روایت نمایندگان «اسپانیا، فرانسه، ایتالیا و دانمارک» از موانع سرمایهگذاری
گروه حملونقل و خودرو سارا جنگروی
نیاز کشور به سرمایهگذاری عمده درچهار حوزه بخش حملونقل برای کمک به توسعه اقتصادی و صنعتی قابل انکار نیست. ضرورتی که با توجه به شرایط جدید ایران در سطح بینالمللی، هم دولتیها و هم فعالان بخش خصوصی بر آن تاکید دارند و آنطور که سرمایهگذاران خارجی اعلام میکنند؛ «ایران دارای یک بازار آزاد و کریدور شمال به جنوب و شرق به غرب است. بازار ایران موجب دسترسی به بازارهای کشورهای همجوار و منطقه میشود؛ چراکه بیش از 40درصد محمولههای باری که با کشتی به ایران میآید، ترانزیتی است که 60درصد مربوط به بازار محلی است و 40درصد محمولههایی است که به بازارهای کشورهای منطقه ترانزیت میشود. در واقع این موقعیت ژئوپلیتیکی ایران است که چنین مزیتی را فراهم ساخته است.»
اما در این شرایط، سرمایهگذاران خارجی بخش حملونقل، از برخی مشکلات و موانع سرمایهگذاری در ایران بهشدت گلایه دارند؛ چنانچه «اوژن فوکه» سرمایهگذار فرانسوی که در بخش حملونقل دریایی فعالیت میکند، ضمن تاکید بر مزیتهای حملونقلی ایران نسبت به کشورهای منطقه به «تعادل» میگوید: «ایران نیاز به تسهیلات قانونمندتری دارد و خیلی مسائل دستوپاگیر برای سرمایهگذاری وجود دارد که باید برطرف شود؛ از این میان، شیوه بروکراسی پیچیده و حاکم بودن کاغذبازی بسیار مهم است که باید هرچه سریعتر از این شیوه خارج شد، چراکه همین موضوع اجازه نمیدهد که حجم زیادی از تجارت و ترانزیت در بخش حملونقل انجام شود.» همچنین «لوئیجی کارلا»، سرمایهگذار ایتالیایی بخش حملونقل ریلی در گفتوگویی که با «تعادل» داشت؛ مصرانه خواست که مطلبی انتقادی را از زبان وی نقل کنیم. وی میگوید: «خواهش میکنم این نکته را خارج از بحثمان در رسانهتان انتشار دهید؛ ما خارجیها زمانی که به ایران میآییم، در فرودگاه با وجود خستگی مفرط و تعدد چند پرواز، باید چند ساعتی را هم در گیتها و صفهای طولانی معطل شویم؛ من به عنوان یک شهروند ایتالیایی که به عنوان یک
سرمایهگذار در ایران رفتوآمد میکنم و تا به حال 64 بار به ایران سفر کردهام، همیشه با این مشکل روبهرو بودهام؛ لذا تقاضا میکنم تعداد گیتهای ورودی را برای خارجیها افزایش دهند. این طرز خوشامدگویی خوشایند مسافران خارجی نیست!»
به گزارش «تعادل»، ضرورت سرمایهگذاری برای توسعه بخش حملونقل، زیربنای رشد صنعتی و اقتصادی کشور است اما طی چند سال اخیر به علت وجود تحریمهای بینالمللی سختگیرانه و بیکفایتی در سطح مدیریت کلان این بخش از یکسو و ازسوی دیگر، کمبود یا حتی نبود سرمایهگذاری کافی داخلی، حملونقل کشور درچهار حوزه ریلی، جادهیی، هوایی و دریایی را به نوعی با فرسودگی و عدم کارایی و به تبع آن، نارضایتی مسافران و دیگر مشترکان حوزه حملونقل مواجه ساخته است. حالا دولت تدبیر و امید درجهت رفع گرهها و معضلات بخش حملونقل و تسریع و تسهیل ورود سرمایهگذاری خارجی، اخیرا همایشی با عنوان معرفی فرصتهای سرمایهگذاری در بخش حملونقل با حضور مقامات ارشد دولت و سرمایهگذاران اروپایی برگزار کرد. در واقع برگزاری چنین همایشی برای نخستینبار فرصت بسیار خوبی را درجهت ارتباط نزدیک با سرمایهگذاران خارجی برایمان فراهم کرد.
اما موضوع مهم و جالب توجه در ارتباط با برگزاری همایش فرصتهای سرمایهگذاری در حملونقل این بود که هر کشور بابت شرکت در این همایش به گفته وزیر راه، مبلغ 650یورو پرداخته است؛ این درشرایطی است که تاکنون اینگونه همایشها که توسط دستگاههای دولتی برگزار میشد، رایگان بوده است. این نشان میدهد که وزارت راهوشهرسازی در این مدت توانسته با برنامههایی که درپیش گرفته، اعتماد به سرمایهگذاری را در ایران جلب کند که برای حضور در یک همایش دولتی راغب باشند. در این همایش سرمایهگذارانی از کشورهای فرانسه، اسپانیا، ایتالیا، دانمارک و آلمان و غیره حضور داشتند. برخی از این سرمایهگذاران در مصاحبه با «تعادل» از علت انتخاب ایران برای ورود سرمایههایشان گفتند.
مزیت جغرافیایی ایران به لحاظ اتصال شرق و غرب و شمال به جنوب که سرمایهگذاری در بخش حملونقل را بیتردید با سود مطلوب مواجه میکند، ازجمله علل حضور و ورود سرمایهگذاران غربی به کشور است. چند تن از سرمایهگذاران اروپایی شرکتکننده در همایش در گفتوگو با «تعادل» علاوه بر برشمردن مزیتهای ایران برای سرمایهگذاری، به بعضی عوامل و موانع دستوپاگیر نیز اشاره کرده که با مرتفع شدن آنها، ورود سرمایه خارجی به کشور تسهیل مییابد اما عملی شدن چنین سرمایهگذاری عظیم در ایران، منوط به اجرایی شدن توافق هستهیی است که همه این اشخاص سرمایهگذار بر آن تاکید داشتند.
انتقاد سرمایهگذار فرانسوی
«اوژن فوکه» سرمایهگذار فرانسوی که در بخش حملونقل دریایی فعالیت میکند، در رابطه با مزیتی که ایران نسبت به کشورهای منطقه در زمینه سرمایهگذاری حملونقل دارد، به «تعادل» میگوید: کشور ایران به دلیل اینکه یک بازار بسته نیست، یک کریدور ترانزیتی است و علاوه بر اینکه به خودی خود، یک بازار بزرگ است، مسیر ورودی برای بارهایی است که به کشورهای منطقه میروند مثل کشورهای سی.ای.اس در شمال، افغانستان، شمال عراق، ترکیه. این سرمایهگذار فرانسوی تصریح میکند: موقعیت استراتژیکی که ایران دارد شرکتهای حملونقلی را راغب به سرمایهگذاری میسازد. در واقع بازار ایران موجب دسترسی به بازارهای کشورهای همجوار و منطقه میشود و ازسوی دیگر بالای 40درصد محمولههای باری که با کشتی به ایران میآید، ترانزیتی است که 60درصد مربوط به بازار محلی است و 40درصد محمولههایی است که به بازارهای کشورهای منطقه ترانزیت میشود. به گفته این سرمایهگذار اروپایی، در واقع این موقعیت ژئوپلیتیکی ایران است که چنین مزیتی را فراهم ساخته است. علاوه بر آن هرچقدر که حجم تجارت و بارهای ورودی به ایران زیاد باشد، یک شرکت حملونقل هم اهمیت بیشتری پیدا میکند. اما
این سرمایهگذار فرانسوی به برخی موانع سرمایهگذاری در ایران نیز اشاره میکند و میگوید: ایران نیاز به تسهیلات قانونمندتری دارد و خیلی مسائل دستوپاگیر وجود دارد ازجمله شیوه بروکراسی پیچیده و حاکم بودن کاغذبازی که باید از این شیوه خارج شود، چراکه همین موضوع اجازه نمیدهد که حجم زیادی از تجارت انجام شود.
«اوژن فوکه» معتقد است: «فارغ از مساله تحریمها که مسائل و مشکلاتی برای ایران به وجود آورد اما در دوران بعد از تحریم که پس از این شاهدش خواهیم بود، نیاز به این داریم که روال کارها در ایران و سیستم اتوماسیون این کشور بهتر شود؛ در خیلی موارد باید تبادلات به صورت اینترنتی انجام و کاغذبازیها حذف شود و مخصوصا در گمرک ایران، ارتباطات بروکراسی به اینترنتی تبدیل شود.» این سرمایهگذاری فرانسوی به بقیه پرسشهای ما اینطور پاسخ میدهد:
کشور ایران از لحاظ زیرساختی چه مشکلاتی در زمینه حملونقل دارد که روند سرمایهگذاری را کند میکند و حجمش را کاهش میدهد؟
مشکلات بانکی که مسلما به خاطر تحریمها اتفاق افتاده است، باعث شده که خریدوفروش و تجارت در ایران به راحتی انجام نشود و نخستین چیزی که نیاز است تا تجارت را برقرار کنیم، اعتبارات و اتصالات بانکی است که امیدواریم با پیشرفتهایی که در روابط با ایران حاصل شده، مشکلات بانکی هم به زودی حل شود.
منظور این پرسش زیرساختهای حملونقلی و زیرساختی فنی بود؛ در این زمینه توضیح دهید؟
کشتیهایی که ما داریم، مقیاس خیلی بزرگی دارند و جزو شناورهای عظیم محسوب میشوند و برای آمدن یک چنین شناورهایی به ایران که مسلما ظرفیت واردات و صادرات را افزایش خواهد داد، بستر مناسب نیاز است؛ همانطور که زیرساختهایی در فرودگاهها نیاز است که بتوانند یک هواپیمای بزرگ را بپذیرند و در بنادر هم نیاز به ایجاد زیرساختهایی است که کشتیهای اقیانوسپیمای نسل جدید را بتوانیم بپذیریم و آن زیرساخت نامش «آبخور» است که به عمق آبخور اسکله تعبیر میشود. درحال حاضر در ترمینال 2 بندر شهید رجایی که بیشترین عمق آبخور را دارد، این میزان به 14.5متر میرسد که برای پهلوگیری کشتیهای بزرگ اقیانوس پیمای امروزی خیلی کم است که این یکی از مشکلات است و البته عمدهترینش هم محسوب میشود؛ لذا سرمایهگذاری بخش خصوصی و دولت را در رفع این مشکل میطلبد تا بتواند ازسوی دیگر ظرفیت بندرعباس را هم بالاتر از همیشه ببینیم و بتوانیم خطهای کشتیرانی را بیش از پیش وارد بندرهای مختلف ایران کنیم.
گلایه سرمایهگذار ایتالیایی بخش ریلی
«لوئیجی کارلا»، دیگر سرمایهگذار اروپایی از ایتالیا در بخش حملونقل ریلی نیز در پاسخ به سوال «تعادل» مبنی بر اینکه کشور ایران چه مزیتی نسبت به دیگر کشورهای منطقه در زمینه سرمایهگذاری دارد، میگوید: مدیران و عواملی که درحال حاضر در ایران هستند، سطح بالاتری از تجربه و دانش را نسبت به مدیرانی که در منطقه هستند، دارند. ایران کشوری است که دارای سیستم قانونمند است؛ از این نظر که پارلمان و دولت مستقل دارد، درحالی که برای مثال در دوبی و عربستان یک چنین سیستمی وجود ندارد.
«کارلا» علت علاقه به سرمایهگذاری در ایران را به لحاظ اقتصادی نیز اینطور توضیح میدهد: علاقه به سرمایهگذاری و همکاری بین ایرانیها و اروپاییان در این مقطع زمانی احساس میشود و هر دو گروه علاقهمند هستند و ما منتظریم تحریمها بهطور کامل برداشته شود تا سرمایهگذاریهایمان را در ایران آغاز کنیم.
چه مشکلات زیرساختی وجود دارد که راه را برای سرمایهگذاریهای حملونقلی دشوار کند؟
مساله بزرگی را نمیبینم و مساله موجود تنها تحریم و انتقال اعتبارات و دادههای بانکی است. باتوجه به اینکه ایران شرایط خودش را دارد و همکاری در زمینههای داخلی هم مهم است، ولی اینها را من بهعنوان مشکل نمیبینم و تنها مساله تحریم در این بین وجود دارد که منتظر برداشته شدن کامل تحریمها هستیم. لوئیجی کارلا در ادامه مصرانه از ما میخواهد که مطلبی انتقادی را از زبان وی نقل کنیم! وی میگوید: «خواهش میکنم این نکته را خارج از بحثمان در رسانهتان انتشار دهید، ما خارجیها زمانی که به ایران میآییم در فرودگاه باوجود خستگی مفرط و تعدد چند پرواز، باید چند ساعتی را هم در گیتها و صفهای طولانی معطل شویم. من بهعنوان یک شهروند ایتالیایی که بهعنوان یک سرمایهگذار در ایران رفتوآمد میکنم و تا به حال 64بار به ایران سفر کردهام، همیشه با این مشکل روبهرو بودهام؛ لذا تقاضا میکنم تعداد گیتهای ورودی را برای خارجیها افزایش دهند. این طرز خوشامدگویی خوشایند مسافران خارجی نیست!»
امیدواری سرمایهگذار دانمارکی
«توماس میر»، دیگر سرمایهگذار اروپایی شرکتکننده در همایش از کشور دانمارک که در زمینه طراحی پل و بزرگراه تخصص دارد، در پاسخ به این سوال که «چشمانداز سرمایهگذاری در ایران را چطور میبینید؟» اینطور پاسخ میدهد: باتوجه به سابقه حضور تاریخی که ما در ایران از 8سال پیش داشتیم و در دوران قبل از تحریم ایران، سه پروژه را طراحی کرده و مقاومسازی چند پل را انجام دادهایم، امیدواریم که مجددا به این فضا بازگردیم و همکاری داشته باشیم؛ چراکه در سال90 و با اوج گرفتن و گستردگی تحریمها همکاری پروژه بزرگراهی ما در ایران بهناگاه قطع شد و در نامهیی عذرخواهی کردیم ولی در این سالها ارتباطمان را با ایران قطع نکردیم.
در حال حاضر شرایط ایران را در ارتباط با سرمایهگذاریهای حملونقلی بهخصوص در حوزه آزادراهی چطور میبینید؟
باتوجه به توافق اخیر شرایط را بسیار مثبت و درها را بهسوی غرب باز میبینم، این کنفرانس را نشاندهنده و نماد دو نکته میدانم؛ ابتدا، رشد ایران در زمینه ارتباطات اقتصادی و دومین نکته، درهای باز شده بهسوی غرب که این را به نقل از وزیر اقتصاد ایران میگویم!
ایران در زمینه راهسازی باتوجه به دارا بودن مهندسان حاذق و دیگر شرایط موجود مشکلی ندارد؛ بهطور کل خارجیها چه نقطه مثبتتری را در زمینه بزرگراهی دارا هستند که میتوانند خودشان را قائل به ورود در سرمایهگذاری بزرگراهی ببینند؟
معتقدم اگر فقط ما رانندگی هم در ایران کنیم، متوجه میشویم که ایران در زمینه بزرگراهی و جادهیی پیشرفته است؛ دقیقا به همین دلیل هم از مشاور ایرانی کمک میگیریم ولی به هر حال باوجود تجربه بینالمللی که پشت طراحیهای ما وجود دارد، میتوانیم ایدههای جدیدی را در ایران طراحی کنیم.
ایران همانند 30سال قبل اسپانیاست
«فرانسیسکو آلوارز» از اسپانیا نیز، در زمینه سرمایهگذاری ریل و واگن بسیار علاقهمند بهنظر میرسد و زمینه فعالیتهای بسیاری را در ایران میبیند، از او نیز درباره مزیتهای سرمایهگذاری در ایران پرسیدیم:
ایران از لحاظ قرارگیری در ناحیه جغرافیایی خاص و دارا بودن موقعیت ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیک، از علاقهمندیهای سرمایهگذاران در حوزه حملونقل است؛ آنچه شما را علاقهمند کرده و بازار ایران را برای سرمایهگذاری در حملونقل جذاب کرده چه نکتهای است؟
من ایران را درست مانند اسپانیای 30سال قبل میدانم که با مشکلات زیادی همراه بود، ولی در عین حال فرصتهای زیادی برای توسعه و گسترش سرمایهگذاری دارد و بههمین دلیل هم باید از پتانسیلهای موجود در ایران بهنفع اسپانیا و ایران و برای توسعه ایران استفاده کنیم.