گروه تعاون پریسا هاشمی
نخستین همایش بین‌المللی مزیت‌ها و ظرفیت‌های تعاونی‌ها در توسعه اقتصادی و اجتماعی صبح دیروز (12مهر) در هتل المپیک آغاز به کار کرد. در این همایش 2روزه مهمان خارجی از 11 کشور زیمبابوه، هندوستان، استرالیا، اتریش، زلاندنو و... همچون وزیر تعاون زیمبابوه و مسوولانی از سازمان بین‌المللی کار و مجمع جهانی تعاون حضور داشتند. از مهم‌ترین محورهای این همایش می‌توان به آسیب‌شناسی توسعه بخش تعاون، کارآفرینی و اشتغال، تعاون و توسعه اجتماعی، عدالت اجتماعی و کاهش فقر، مشارکت زنان و جوانان، اشاره کرد. اما این همایش حاشیه‌هایی هم به همراه داشت. تاخیر بیش از نیم‌ساعت برای آغاز برنامه شاید برای ما ایرانیان امری عادی باشد اما در یک همایش بین‌المللی با تعداد بسیاری میهمان خارجی که در نخستین گام‌های مسوولیت‌شان آموخته‌اند به موقع و مطابق برنامه‌ریزی امورشان را مدیریت کنند، احتمالا تعجب‌برانگیز بود. علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این همایش بین‌المللی به ایراد سخنرانی پرداخت اما نطق وزیر با نادیده گرفتن زحمات و تلاش‌های تعاونگران عرصه صنعت به پایان رسید.
این همایش جهت هموارکردن راه تعاونی‌ها بود یا دلسرد کردن آنها از مسوولان امر تعاون، زیاد مشخص نبود. درسوی دیگر سالن میهمانان خارجی که با وجود مسوولان همیشه درهمایش کشور ما هدفمند در برنامه‌های علمی شرکت می‌کنند در به در به دنبال کاغذ و خودکار می‌گشتند تا نکات را یادداشت کنند. از آنجایی که ریال نداشتند و مسوول فروشگاه هم گذشت نداشت یکی از هم‌وطنان آمد و آنان را به دو برگه کاغذ سفید میهمان کرد. فقدان امکانات اولیه مانند اینترنت، رایانه و کاغذ هم خبرنگاران را به دردسر انداخت و هم‌میهمانان خارجی را با مشکلاتی رو‌به‌رو کرد تا جایی که برای پرینت متن سخنرانی‌شان از همه کمک می‌خواستند تا سیستمی رایانه‌یی دراختیارشان بگذارند.
هزینه ایجاد شغل در تعاونی یک‌سوم سرانه
همایش با خوشامدگویی حمید کلانتری، معاون تعاون آغاز شد. وی هدف از برگزاری این همایش را تعامل فکری هرچه بیشتر با حضور سازمان‌های بین‌المللی و صاحب‌‌نظران کشورهای مختلف دانست. وی ضمن معرفی تاریخچه تعاون در ایران گفت: تعاون در ایران سابقه 80ساله دارد و با 100هزار تعاونی فعال در سه گرایش تعاونی‌های تولیدی با 50درصد، تعاونی‌های خدماتی با 28درصد و تعاونی‌های توزیعی با 22درصد ظرفیت بخش تعاون در بیش از 110 گرایش شغلی مشغول فعالیت هستند. 640 اتحادیه استانی و 31 اتاق تعاون استانی سازمان کار نهاد مردمی بخش تعاون در سطح کشور هستند. به گفته وی تعاونی‌ها شبکه بزرگی از تشکل‌های مردمی هستند که از مرکز تا دورترین نقطه روستایی کشور و مرزها درهمه رشته‌های اقتصادی حضور فعالی دارند، لذا باید فضا برای ظهور و بروز تعاونی‌ها و عرضه توانمندی‌های آنها فراهم کنیم. در ایران برابر قانون دستگاه‌های اجرایی کشور موظفند بخشی از فعالیت تعاون را دنبال کنند. براین اساس ما زمینه همکاری دستگاه‌ها برای توسعه تعاون و جایگاه تعاونی‌ها را باید فراهم کنیم. وی تامین مشوق‌ها و منابع مالی در تعاونی‌ها را به عنوان یک پیش‌نیاز اساسی مورد تاکید قرار داد و
افزود: درکنار این موضوع باید توسعه بازار و برند تعاونی‌ها برای استاندارد‌سازی فعالیت تعاونی‌ها و توسعه صادرات آنها مدنظر قرار بگیرد. معاون امور تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ادامه با تشریح مزیت‌های بخش تعاون اظهار کرد: تعاونی‌ها بهترین ساختار توسعه عدالت اجتماعی، توزیع عادلانه درآمد و ثروت و کاهش فاصله طبقاتی هستند و ظرفیت بزرگی برای اشتغال و رفع بیکاری جوانان و زنان به شمار می‌رود. کلانتری افزود: تعاونی‌ها در واحد‌های کوچک و متوسط که یک‌سوم هزینه سرانه ایجاد شغل را به خود اختصاص می‌دهند، می‌توانند با برخورداری از شبکه بزرگی که دارند، رشد اقتصادی و اجتماعی را به ارمغان بیاورند.
تعامل با دولت به شرط ارتقای تعاون
ازسوی دیگر تعاونی‌ها با سازماندهی مناسب منابع انسانی و مدیریت سرمایه‌های خرد و کوچک موجب هم‌افزایی و رفع فقر و محرومیت در مناطق روستایی می‌شوند و با سازماندهی واحد‌های تولیدی زمینه افزایش بهره‌وری و توان رقابتی آنها در بازارهای خارجی و داخلی را فراهم می‌کنند. معاون امور تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه باید به تعاون به عنوان یکی از سه بخش مهم اقتصادی توجه کنیم، خاطرنشان کرد: بخش تعاون با ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بالایی که دارد، می‌تواند مکمل بخش خصوصی باشد و بخش خصوصی نیز متقابلا پیشران توسعه تعاون باشد. وی در رابطه با مزیت‌های این بخش گفت: توسعه تعاونی‌ها رشد اقتصادی، توسعه متوازن مناطق همراه با حفظ محیط‌زیست و توسعه پایدار را تامین می‌کند. کلانتری با تشریح رابطه صحیح میان دولت و تعاونی‌ها گفت: این بخش نیازمند حمایت‌های دولت است اما ازسوی دیگر باید توجه داشته باشیم که این تعامل موجب رشد تعاون شود. این ویژگی‌ها باعث شده تا تعاون یک بخش اقتصاد اجتماعی جامعه را در برگرفته و جمعیت بسیاری از اقشار مختلف را در بربگیرد. معاون تعاون در پایان سخنانش به 7 راهبرد اساسی بخش تعاون و زیرمجموعه‌های آن
اشاره کرد.
لزوم بازخوانی ظرفیت‌های حقوقی و قانونی
در بخش بعدی برنامه علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی سخنرانی کرد. ربیعی گفت: در دوران خروج از رکود و تحریم‌های ظالمانه هستیم. امیدواریم هر چه زودتر سایر نهادها هم موضع خود را اعلام کنند چرا که هر روز به تاخیر افتادن رفع تحریم‌ها ضرر وزیان مادی برای کشور دارد. باید بتوانیم از این فرصت استفاده کرده و جایگاه تعاون را احیا کنیم.
باید رشد 7درصدی را در کشور تجربه کنیم و جهت‌گیری دولت به این سمت است، لذا رشد سرمایه‌گذاری را باید به سمت بخش‌های کمتر کار شده ببریم. ما باید اقتصاد را در کشور تجربه کنیم. از این‌رو باید رشد سرمایه‌گذاری را به سمت بخش‌های کمتر کار شده ببریم. وی با بیان اینکه سالانه باید 800 هزار شغل ایجاد کنیم، افزود: در شرایط کنونی چاره‌یی جز این نداریم که به سمت اشتغال بزرگ و بنگاه‌های کوچک و متوسط برویم. وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: دولت در سال 1393 در بحث اشتغال موفق عمل کرده است. متاسفانه آمارهایی که در مورد اشتغال ارائه می‌شود برخی شروع به نقض این آمارها می‌کنند و دولت را ناموفق جلوه می‌دهند در حالی که دولت در بحث اشتغال و به ویژه تورم موفق عمل کرده و آمار تامین اجتماعی و دفترچه‌های تامین اجتماعی گویای این سخن است. زمانی که برخی در خارج بر طبل عدم موفقیت دولت می‌کوبند عده‌یی نیز در داخل که ادعای مخالفت با آنان را دارند، همراهیشان می‌کنند. دولت یازدهم در اقتصاد موفق عمل کرده است. تورم به گونه‌یی بود که هزارتومانی در یک روز به 600 تومان نزول می‌کرد. کسری رشد را در این سال‌ها تجربه کردیم. ربیعی تصریح کرد: اگر
معاون اشتغال از ایجاد 400هزار شغل خبر می‌دهد خالص اشتغال را با محاسبه ریزش‌های شغلی اعلام کرده است و ما 600هزار شغل با محاسبه 400هزار دفترچه بیمه اجباری ایجاد کرده‌ایم. به گفته وی این شغل‌ها از نوع بنگاه‌های کوچک و متوسط بوده و نوع مشاغل به شیوه کسب‌و‌کار در تعاونی‌ها بوده است.
حرکت‌های پوپولیستی در اقتصاد
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ادامه گفت: من هیچ اعتقادی به تندیس‌های بزرگ کارخانه‌های فولاد، سیمان و پتروشیمی ندارم. سرنوشت فولادهای یک میلیون تنی را دیدیم که اکنون یکی پس از دیگری در حال تعطیلی هستند. بنده پالایشگاهی را کلنگ‌زنی کردم که هزینه ایجاد هر یک شغل 12میلیارد تومان بود. پتروشیمی دیگری در خراسان‌جنوبی مورد بهره‌برداری قرار گرفت که هزینه ایجاد هر شغل3میلیارد و 500میلیون تومان می‌رسد. در بخش فولاد نیز از یک میلیارد و 700میلیون تومان تخمین زده می‌شود، در صورتی که خسارت‌های بسیاری برای محیط‌زیست هم به ارمغان آورده است. اینها نتایج حرکت‌های پوپولیستی اقتصاد در سال‌های گذشته بوده است. در حالی که در بخش تعاون با 20 تا 30میلیون تومان و در سطوح بالا با 80میلیون تومان می‌توان شغل ایجاد و از ظرفیت تعاونی‌ها استفاده کرد. ربیعی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با بیان اینکه ترویج تعاون به شیوه سنتی را باید کنار بگذاریم، اظهار کرد: کارهای کلینیکی در بسیاری از استان‌ها برای تعاونی‌های موفق باید انجام بگیرد و ترویج باید بیشتر به سمت محل‌گرایی سوق پیدا کند. وی افزود: بخش تعاون از نظر حقوقی و قانونی غنی است، اما
باید این ظرفیت‌های حقوقی و قانونی را یک‌بار دیگر بازخوانی و احیا کنیم، همچنان که سند توسعه بخش تعاون را باید مورد بازخوانی قرار بدهیم و قوانین را احیا کنیم و پس از آن به یک سند کارآمد تبدیل کنیم.
امید دولت به بنگاه‌های کوچک
وی با تاکید بر تولید دانش عملیاتی در حوزه تعاون اظهار کرد: متاسفانه امروز بسیاری از رشته‌های تعاون در دانشگاه‌ها در حال تعطیلی است و مطالعات صورت گرفته نشان می‌دهد که تنها 306پایان‌نامه در مقطع ارشد و دکتری در حوزه تعاون وجود دارد. بنابراین باید دانش کار در حوزه تعاونی‌ها را بیش از این تولید کنیم و نظام آموزشی خود را در این بخش ارتقا بدهیم. وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی خطاب به منتقدان اشتغال دولت گفت: آمارهایی که درباره ایجاد اشتغال اعلام می‌شود، صحیح است و عملکرد دولت در این زمینه موفق بوده است. از سوی دیگر مهم‌ترین رویکرد و سیاست دولت در بحث اشتغال تمرکز در بنگاه‌های خرد و کوچک و متوسط و استفاده از ظرفیت آنها در مشاغل خرد و خانگی است. وی افزود: هم‌اکنون ظرفیت‌های خالی در بنگاه‌های کوچک و متوسط وجود دارد که با یک تحرک ساده می‌توان بخشی از اشتغال کشور را در طول چهار سال آینده از طریق آنها تامین کرد. ربیعی گفت: هم‌اکنون طرح دولت در زمینه مشاغل خرد و مشاغل حمایتی و اجتماعی آماده شده است و دولت درصدد است تا از ظرفیت SMEها و بنگاه‌های کوچک و متوسط استفاده کند.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی درباره موضع‌گیری‌های اخیر نسبت به آمار ایجاد 700هزار شغل و برنامه اشتغال دولت گفت: متاسفانه شاهد برخی رفتارها و اظهارات در خصوص آمارهای اشتغال هستیم که بعضا ایجاد 700هزار شغل را در حد یک ادعا دانستند در حالی که این آمارها صحیح است و دولت عملکرد موفقی از خود در زمینه اشتغال نشان داده است. وی ادامه داد: یک بخش از آمارها را عکس می‌گیرند و بزرگنمایی می‌کنند و براساس آن قضاوت غیرمنصفانه‌یی ارائه می‌دهند در حالی که وقتی آمار اشتغال را اعلام می‌کنیم هم اشتغال خالص و هم ریزش آن را اعلام می‌کنیم. مثلا در سال 1393، 400هزار شغل خالص رسمی و بیمه اجباری ایجاد شد.
حمایت از تعاونی‌های گردشگری
ربیعی در بخش دیگری از سخنان خود از تسهیلات صندوق کارآفرینی امید با کارمزد 4درصد به تعاونی‌های گردشگری خبر داد. به گفته وی یکی از برنامه‌هایی که در بخش اشتغال دنبال می‌کنیم ایجاد تعاونی‌های گردشگری است و از تعاونی‌های گردشگری که درحوزه روستاها شکل بگیرد، حمایت می‌کنیم. همچنین در روستاهایی که تعاونی‌های گردشگری ایجاد شود به هر نفر وام و تسهیلات پرداخت می‌شود و در صورت شکل‌گیری یک تعاونی گردشگری وام 4درصد بهره از سوی صندوق کارآفرینی امید پرداخت می‌شود. ربیعی به ظرفیت بالای اشتغال در حوزه زعفران و کفش اشاره کرد و گفت: با یک تحرک کوچک موفق به ایجاد 15هزار شغل در بخش کفش شده‌ایم که این طرح در8 استان مورد مطالعه قرار گرفته و در 30 استان کشور آغاز خواهد شد. به گفته ربیعی وزارت تعاون به دنبال متصل کردن تعاونی‌ها با سازمان فنی و حرفه‌ای و ارتباطات است تا حوزه کارآفرینی و مشاغل پشتیبان را به سمت تعاونی‌ها سوق بدهد.
گونه‌شناسی گسترش تعاونی‌ها
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ادامه به حضور تعاونی‌ها در عرصه ساخت‌وساز اشاره کرد و گفت: در حوزه مسکن یک میلیون و 430هزار واحد مسکن مهر برعهده تعاونی‌ها بوده است که سال گذشته با تفاهم و همکاری دکتر آخوندی وزیر راه و شهرسازی بخشی از کار ساخت و تکمیل مسکن مهر را آغاز کردیم و 950هزار واحد را تحویل دادیم و امیدواریم باقی‌مانده واحد‌ها را تا سال 1395 تحویل بدهیم. همچنین تفاهمنامه‌یی را با وزیر راه و شهرسازی در بحث مسکن حمایتی و اجتماعی در قالب تعاونی‌ها امضا کردیم که براساس آن در تامین بخش مسکن کارگری از ظرفیت اتحادیه‌های مسکن کارگران و در بخش بازنشستگان از ظرفیت تعاونی‌های مسکن استفاده خواهیم کرد تا با آورده خود و کمک صندوق‌های بازنشستگی و سپرده‌گذاری در بانک مسکن برابر آورده متقاضیان وام بدهیم. وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در بخش پایانی سخنانش به نکاتی کلیدی درباره تعاون اشاره کرد: گونه‌شناسی گسترش تعاونی‌ها در ایران، انعطاف در روش‌ها، اتصالات عمودی و افقی میان خود تعاونی‌ها، گسترش اتحادیه‌ها و تعاونی‌ها در استان‌ها، تمرکز بر تعاونی‌های موفق از مهم‌ترین مسائل مطرح شده بودند.
