گروه تعاون مهشید خیزان
کشور ما در جغرافیای خشک قرار دارد؛ از طرفی هم در واردات دام سنگین سرمایهگذاری اساسی نشده است و هم در 15سال گذشته که با خشکسالی پیدرپی مواجه بودیم، کاهش حجم بارندگی به صنعت دامداری لطمههای زیادی زده و از سویی جمعیت کشور هم افزایش نسبی داشته است. در نتیجه نیاز بالقوهیی به تولید فرآوردههای گوشتی داریم. با سیدمحمد موسوی مدیرعامل شرکت تعاونی تولیدکنندگان فرآوردههای گوشتی سراسر کشور در این رابطه گفتوگو کردیم؛ مشروح گفتوگو را میخوانید:
وضعیت واردات دام سنگین در کشور نسبت به چند سال اخیر چگونه است؟
کشور ما در جغرافیای خشک قرار دارد، از طرفی هم در خصوص واردات دام سنگین سرمایهگذاری اساسی نشده است و همینطور حدود 15سال است که خشکسالی پیدرپی در کشور وجود دارد و حجم بارندگی به مقدار فراوانی کاهش یافته است و البته نسبت به چند سال اخیر افزایش جمعیت قابل توجهی هم داشتهایم. در نتیجه ما نیاز بالقوهیی به تولید فرآوردههای گوشتی داریم. این پیشبینی در زمان ریاستجمهوری آقای احمدینژاد و در جهاد کشاورزی پیشبینی شده بود که سالی 20درصد گوشت وارد کشور شود که آنها تولیداتشان را به صنایع تبدیلی تغییر و عرضه میکنند. در دولت آقای احمدینژاد هم مشکلاتی داشتیم البته در دوره دوم ریاستجمهوریاش این مشکلات تا حدی حل شده بود.
با انتخاب دولت یازدهم و رای اعتماد نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی به دولت تدبیر و امید، انتظار داشتیم مسوولان با این صنعت برخورد شایستهیی داشته باشند. اعضای ما برای یکصد هزار نفر در بخش تولید و توزیع بهطور مستقیم اشتغال ایجاد کرده و به صورت غیرمستقیم نیز برای بیش از 500هزار نفر کار ایجاد کرده که با خانواده آنها، حدودا 3میلیون نفر از طریق این صنعت امرار معاش میکنند و با جدیت و سعی فراوان با سرمایهگذاری سنگین و تجهیزات ماشینآلات نوین، روزانه برای بین 5.5 الی 6میلیون نفر غذای سهلالوصول و بهداشتی به بازار عرضه میکنند. از این مقدار 60 درصد در اماکن غذاخوری و 40درصد در سبد خانوار استفاده میشود. گرچه تمام محصولات از مواد تولیدی کشاورزی نظیر گوشت، پروتئین، کازینات، ادویهجات، سبزیجات، گلوتین ،روغن، شیر خشک و... تهیه میشوند و بعد از گوشت، رتبه دوم را به خود اختصاص داده است، با این همه فرآوردههای گوشتی در برابر غذای سنتی بین 50 تا 60درصد ارزانتر است. به همین دلایل اعضای تعاونی انتظار داشتند زحماتشان مورد توجه مسوولان و وزارتخانههای ذیربط قرار گیرد و جبران بیتوجهیهای دولت نهم و دهم بشود؛ اما
متاسفانه نه تنها مشکلات و دغدغههای این صنعت مورد توجه آنها قرار نگرفت بلکه اگر دولتهای نهم و دهم گوشه چشمی به این صنعت داشتند، اینک احساس میکنیم دولت تدبیر و امید همان حداقلها را نیز از شرکت تعاونی دریغ میکند.
واردات دام و گوشت از چه کشورهایی صورت میگیرد؟
واردات گوشت و کسری تامین آن، سالها گوشت گاومیش وارداتی از کشور هندوستان وارد میشد. اما در دولت یازدهم این موضوع، با چالش مواجه شده است. بهطوری که هرکس که با رسانهیی تماس داشته با اظهارنظرهای غیرمسوولانه، ضربه بزرگی به صنعت وارد کرده است.
گوشتهای تولیدی فقط در نوع کیفیت و سالم بودنشان کمی متفاوت هستند. در حال حاضر از هندوستان گوشتهایی به نام گوشت گاومیش وارد میشود ولی مقدار واردات کم است و به اندازه نیاز کشور نیست. سالی 15 الی 20هزار تن از هند، گوشتهایی با مجوز از وزارت بهداشت و اعزام نمایندگانی از سازمان دامپزشکی همراه با ذبح اسلامی سفارش میدهیم. این گوشتها توسط کارخانهها و دو شرکت تعاونی وارد میشوند که 70 درصد از فرآوردههای گوشت داخل و 20درصد گوشت داخلی را تامین میکنند.
گفته میشود به لحاظ سلامت این گوشتها مشکوک هستند، سلامت آنها از چه طریقی تضمین میشود؟
اینکه میگویند گوشتها حرارت دیده است، یک تهمت و تفرقه است. از زمانی که محمود حجتی وزیر کشاورزی شده متاسفانه دلالها و واسطهها گوشت گاومیش هند را به جای گوشت برزیل به دلیل ارزانی وارد میکنند. در حالی که باید این گوشت مثل گذشته وارد بازار شود تا مردم بتوانند از گوشت سالم استفاده کنند. در رسانهها حرفهای زیادی از اینکه این گوشت خوب و سالم نیست، مطرح شده که هیچ یک از آنها صحت ندارد. این گوشت با نظارت متخصصان سازمان دامپزشکی وارد و ذبح اسلامی میشود. در بندرعباس هم سازمان دامپزشکی آزمایشگاهی دارد که براساس آنالیزم اروپا استفاده میشود؛ ولی از زمان وزارت آقای حجتی واسطهها و دلالها به دلیل آنکه سودشان در گوشت برزیلی است، این گرفتاریها را در وزارت درست کردند و این صنعت را که روزانه بین 5.5 الی 6میلیون وعده غذایی به مردم میدهد، با مشکل روبهرو کردهاند.
بحث خمیرمرغ به کجا کشیده شد؟ چقدر درآمدزایی توانست کسب کند؟
این مساله نیز بین وزارت بهداشت و درمان و سازمان استاندارد حل نشده؛ این تعاونی با استفاده از تجارب سایر کشورها و محققان علوم دامی برای حل این معضل پیشقدم شده و در جلسات تخصصی با نمایندگان دامپزشکی حضور یافت. ولی نمایندگان استاندارد حاضر نشدند. در جلسه بعدی هم، یکی آمد و آن دیگری نیامد. خمیر حاصل از اسکلت مرغ کاملا با رعایت موازین بهداشتی تولید میشود. دکتر خلج آن را مفید اعلام کرده، با این حال موضوع همچنان بلاتکلیف است در نتیجه در جاهای نامناسب مورد استفاده قرار میگیرد.
مرغ وقتی وارد یک کارخانه میشود، در دستگاههای مخصوص شستوشو شده و گوشتش را جدا میکنند. ا 12درصد گوشتی که به اسکلت مرغ وصل است با دستگاههای مدرن، خمیر مرغ از استخوان جدا میشود، غضروفهایش را برای خوراک ماهی و مرغ جدا میکنند و گوشت باقیمانده برای تولید فرآوردههای گوشتی مورد استفاده قرار میگیرد. متاسفانه بین سازمان استاندارد و اداره کل نظارت بر موادغذایی و سازمان دامپزشکی نزاع سیاسی به وجود آمده و تا به امروز هم این معضل حل نشده است. البته ما راهکارهایی برای حل این مشکل داریم ولی متاسفانه دستگاه متولی با ما همکاری نمیکند. در تمام دنیا روشهایی برای استفاده بهینه از اجزای مرغ وجود دارد، ولی در ایران به دلیل اختلافنظرهای فراوانی که وجود دارد، بخشهایی از مرغ تبدیل به گوشتهای زیر پلهیی میشود. این نتیجه اختلافنظر اداره نظارت کل بر موادغذایی، استاندارد و سازمان دامپزشکی است. البته ما به تمام رسانهها گفتهایم ولی نتیجهیی برای این کار نگرفتیم.
چه نظارتی بر گوشتهای زیرپلهیی میشود؟
عدهیی ناشناس به صورت شبانه اسکله را میگیرند و بعد در مناطقی ناشناخته توزیع میکنند، به همین دلیل بهداشت و سلامت مردم به خطر میافتد.
نمیخواهند با تشکلها همکاری کنند. برای استفاده بهینه از اجزا مرغ کار علمی در دنیا انجام میشود. در ایران هم دانشگاههای علمی کاربردی هم تاسیس شده است البته ترم سوم این دانشگاه هم به پایان رسیده است. از اساتید خوب استفاده کردیم ولی متاسفانه مسوولان گوش شنوایی ندارند. هر کسی نفع خودش را در نظر میگیرد و نفعی که باید برای عموم در نظر گرفته شود، دیده نمیشود. گله ما هم از دولت آقای روحانی همین هست. تدبیر نباید در اتاقهای سربسته صورت بگیرد. ما بیمه و آزمایشگاه مرجع داریم. جواز این آزمایشگاه از سازمان استاندارد و دامپزشکی گرفته شده است، هر دو هفته یک بار هم جلساتی برگزار میشود ولی خب مشکلات همچنان باقی است.
واسطههای این بازار چه کسانی هستند؟
دولتی و شبهدولتیها واسطههای این بازار هستند. ما از آقای روحانی با توجه به دغدغههای سیاسی که دارند، انتظار نداریم به مسائل تشکلها رسیدگی کنند ولی از وزرا و نمایندگان میخواهیم که به این موضوعات رسیدگی کنند. ما مجبور شدیم که بعد از بیتوجهی وزرا به اوضاع این بازار، این موضوع را به دفتر مقام معظم رهبری گزارش بدهیم. اهل تظاهرات نیستیم و تا به امروز هم با دولت همکاری کردهایم. دولت آقای روحانی به ویژه جهاد کشاورزی هیچ حمایتی از تشکلهای فرآوردههای گوشتی نمیکند. حتی چند نوبت وقت ملاقات خواستیم ولی این فرصت را به ما ندادند که حتی حرفهایمان را به گوش مسوولان برسانیم.
در حال حاضر تعرفه واردات به چه صورتی است؟
هماکنون تعرفه واردات دام سنگین 10درصد شده، این درحالی است که 2سال پیش این میزان 4درصد بود. فرآوردههای گوشتی نیاز اصلی کشور است چون اگر این محصولات گران شوند، فرآوردهها هم گران میشوند. از آنجا که قدرت خرید مردم پایین آمده این افزایش تعرفهها به قشر ضعیف جامعه ضربه وارد خواهد کرد.
وضعیت تامین مواد اولیه و چالشهای موجود این صنعت را چگونه ارزیابی میکنید؟
این صنعت در تامین کسری گوشت مورد نیاز خود (که 80درصد منابع داخلی را نیز تامین میکند) گرفتار است؛ عدم سرمایهگذاری در حوزه تولیدات دام سنگین و خشکسالیهای پیدرپی از یک سو این صنعت را با کسری گوشت مورد نیاز صنعت روبهرو کرده و از طرف دیگر واردات بیرویه آزار دهنده شده که همه از آن آگاهی دارند. بنابراین برای جبران کسری گوشت مورد نیاز صنعت لازم است بین 20 تا 30درصد گوشت مورد نیاز از کشورهای مجاز وارد شود. اما متاسفانه دولت هیچ توجهی به این موضوع نکرده و مسوولان سازمان دامپزشکی به این صنعت بیتوجه هستند.
برای صنعت غذا چندین وزارتخانه و دستگاههای اداری درگیرند و این درگیری بیش از 30سال است برای امرار معاش مردم به ویژه امنیت غذایی آسیبهای فراوانی را به وجود
آورده است.
پیشنهاد شما به مسوولان این صنعت چیست؟
پیشنهاد میکنم نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی طرح سازمان ملی غذا را به مجلس بدهند یا دولت طی لایحهای، ایجاد سازمان ملی غذا را تهیه و به مجلس محترم ارائه دهد. باور کنید این دولت اگر هزاران مسجد بسازد، موسسه خیریه درست کند و مسوولان هزار بار به زیارت عمره مشرف شوند، ثواب ایجاد سازمان ملی غذا ثواب بیشتری دارد. با تشکیل سازمان ملی غذا، مسائل مربوط به نظارت و معضلات پیش روی دولتها برطرف خواهد شد و دولت میتواند برای تامین غذا برنامهریزی کند. از سویی دولت از شر رانتخواران شبهدولتی، دلالان و واسطهها نجات پیدا میکند تا هر کسی نتواند به عنوان متولی غذا تصمیم بگیرد.
و به عنوان حرف آخر؟
وقتی مسوولان نسبت به رفع مشکلات و دغدغههای پیش روی این صنعت هیچ توجهی نکرده و مشکلات کارآفرینان را نادیده میگیرند و جدیتی درباره حل مشکلات این صنعت ندارند، برخی کارآفرینان پیشنهاد کردند مقابل مجلس یا وزارتخانه تجمع شود ولی مسوولان تشکلهای این صنعت با تجمع کارآفرینان و کارگران مخالفت کردند. اگر مسوولان به بیتوجهی خود ادامه دهند و به کار صنعت رسیدگی نکنند، تعاونی از طریق دفتر مقام معظم رهبری اقدام خواهد کرد. بدون شک برای رفع معضلات صنعت فرآوردههای گوشتی، مقام معظم رهبری با توجه به ضرورت امنیت غذایی، اوامر مقتضی برای حل معضلات صنعت صادر خواهند فرمود.