هشدار درخصوص عدم آمادگی برای مذاکره با هیات‌های خارجی
گروه بازرگانی|
درحالی این روزها رفت‌وآمد هیات‌های تجاری به سوژه داغ خبرگزاری‌ها تبدیل شده است که برخی کارشناسان، رویکرد رسانه‌ها را در این خصوص شتابزده می‌دانند. هر چند فرصت خوبی در اختیار ایران قرار گرفته است تا پس از لغو تحریم‌ها، بازرگانی خارجی ایران قوت یابد اما عدم آمادگی ایران برای رفتار صحیح با هیات‌های تجاری و همچنین دور بودن از بازارهای جهانی به واسطه تشدید تحریم‌های بین‌المللی طی سال‌های اخیر دو نقطه ضعف مهم در برقراری روابط در فصل جدید تجارت خارجی ایران قلمداد می‌شود. عدم آمادگی ایران برای دور جدید مناسبات تجاری به‌گونه‌یی است که پیاپی هشدارهایی درخصوص احتمال فرصت‌سوزی در برقراری تعامل با سایر کشورها داده می‌شود. نگرانی‌ها درخصوص عدم آمادگی ایران برای برقراری مذاکرات تجاری با هیات‌های خارجی تا بدانجاست که فریال مستوفی رییس کمیته سرمایه‌گذاری خارجی اتاق تهران نیز در نخستین نشست ستاد اقتصادی پس‌از تحریم اتاق تهران بر ضرورت یادگیری دیپلماسی تجاری تاکید کرده و تنها دیپلماسی که بخش خصوصی و بنگاه‌های دولتی در مذاکرات با طرف‌های خارجی به آن مسلط هستند را «چانه‌زنی» دانسته است. به گفته مستوفی در روند مذاکرات، طرف‌های
خارجی در کمترین زمان متوجه می‌شوند که طرف ایرانی پایین‌ترین اطلاعات را در زمینه مذاکره اقتصادی دارد.
در این میان با وجود نقیصه‌هایی که در زمینه مذاکره با هیات‌های خارجی وجود دارد، اتاق بازرگانی می‌تواند به عنوان یک نهاد پیشران در جهت‌دهی به مناسبات تجاری در دوران پس از تحریم قلمداد شود. در همین راستا اتاق بازرگانی تهران نیز دست به کار شده و نخستین نشست کمیته اقتصادی پس از تحریم را برگزار کرد. این نشست با حضور بهروز علیشیری، مشاور وزیر اقتصاد و رییس سابق سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های فنی و اقتصادی و حمیدرضا آصفی، دیپلمات و سخنگوی سابق وزارت امور خارجه برگزار شد. حضور هیات‌های تجاری خارجی و چگونگی گفتمان برای جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی ازجمله موضوعاتی بود که حاضران در این جلسه دیدگاه‌ها و پیشنهادهای خود را پیرامون آن مطرح کردند.
رتبه‌بندی بنگاه‌های بخش‌خصوصی
در ابتدای این نشست مهدی جهانگیری، نایب‌رییس اتاق تهران، در این جلسه با اشاره به تشکیل کمیته سرمایه‌گذاری خارجی و نیز ستاد اقتصادی پس از تحریم در اتاق تهران، گفت: در این دو نهاد تازه تاسیس، موضوعات مربوط به سرمایه‌گذاری خارجی و اقداماتی که باید در دوره پس‌از تحریم صورت بگیرد، در دستورکار قرار می‌گیرد.
به گفته جهانگیری، در حوزه قوانین و مقررات سرمایه‌گذاری خارجی اشکالاتی وجود دارد که این دو نهاد قصد دارد با دید کارشناسی به آن بپردازد و پیشنهادهای عملیاتی را به دولت ارائه دهد.
رییس کمیته اقتصادی پس‌از تحریم همچنین از برگزاری نشستی توسط اتاق تهران با برخی سفرای کشورهای اروپایی در آینده نزدیک خبر داد و افزود: شناسایی و رتبه‌بندی شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی ایران برای معرفی به سرمایه‌گذاران خارجی در دستورکار اتاق تهران قرار گرفته است تا متناسب با استانداردهای بین‌المللی، طرف‌های سرمایه‌گذاران خارجی دسته‌بندی و در مذاکرات و ملاقات‌ها رو‌به‌روی آنها قرار بگیرند. نایب‌رییس اتاق تهران در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع آموزش بنگاه‌های اقتصادی ایران در زمینه مذاکره با سرمایه‌گذاران خارجی اشاره و خاطرنشان کرد که سازوکار آن در اتاق تهران درحال بررسی و انجام است. به گفته جهانگیری، اتاق تهران به دنبال ایجاد مرکز مشاوره سرمایه‌گذاری خارجی است تا متقاضیان برقراری ارتباط با شرکت‌های خارجی بتوانند از طریق این مرکز با طرف‌های خود آشنا شوند.
خطر فرصت‌سوزی تجارت خارجی
حمیدرضا آصفی نیز در این نشست، متذکر شد که زمان مراجعه هیات‌های خارجی برای مذاکره با طرف‌های خود در ایران محدود است و باید مراقب بود تا این فرصت که بین 6ماه تا یک سال است، از دست نرود. سخنگوی سابق وزارت امور خارجه با بیان اینکه کشورهای غربی و همچنین ممالک عربی به خوبی ایران و وضعیت اقتصادی آن را می‌شناسند، افزود: یکی از وظایف اتاق بازرگانی در شرایط فعلی می‌تواند این باشد که مراودات تجاری را تسهیل، تسریع و شدت ببخشد که این اتفاق نیز در گرو تعامل دولت و بخش‌خصوصی است. آصفی همچنین پیشنهاد کرد که اتاق بازرگانی تهران، مدیران وزارت امور خارجه را برای هم‌اندیشی به نشستی در اتاق تهران دعوت کند تا آنها با ارائه تحلیل دقیق از وضعیت روابط فعلی و آتی ایران با کشورها، چشم‌انداز روشنی را پیش‌روی بخش خصوصی قرار دهند. وی در عین حال، با اشاره به برنامه اتاق تهران برای برگزاری نشستی با برخی سفرا، پیشنهاد کرد تا برگزاری چنین نشست‌هایی با سفرای کشورهای همسایه و اسلامی و نیز حتی کشورهای امریکای لاتین نیز در دستورکار قرار گیرد.
بخش‌خصوصی جایی در مذاکرات ندارد
محمد لاهوتی عضو هیات نمایندگان اتاق تهران نیز مهم‌ترین وجهه سرمایه‌گذاری خارجی در ایران را انتقال تکنولوژی و دانش فنی و نیز توسعه صادرات عنوان کرد و افزود: خوشبختانه این موضوع در دستورکار سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های فنی و اقتصادی ایران قرار گرفته است.
لاهوتی با بیان اینکه در دوره‌های گذشته عمده سرمایه‌گذاری‌های خارجی از سوی شرکت‌ها و بنگاه‌های دولتی و نیمه‌دولتی جذب شده است، افزود: در این دوره نیز شاهد آن هستیم که شرکت‌های دولتی و شبه‌دولتی طرف مذاکره هیات‌های خارجی قرار گرفته‌اند و بخش خصوصی و بنگاه‌های کوچک و متوسط عملاً جایی در این مذاکرات و رفت‌وآمدها ندارند. این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران یکی از وظایف دولت را پایش مقررات و قوانین سرمایه‌گذاری در ایران عنوان کرد و در عین حال، این انتقاد را متوجه بخش خصوصی دانست که در مواجهه با هیات‌های خارجی فاقد برنامه است.
دولت رفتار سازمانی خود را اصلاح کند
حامد واحدی عضو هیات رییسه اتاق تهران، نیز با تاکید بر اینکه دولت باید رفتار سازمانی خود را اصلاح کند و بخش خصوصی را رقیب خود نداند، گفت: تا زمانی که دولت خود به انجام پروژه‌های بزرگ مبادرت می‌کند و جایگاه بخش خصوصی را تنها در سخنرانی‌ها در اولویت می‌داند، نمی‌توان به این امیدوار بود که بخش خصوصی و بنگاه‌ها بزرگ شوند.
به گفته واحدی، به یک‌باره نمی‌توان از اقتصادی که با کشورهای چین و روسیه درست شده است به سمت غرب گرایش پیدا کرد از این‌رو باید در دوره جدید با یک استراتژی مشخص گام برداشت.
چانه‌زنی تنها دیپلماسی تجاری ایران
فریال مستوفی رییس کمیته سرمایه‌گذاری خارجی اتاق تهران نیز با بیان اینکه باید دیپلماسی اقتصادی را به خوبی یاد بگیریم، اظهار کرد: در روند مذاکرات، طرف‌های خارجی در کمترین زمان متوجه می‌شوند که طرف ایرانی پایین‌ترین اطلاعات را در زمینه مذاکره اقتصادی دارد.
مستوفی تصریح کرد: تنها دیپلماسی که بخش خصوصی و بنگاه‌های دولتی در مذاکرات با طرف‌های خارجی به آن مسلط هستند، چانه‌زنی است. این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران همچنین مقوله آموزش را یکی از اولویت‌های پیش‌رو برای بخش خصوصی دانست و گفت: در کمیته سرمایه‌گذاری اتاق تهران و همچنین کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق ایران، موضوع آموزش بنگاه‌های اقتصادی در دستورکار قرار دارد.
وی افزود: باید از آدرس غلطی که به مردم و جامعه داده می‌شود پرهیز کرد و اینکه گفته می‌شود سرمایه‌گذاران خارجی پشت دروازه‌های ایران منتظر هستند، تعبیر درستی نیست.
به گفته مستوفی، هیات‌های خارجی که این روزها در حال رفت‌وآمد به ایران هستند تنها برای مطالعه و شناسایی بازار کشور آمده‌اند و نباید انتظار داشت که در کمترین زمان ممکن، موافقتنامه‌های سرمایه‌گذاری مشترک امضا شود.
آمادگی اتاق تهران برای آموزش بنگاه‌ها
وحید عندلیب مدیر آموزش اتاق تهران نیز در این نشست بر استراتژی توانمندسازی نیروی انسانی بنگاه‌ها تاکید کرد و گفت: این موضوع در دستورکار معاونت آموزش اتاق تهران قرار دارد تا با استفاده از خدمات آموزشی نوین به ویژه در حوزه آموزش‌های کاربردی و مهارتی، نقصانی که در بنگاه‌ها و بخش خصوصی وجود دارد برطرف شود. عندلیب همچنین از آمادگی اتاق تهران برای برگزاری کارگاه‌های آموزشی متناسب با شرایط فعلی و دوره رفت‌وآمد هیات‌های خارجی به کشور خبر داد.
ناهماهنگی نظام بانکی با استانداردهای بین‌المللی
محمد اتابک دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق تهران هم با بیان اینکه امروز شرایط برای تغییر رویکردهای غلط در کشور فراهم شده است، گفت: یکی از مشکلات جدی که بر سر راه ورود سرمایه‌گذاری خارجی به ایران وجود دارد، ایراد در نظام بانکی و مالی است و این بخش از اقتصاد کشور هنوز نتوانسته است با شرایط و استانداردهای بین‌المللی هماهنگ شود.
وی افزود: درحال حاضر، آنچه که برخی بنگاه‌های اقتصادی در همکاری با شرکای خارجی خود انجام می‌دهند برپایه ریسک است و اگر دو طرف تن به این ریسک‌ها ندهند، قطعاً این میزان از سرمایه‌گذاری‌ها نیز صورت نمی‌گرفت. اتابک به فرهنگ‌سازی در حوزه سرمایه‌گذاری اشاره کرد و گفت: فرهنگ حال حاضر کشور سرمایه‌گذار ستیز است. درحالی که بخش خصوصی و دولت باید این رویکرد را تغییر دهند. به گفته وی، زمانی خارجی‌ها پا به ایران می‌گذارند که سرمایه‌گذاران و شرکت‌های داخلی در کشور از احترام برخوردار باشند. محمدحسین شریعتمدار مشاور وزیر جهادکشاورزی و عضو هیات نمایندگان اتاق تهران نیز در این جلسه گفت: در زمینه جذب سرمایه‌گذاران خارجی باید به این نکته توجه داشته باشیم که اگر اهداف و پروژه‌ها بطور شفاف و دقیق مشخص شده باشد، به نتیجه رسیدن مذاکرات با سرمایه‌گذاران سریع‌تر خواهد بود. به گفته او، در حوزه کشاورزی برخی از اهداف و برنامه‌های سرمایه‌گذاری مشخص شد و روی میز مذاکرات با طرف‌های خارجی قرار گرفت و بلافاصله سرمایه‌گذاران اروپایی موافقتنامه‌های آن را با شرکای ایرانی امضا کردند.
جذب سرمایه‌گذاری خارجی برای بورس
ابراهیم بهادرانی دبیر کمیته اقتصادی پس‌از تحریم اتاق تهران نیز در پایان این نشست با تاکید براینکه باید اولویت‌های جلب سرمایه‌گذاری خارجی از سوی دولت و اتاق بازرگانی مشخص شود، گفت: در این زمینه باید بنگاه‌های کارآمدتر و زودبازده را شناسایی و به هیات‌های خارجی معرفی کرد. وی افزود: اینکه صرفا روی جذب سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی متمرکز شویم، راه به جایی نخواهیم برد و باید علاوه بر آن در حوزه جلب سرمایه‌گذاری خارجی برای بازار بورس و فاینانس نیز اقدام کرد. هر چند این روزها چالش‌ها و راهکارهای جذب سرمایه‌گذاری خارجی در جلسات پیاپی مورد نقد قرار می‌گیرد، باید دید آمادگی نظام اقتصادی و تجاری ایران برای برقراری روابط دوجانبه با کشورهای مختلف چقدر است. آنطور که وضعیت اقتصادی و ساختار حاکم بر قوانین و مقررات نشان می‌دهد، تسهیل روابط دوجانبه تجاری نیازمند بازنگری‌های اساسی است.
