گروه بورس علی رمضانیان
شرکت‌های بورسی برای توسعه فعالیت‌های خود به منابع مالی جدید نیاز دارند و برای رفع مشکلات مالی، اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند. درواقع در شرایط رکود اقتصادی، بنگاه‌های تولیدی از این طریق می‌توانند کمبود نقدینگی خود را جبران کنند و به کمک سهامداران حیاتی دوباره به شرکت بدهند.
افزایش سرمایه از چهار طریق انجام می‌پذیرد؛ ابتدا از محل سود انباشته و اندوخته طرح و توسعه و دوم اینکه از محل آورده نقدی و مطالبات در قالب حق تقدم و سوم از طریق انباشته و آورده و راه چهارم اینکه از محل صرف سهام انجام می‌شود.
در روش اول افزایش سرمایه، شرکت ناشر، سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه را به سهامداران می‌دهد و برای این کار نیازی به پرداخت وجه توسط سهامداران نیست و به‌نوعی به سهامداران به‌عنوان جایزه سهام جدید تعلق می‌گیرد. در روش دوم شرکت، سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه را به‌ازای دریافت 1000ریال برای هر حق تقدم (به قیمت اسمی سهم) به سهامداران می‌فروشد.
در این حالت شرکت یا سود انباشته کافی ندارد یا تصمیم استفاده از سود انباشته را برای افزایش سرمایه ندارد. سهامدار باید پس از دریافت حق‌تقدم، آن را پر کرده و برای شرکت ارسال کند. در این حالت سهامدار باید به‌ازای هر سهم جدید مبلغ یک‌هزار ریال (قیمت اسمی سهم) نیز به حساب شرکت واریز کند و براساس فرمول زیر قیمت سهم نیز تغییر می‌کند:
برآورد قیمت جدید = (نسبت افزایش + 1) ÷ قیمت قدیم + (1000× نسبت افزایش)
در روش سوم نیز بخشی از محل انباشته و بخشی از محل آورده خواهد بود. در روش چهارم نیز روش صرف سهام است در این روش به‌جای انتشار سهام عادی با ارزش اسمی، پذیره‌نویسی سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه به قیمت بازار انجام می‌گیرد. منظور از صرف سهام، اضافه ارزش سهام ما‌به‌التفاوت ارزش بازاری و اسمی سهام است درواقع اصطلاح افزایش سرمایه به روش صرف سهام به‌عنوان یک روش جداگانه مطرح نمی‌شود بلکه در روش اول گنجانده می‌شود. اصطلاح صرف سهام Premium معرف مبلغی است که اضافه بر ارزش اسمی برای هر سهم پرداخت می‌شود چه در پذیره‌نویسی اولیه سهام و چه در بازار بورس. زمانی که شرکتی افزایش سرمایه می‌دهد از هر یک از سهامداران خود می‌خواهد که مبلغی را به‌ازای هر سهم جهت خرید سهام جدید به شرکت بیاورند.
موضوع بر سر همین مبلغ است. این مبلغ می‌تواند از ارزش اسمی هر سهم شروع شود و تا قیمت روز هر سهم برسد. در ایران معمولا از سهامداران می‌خواهند که به‌ازای هر سهم ۱۰۰تومان (ارزش اسمی) به حساب شرکت واریز کنند. اما اگر از سهامداران خواسته شود که ۱۲۰تومان برای هر سهم واریز شود آن ۲۰تومانی که مازاد بر ارزش اسمی است به‌عنوان صرف سهام در قسمت حقوق صاحبان سهام در سمت چپ ترازنامه شرکت نشان داده می‌شود. طبق قانون تجارت حساب صرف سهام نمی‌تواند به‌عنوان سود بین سهامداران توزیع شود.
افزایش سرمایه برای طرح توسعه
یا کمبود نقدینگی
در شرایط رکودی بازار سرمایه که شرکت‌های بورسی با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند تامین مالی از طریق افزایش سرمایه عامل مثبتی تلقی می‌شود، هر چند که اغلب شرکت‌ها برای رفع مشکلات مالی خود نیز اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند، اما بهترین روش اجرای طرح‌های جدید افزایش سرمایه است.
در همین رابطه، محمد نصیری عضو هیات علمی دانشگاه تبریز و مدیر سابق امور سهام شرکت تراکتورسازی، در گفت‌وگو با «تعادل» درخصوص افزایش سرمایه شرکت‌ها اظهار کرد: افزایش سرمایه شرکت‌ها برای دو منظور انجام می‌شود یکی به‌دلیل اجرای طرح‌های توسعه‌یی است که بعضا شرکت‌هایی که طرح‌های جدیدی در دست اجرا دارند اما با کمبود نقدینگی روبه‌رو هستند برای تامین مالی طرح‌های جدید اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند اما دلیل دیگر که در شرایط سخت مالی رخ می‌دهد تامین مالی برای رفع مشکلات مالی شرکت بدون طرح‌های توسعه‌یی است.
درواقع روش دوم بیشتر در بین شرکت‌هایی صورت می‌گیرد که در شرایط دشوار مالی قرار دارند و بدون افزایش سرمایه وارد بحران می‌شوند.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: در شرایط رکود اقتصادی افزایش سرمایه می‌تواند بنگاه‌های تولیدی را از بحران خارج کند و چاره‌یی برای خروج از رکود تلقی می‌شود.
نصیری بااشاره به تاثیر افزایش سرمایه در بازار بورس گفت: برای بازار سرمایه نیز این افزایش می‌تواند عامل ایجاد پویایی شود و عامل خوبی برای تحرک بیشتر سرمایه‌گذاران شود.
در 6 ماهه گذشته رقم خورد
در 6ماهه نخست امسال بالغ بر 49هزار و 581میلیارد و 230میلیون ریال افزایش سرمایه در بورس اوراق بهادار انجام شده که از این میزان 34هزار و 691میلیارد و 383میلیون ریال از طریق مطالبات و آورده نقدی و 14هزار و 889میلیارد و 847میلیون ریال از طریق سود انباشته و اندوخته‌ها و صرف سهام بوده است.
این گزارش می‌افزاید: در شهریور امسال 19485میلیارد و 105میلیون ریال افزایش سرمایه در بورس اوراق بهادار انجام شده که 18868میلیارد ریال آن از طریق مطالبات و آورده نقدی و 617میلیارد ریال از طریق سود انباشته و اندوخته‌ها و صرف سهام بوده است.
همچنین در مردادماه امسال 15639میلیارد و 936میلیون ریال افزایش سرمایه در بورس اوراق بهادار انجام شده که 4780میلیارد ریال آن از طریق مطالبات و آورده نقدی و 10859میلیارد ریال از طریق سود انباشته و اندوخته‌ها و صرف سهام بوده است.
در تیرماه امسال نیز 2569میلیارد و 557میلیون ریال افزایش سرمایه در بورس اوراق بهادار انجام شده که 2312میلیارد ریال آن از طریق مطالبات و آورده نقدی و 256میلیارد ریال از طریق سود انباشته و اندوخته‌ها و صرف سهام بوده است.
همچنین در خرداد 660میلیارد ریال افزایش سرمایه در بورس اوراق بهادار انجام شده که 150میلیارد ریال آن از طریق مطالبات و آورده نقدی و 510میلیارد ریال آن از طریق سود انباشته و اندوخته‌ها و صرف سهام بوده است.
در اردیبهشت ماه هم بالغ بر 5هزار و 132میلیارد و 347میلیون ریال افزایش سرمایه در بورس اوراق بهادار انجام شده که از این میزان 2هزار و 670میلیارد و 900میلیون ریال از طریق مطالبات و آورده نقدی و 2هزار و 461میلیارد و 447میلیون ریال از طریق سود انباشته و اندوخته‌ها و صرف سهام بوده است.
همچنین بالغ بر 6هزار و 94میلیارد و 285میلیون ریال افزایش سرمایه در فروردین ماه امسال در بورس اوراق بهادار انجام شده که از این میزان 5هزار و 908میلیارد و 825میلیون ریال از طریق مطالبات و آورده نقدی و 185میلیارد و 460میلیون ریال از طریق سود انباشته و اندوخته‌ها و صرف سهام بوده است.
از شرکت‌هایی که در سال94 افزایش سرمایه داده‌اند 21شرکت برای طرح و توسعه بود که با این افزایش توانستند تامین مالی شوند و بقیه شرکت‌ها به‌دلیل مشکلات مالی اقدام به افزایش سرمایه کرده‌اند.
