گروه بازرگانی
گروه تحقیقات و سیاست‌های بازرگانی داخلی و تنظیم بازار در گزارشی به چشم‌انداز خرید خارجی (واردات) کالاهای اساسی در دوران پس از تحریم تا افق 1404 پرداخته است. طبق این گزارش، میانگین واردات سالانه مجموع کالاهای اساسی طی سال‌های 94 تا 1404 حدود 15651.6 هزارتن خواهد بود که نسبت به میانگین 10سال گذشته (14381.3 هزارتن) حدود 9درصد افزایش خواهد داشت. میزان واردات مجموع این کالاها در سال 94حدود 14568.2هزارتن و در افق تقریبا 16576.8هزارتن خواهد بود.
همچنین در این گزارش به میزان واردات یک دهه قبل نیز پرداخته شده که طبق آن طی دوره مذکور مجموع واردات کالاهای اساسی از حدود 7751.3 هزارتن در سال 84 به 21412.1هزارتن در سال 93 افزایش یافته و میانگین سالانه مجموع واردات کالاهای اساسی طی این دوره حدود 14.4میلیون تن بوده است. با توجه به آمار فوق طی دهه اخیر بخش قابل توجهی از تامین امنیت غذایی در کشور به دلیل کاهش منابع پایه از طریق واردات کالاهای اساسی صورت پذیرفته است.
واردات در 10 سال گذشته
طی سال‌های 84 تا 93 میزان واردات گندم از 105.2هزار تن در سال 84 به‌حدود 7382هزارتن در سال 93 افزایش یافته و میزان واردات سرانه آن از 1.5کیلوگرم به 94.8کیلوگرم رسیده است. طی دوره مذکور میزان واردات برنج از 1044.6هزار تن به 1207هزارتن و میزان واردات سرانه آن از 15.1 کیلوگرم به 15.5کیلوگرم افزایش یافته است. در همین دوره میزان واردات روغن خام از 1267.3 هزارتن به 1327.9هزارتن و میزان واردات شکر از 707هزارتن به 823.5هزار تن افزایش یافته است.
همچنین میزان واردات نهاده‌های دامی از قبیل جو از 1209.3هزارتن به 1908هزارتن، ذرت از 2114.1 هزارتن به 6330هزارتن و کنجاله سویا از 1286.6 هزارتن به 2360.8هزارتن افزایش یافته است. در این دوره واردات گوشت قرمز از 17.2هزارتن به 68 هزارتن و واردات سرانه آن از 0.2کیلوگرم به 0.9 کیلوگرم رسیده است. طی دوره مذکور مجموع واردات کالاهای اساسی از حدود 7751.3هزارتن در سال 84 به 21412.1هزارتن در سال 93 افزایش یافته و میانگین سالانه مجموع واردات کالاهای اساسی طی این دوره حدود 14.4میلیون تن بوده است. با توجه به آمار فوق طی دهه اخیر بخش قابل توجهی از تامین امنیت غذایی در کشور به دلیل کاهش منابع پایه از طریق واردات کالاهای اساسی صورت پذیرفته است.
دولت سابق متولی واردات کالاهای اساسی
طی سال‌های 85 تا 93 بخش قابل توجهی از واردات کالاهای اساسی توسط دولت انجام شده، به‌طوری که طی این دوره میزان واردات کالاهای اساسی توسط دولت از مجموع واردات کالاهای اساسی به‌طور متوسط حدود 28.8درصد بوده است. این در حالی است که طی سال‌های اخیر به دلیل تشدید تحریم‌های تجارت خارجی، محدودیت‌های منابع ارزی، نوسانات نرخ ارز و کاهش قابل توجه تولید بخش کشاورزی، سهم دولت از واردات کالاهای اساسی قابل توجه بوده است. به‌طوری که سهم دولت از واردات کالاهای اساسی در سال 91 نزدیک به 50 درصد و در سال 92 حدود 41.2 درصد بوده است.
همچنین شایان ذکر است که طی سال‌های 85 تا 93 در مجموع حدود 41میلیون تن کالای اساسی توسط شرکت بازرگانی دولتی ایران و شرکت پشتیبانی امور دام وارد کشور شده که حدود 45.8درصد آن گندم، 6.6درصد برنج، 9.3درصد روغن خام، 6.5درصد شکر، 16درصد ذرت، 7.9درصد کنجاله سویا، 7.5 درصد جو، 0.3درصد گوشت قرمز و 0.2درصد گوشت مرغ بوده است.
چشم‌انداز واردات در سال‌های 1394 تا 1404
در این بخش از مطالعه با فرض اینکه وضعیت موجود ظرفیت‌های تولید و شرایط اقلیمی کشور، در سال‌های آینده ثابت و میانگین نرخ رشد جمعیت همانند دهه گذشته حدود 1.3درصد باشد تصویری از حداقل میزان واردات کالاهای اساسی در سال 94 تا 1404 ارائه شده است. به این ترتیب که میانگین نرخ رشد جمعیت در متوسط واردات سالانه کالاهای اساسی طی دهه گذشته ضرب و میزان واردات کالاهای اساسی در سال‌های مذکور برآورد شده است. بر این اساس برآورد میزان واردات کالاهای اساسی طی دهه آینده به شرح ذیل است.
گندم: میانگین واردات سالانه گندم طی دهه آینده حدود 3443هزارتن خواهد بود که نسبت به میانگین واردات سالانه آن در دهه گذشته (3163.6هزارتن) تقریبا 280هزارتن افزایش نشان می‌دهد. براساس پیش‌بینی انجام شده میزان واردات این محصول استراتژیک در سال 94 حدود 3204.7هزارتن و در افق 1404 حدود 3646.5هزارتن خواهد بود.
برنج: میزان واردات این محصول در افق 1404 تقریبا 1508.3هزارتن و میانگین واردات سالانه آن طی دهه آینده حدود 1424.1هزارتن خواهد بودکه نسبت میانگین واردات سالانه آن طی دهه گذشته حدود 116هزارتن افزایش نشان می‌دهد.
روغن خام: میانگین واردات سالانه روغن خام از حدود 1383.1هزارتن طی دهه گذشته به حدود 1505.3هزارتن در دهه آینده افزایش خواهد یافت. براساس برآورد انجام شده میزان ورادات این کالا در سال 94 حدود 1401.1هزارتن و در افق 1404 تقریبا 1594.3هزارتن خواهد بود.
شکر: میانگین واردات سالانه شکر با حدود 119 هزارتن افزایش از حدود 1345.5هزارتن در دهه گذشته به حدود 1464.3هزارتن در دهه آینده افزایش خواهد یافت و میزان واردات این کالا در افق 1404 به حدود 1550.9میلیون تن خواهد رسید.
گوشت قرمز: میزان واردات گوشت قرمز در سال 94 حدود 94.9هزارتن و در افق 1404 حدود 107.9 هزارتن خواهد بود. همچنین میانگین واردات سالانه این کالا طی دهه آینده حدود 101.9هزارتن خواهد بود که نسبت به میانگین آن طی دهه گذشته (93.7 هزارتن) حدود 8.2 هزارتن افزایش نشان می‌دهد.
گوشت مرغ: میانگین واردات سالانه این کالا از حدود 21.8هزارتن طی دهه گذشته به حدود 23.7هزارتن طی دهه آینده افزایش خواهد یافت و میزان واردات این کالا در افق 1404 حدود 25.1هزارتن خواهد بود.
جو: میانگین واردات سالانه این محصول طی دهه آینده حدود 1105.3هزارتن خواهد بود که نسبت به میانگین سالانه واردات آن طی دهه گذشته (1015.6 هزارتن) حدود 90هزارتن افزایش نشان می‌دهد. میزان واردات این محصول در سال 94 حدود 1028.8هزارتن و در سال 1404 تقریبا 1170.7 هزارتن خواهد بود.
ذرت: میانگین واردات سالانه ذرت از حدود 3748.8 هزارتن طی دهه گذشته با حدود 331.1هزارتن افزایش به حدود 4079.9هزارتن طی دهه آینده خواهد رسید و میزان واردات این کالا در افق 1404 حدود 4321.1هزارتن خواهد بود.
کنجاله سویا: میزان واردات کنجاله سویا طی سال‌های 94 تا 1404 به‌طور متوسط 2504هزارتن خواهد بود که در مقایسه با میانگین دوره 10ساله گذشته (2300.8هزارتن) حدود 8.8درصد افزایش خواهد یافت. براساس برآورد انجام شده میزان واردات این نهاده دامی در سال 94 حدود 2330.7هزارتن و در افق 1404 حدود 2652هزارتن خواهد بود.
مجموع واردات کالاهای اساسی: میانگین واردات سالانه مجموع کالاهای اساسی طی سال‌های 94 تا 1404 حدود 15651.6هزارتن خواهد بود که نسبت به میانگین 10سال گذشته (14381.3هزارتن) حدود 9درصد افزایش نشان می‌دهد. میزان واردات مجموع این کالاها در سال 94 حدود 14568.2هزارتن و در افق تقریبا 16576.8 هزارتن خواهد بود.
