گروه غذا و دارو علی اسدی خمامی
حجاج بعد از تحمل فجایع مختلف به خانه بر می‌گردند. اما یک نگرانی را هم با خود به همراه می‌آورند. اینکه ویروس کرونا میهمان چمدان‌هایشان باشد. شیوع کرونا، جدا از به خطر انداختن جان شهروندان، منافع اقتصادی کشور را هم تهدید می‌کند. چراکه موجب تحمیل هزینه‌های بالای درمان و ایجاد محدودیت‌های تجاری خواهد شد. به همین علت وزارت بهداشت با تشکیل ستادهای فوق‌العاده، درصدد آن است که از وقوع این شیوع و ورود کرونا به کشور جلوگیری کند. اقدامی که تاکنون در آن بسیار موفق عمل کرده است. «تعادل» در گفت‌وگو با نمایندگان مجلس و مسوولان وزارت بهداشت این مساله را بررسی می‌کند.
فاجعه! این تنها لغتی است که می‌تواند توصیف‌گر حج امسال باشد. مدیریت ضعیف سعودی جان بیش از 2000 نفر از حجاج را گرفته. حوادثی مانند سقوط جرثقیل و آتش‌سوزی چادرهای حجاج، موجب مرگ‌ومیر تعدادی از آنها شده و بسیاری دیگر را راهی بیمارستان‌ها کرده است. آخرین حادثه رخ‌داده نیز، فاجعه صحرای مناست که شرح آن را همه شنیده‌اند. فاجعه منجر به مرگ بسیاری شده، اما آنچه فاجعه بار‌تر است، رخدادهای بعد از حادثه است. خونابه جاری در کف خیابان‌ها، اجسادی که در هوای گرم عربستان روی هم تلنبار شده‌اند و راهی جز پاشیدن آب یخ بر آنها برای جلوگیری از انزوال‌شان وجود ندارد، مجروحانی که میان خون و اجساد کشته‌شدگان دست و پا می‌زنند و مصدومانی که در ازدحام بیمارستان‌ها روی زمین بستری شده‌اند. اینها همه، می‌تواند بستر را برای تولد یک مصیبت دیگر آماده کند: عفونت!
کرونا در چمدان حاجی‌ها
مجامع جهانی همیشه امکان شیوع بیماری‌های همه‌گیر را بیشتر می‌کند. مراسم حج که در آن تعداد زیادی از انسان‌ها با ملیت‌های مختلف و از کشورهای متفاوت شرکت می‌کنند، از جمله این مجامع است. اما حج امسال، یک تفاوت اساسی با سایر حج‌ها دارد و آن اینکه آمار مصدومان بستری شده در بیمارستان‌ها و کشته‌شدگان بسیار بالاست. این مساله، یک نگرانی را در کشورهایی که حاجی به مکه فرستاده‌اند، ایجاد کرده است: افزایش شیوع بیماری‌های عفونی و همه‌گیر. شرایط غیربهداشتی نگهداری اجساد کشته‌شدگان، احتمال بروز عفونت‌های مختلف را افزایش داده است. اما آنچه خطرناک‌تر است، شیوع بیماری از طریق بستری‌شدگان در بیمارستان‌هاست.
یکی از علل شیوع ابولا در آفریقا، بستری مبتلایان در بیمارستان‌ها و انتقال بیماری به سایر بیماران بود. ابولا در عربستان وجود ندارد. اما ویروس کرونا، می‌تواند به همین شکل به بیماران بستری در بیمارستان‌های سعودی سرایت کند. کرونا یک ویروس تنفسی است که درمان مشخصی ندارد و می‌تواند به مرگ بیش از 30درصد مبتلایان منجر شود. از آنجا که شیوع این ویروس در کشورهای خاورمیانه و علی‌الخصوص عربستان بیشتر است، به سندرم تنفسی خاورمیانه نیز شهرت یافته است. حجاج هم اکنون در عربستان‌اند و این مساله، یعنی در معرض خطر ابتلا به کرونا قرار دارند.
حاجی‌ها تا چند روز دیگر به کشور باز خواهند گشت و این مساله یک سوال را در ذهن ایجاد می‌کند: آیا کرونا را با خود سوغاتی می‌آورند؟
ایران آماده است
آیا ایران در خطر ابتلا به کروناست؟ شواهد این را نشان نمی‌دهد. «تعادل» برای بررسی شرایط با سیامک مره‌صدق، عضو کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی تماس می‌گیرد. مره‌صدق به «تعادل» اطمینان خاطر می‌دهد که تمام اقدامات لازم برای جلوگیری از ورود کرونا به کشور صورت گرفته است و می‌گوید: «به نظر من این از مواردی است که وزارت بهداشت در آن بسیار خوب واکنش نشان داده است.»
به اعتقاد این نماینده مجلس، حادثه منا که در بهترین حالت به علت بی‌لیاقتی شاهزادگان سعودی رخ داده، باعث افزایش احتمال شیوع کرونا شده است. از آنجا که بسیاری از مصدومان آن حادثه به صورت فوری به کشورهایشان عودت داده شدند و امکان اعمال قرنطینه برای آنها وجود نداشته، این احتمال بیشتر نیز شده است. اما در ایران، اقدامات پیشگیرانه و درمانی مناسبی برای نظارت بر مصدومان بستری در بیمارستان‌ها صورت گرفته است. دستورالعملی صادر شده که در بیمارستان‌هایی که مرکز درمان مصدومان و همچنین موارد مشکوک به کروناست، ستاد مقابله با این بیماری شکل بگیرد. در این بیمارستان‌ها متخصصان داخلی، ریه و بیهوشی مستقر شده‌اند و همچنین کارشناسان بهداشتی برای شناسایی و تشخیص بیماری در حالت آماده باشند.
مره‌صدق می‌گوید: این دستورالعمل بسیار مناسب است، اما مجلس هم باید وظایف نظارتی خود را انجام دهد تا اطمینان حاصل شود که این دستورالعمل به خوبی اجرا می‌شود.
بودجه‌ای که اضطراری تامین می‌شود
آیا بودجه مشخصی برای پیشگیری از کرونا وجود دارد؟ به گفته مره‌صدق این طور نیست. بلکه بودجه پیشگیری به‌طور اضطراری و بعداز وقایع اخیر تصویب شده است. او می‌گوید: بعد از حوادثی از این دست، بودجه اضطراری تصویب شده و از منابع سایر بخش‌ها هزینه می‌شود و این وظیفه دولت و مجلس است که بعد از رفع وضعیت اضطرار، منابع آن بخش‌ها را مجددا تامین کنند. البته در نظر این نماینده مجلس، طرح تحول سلامت بار مالی دولت را به‌شدت افزایش داده و این مساله فشار را بر وزارت بهداشت در چنین شرایطی بیشتر می‌کند. اما نهایتا اطمینان خاطر می‌دهد که بودجه لازم برای مقابله با کرونا در کشور فراهم است.
برای کندوکاو بیشتر، با مشاور وزارت بهداشت و سخنگوی این وزارتخانه تماس می‌گیریم. ایرج حریرچی در پاسخ به سوال «تعادل» می‌گوید که بودجه مشخصی برای این وضعیت اضطراری در نظر گرفته نشده، اما منابعی وجود دارد که می‌توان هزینه لازم را از طریق آنها تامین کرد. حریرچی تخمین دقیقی از بودجه لازم ندارد، اما معتقد است که اقدامات پیشگیرانه و مانورهای مقابله چندان هزینه بر نیست. آنچه می‌تواند هزینه بر کشور تحمیل کند، شیوع کروناست. چراکه جدا از هزینه‌های جانی، هزینه درمان، قرنطینه و محدودسازی‌های سفر و تجارتی که بعد از شیوع انجام می‌شود، خسارت گزافی را به کشور تحمیل خواهد کرد. حریرچی می‌گوید که این رقم برای کره جنوبی که شیوع این بیماری را تجربه کرده است، 25میلیون دلار برآورد شده. این یعنی مدیریت صحیح وزارت بهداشت و جلوگیری از شیوع کرونا، از محدودسازی تجاری ایران و خسارات بعدی جلوگیری خواهد کرد. اما اقدامات پیشگیرانه‌یی که حریرچی از آنها صحبت می‌کند، چیست؟ و چقدر می‌تواند جلوی شیوع کرونا را بگیرد؟
از حجاج ایرانی کسی مبتلا نیست
وزارت بهداشت چگونه می‌تواند شیوع کرونا را مدیریت کند؟ برای درک این موضوع باید به صحبت‌های مسوولان دولتی رجوع کرد. وزیر بهداشت، درمان، و آموزش پزشکی بلندپایه‌ترین مسوولی است که به این مساله واکنش نشان داده است. حسن قاضی‌زاده‌هاشمی، در حاشیه مراسم آغاز سال تحصیلی، ضمن اشاره به این موضوع که به خاطر حادثه منا احتمال شیوع کرونا افزایش یافته، گفت که در مبادی ورودی کشور سختگیری‌هایی انجام خواهد شد تا از ورود کرونا جلوگیری شود.
علی‌اکبر سیاری، معاون بهداشت وزیر بهداشت هم در یک نشست خبری، به تشریح اقدامات پیشگیرانه پرداخت و گفت که در هواپیماهای بازگشت حجاج، ماموران وزارت بهداشت مستقر هستند تا افراد مشکوک به کرونا را شناسایی کنند. افراد مشکوک به کرونا، در فرودگاه‌ها به قرنطینه منتقل شده و مورد درمان قرار خواهند گرفت. همچنین برای جلوگیری از شیوع این بیمار، مانور مقابله با کرونا در 19 فرودگاه کشور انجام می‌شود.
وی همچنین گفت که تاکنون هیچ موردی از ابتلا به کرونا در حجاج ایرانی دیده نشده است.
محمدمهدی گویا، رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت نیز با اشاره به سخت‌گیری‌ها در ورودی‌های کشور برای شناسایی مبتلایان احتمالی، گفت که هیات‌های ایرانی در تلاشند مصدومان حادثه منا را به بیمارستان‌های هلال‌احمر منتقل کنند تا احتمال انتقال کرونا کاهش یابد. فاجعه منا که در بهترین حالت به خاطر مدیریت ضعیف سعودی‌ها اتفاق افتاد، به لطف مدیریت قدرتمند وزارت بهداشت، برای ایرانی‌ها اثرات جانبی نخواهد داشت. با این حال، تمام مسوولان از حجاج و افرادی که با آنها در تماسند، خواسته‌اند که در صورت مشاهده تب و علایم بیماری‌های تنفسی، هرچه سریع‌تر به مراکز درمانی مراجعه کنند. توجه توام مردم و مسوولان، می‌تواند از شیوع کرونا جلوگیری کند و این جلوگیری به غیر از نجات جان انسان‌ها، از خسارت‌های تجاری و مالی نیز پیشگیری خواهد کرد.
