر زودتر خطوط مترو را گسترش دهیم تا بتوانیم کنترل مشکلات شهری، آلودگی هوا و ترافیکی را در دست بگیریم. عضو کمیسیون عمران و حمل و نقل شورا با اعلام این مطلب ادامه می‌دهد: در سال 92 برآوردی که برای تکمیل مترو داشتیم، نشان داد تکمیل هر کیلومتر حدود 70 تا 80 میلیارد تومان اعتبار لازم دارد اما با تورم سال 94 این رقم به حدود 120 تا 150میلیارد تومان رسیده است. بنابراین هر قدر زودتر خطوط مترو را تکمیل کنیم در احداث پروژه صرفه‌جویی کرده‌ایم درحالی که اگر با زمان تکمیل افزایش یابد دیگر توجیه اقتصادی ندارد. اتمام خطوط 6 و 7 برای زیرساخت و تامین واگن به علاوه ساخت مترو دو کیلومتری که قرار است ترمینال فرودگاه مهرآباد را به خط 4 وصل کند حدود 12هزار میلیارد تومان هزینه لازم دارد. متروی تهران پیش از این قول داده بود که این خطوط تا پایان شهریور تمام شود اما همچنان به دلیل کمبود بودجه این خطوط نیمه تمام مانده‌اند. او با اشاره به وضعیت نامناسب ترافیکی که در ترمینال فرودگاه مهرآباد وجود دارد، تکمیل متروی دو کیلومتری تا خط 4 را ضروری می‌داند و می‌گوید: ترافیک منطقه منتهی به فرودگاه مهرآباد گاهی باعث می‌شود تا مسافران پرواز خود را از دست بدهند و اگر خط دو کیلومتری اتصال آن به خط 4 افتتاح شود، شهروندان در تنظیم زمان خود راحت‌تر می‌شوند اما تاکنون به دلیل مشکلاتی که گفته شد 60درصد کار پیش رفته و 40درصد آن باقی مانده است.
