تحریم‌های غرب علیه روسیه، نزدیکی کشورهای آسیای میانه به روسیه و نیز چین باعث شده کشورهای این منطقه بیش از پیش در معرض توجه سه قدرت بزرگ روسیه، امریکا و نیز چین قرار بگیرند.
حتی درگیری و بحران‌های اخیر در سوریه و اوکراین نیز نه‌تنها توجه قدرت‌های جهانی به آن را کاهش نداد که ضرورت توجه به این منطقه را نیز افزایش داد، به همین دلیل است که در روز‌های اخیر تاجیکستان میزبان شی جینگ پی رییس‌جمهوری چین است تا همکاری‌های اقتصادی میان دو کشور را بیش از پیش تقویت کند.
به گزارش فارس، ژئوپلیتیک بودن منطقه، وجود منابع غنی نفت، گاز و اورانیوم و نزدیکی این کشورها به روسیه، چین، ایران، هند و بستر دریای خزر بر اهمیت این منطقه افزوده تا آنجایی که در چند سال اخیر کشورهای بسیاری به بهانه‌یی مختلف قصد دارند تا حضور خود را در این کشورها افزایش دهند.
حضور 13 و 4 ساله امریکا در ماناس قرقیزستان و خان‌آباد ازبکستان، فعالیت و حضور 7هزار نظامی در خاک تاجیکستان، حضور نظامی مسکو در «کانت» قرقیزستان و امضای توافقنامه احداث چهار خط لوله انتقال انرژی آسیای مرکزی سمت چین، ازجمله شواهدی برای مدعای مطرح شده است.
الکسی میلوشنکو از تحلیلگران آسیای میانه معتقد است، در اوایل قرن گذشته، آسیای مرکزی برای روسیه شبیه واگن‌های از هم گسسته یک قطار بود، ولی هم‌اکنون کرملین در تلاش است تا این واگن‌ها را به قطار روسیه متصل کند. اما بعید به‌نظر می‌رسد که روسیه با وجود کشورهای قدرتمند منطقه‌یی و جهانی به اهداف خود دست یابد.
این تحلیلگر می‌نویسد: مسکو در ابتدا روی حاکمان خودکامه آسیای مرکزی حساب ویژه‌یی باز کرده بود و گمان داشت که آنها نیاز بیشتری به پشتیبانی کرملین دارند، اما در حال حاضر، سیاست رهبران این کشورها تغییر یافته و آنها در صحنه سیاسی با همه قدرت‌های جهانی بازی می‌کنند تا به منافع خود دست یابند.
درواقع سیاست حاکمان خودکامه آسیای مرکزی نیست که در هر لحظه تغییر می‌کند؛ بلکه احتیاج قدرت‌های بزرگ برای دستیابی به مناطق ژئوپلیتیک است که شرایط منطقه را تغییر می‌دهد.
بنابراین کشورهای ضعیف هم در تلاش‌اند از این راه به اهداف خود دست یابند. به‌طور مثال، امریکا درمورد نقض حقوق‌بشر در تاجیکستان در برخی مواقع ایراداتی را بیان می‌کند، ولی چین تلاش می‌کند به رویدادهای سیاسی این کشورها بی‌توجه باشد، زیرا در تاجیکستان، ازبکستان، قرقیزستان و حتی قزاقستان هر قدرت یا حزبی که سر کار آید، منافع پکن را زیر پا نمی‌گذارد.
از میان این 3 قدرت تنها روسیه است که از شیوه تطمیع و همکاری‌های منطقه‌یی در برابر این کشورها استفاده می‌کند. به‌نظر می‌رسد چنین شیوه‌یی تقریبا جوابگو بوده اما وجود قدرت‌های غربی در منطقه تاحدودی برخی احزاب و مقامات کشورها را در آسیای مرکزی علیه روسیه بسیج کرده است. نمونه این مورد در قرقیزستان بسیار مشهود است که احزاب غربگرا هر روزه در این کشور افزایش می‌یابند و این یکی از مشکلات آینده روسیه در این کشورهاست. در حال حاضر، چین نیز تلاش می‌کند با تقویت همکاری‌های اقتصادی، اعطای وام‌های درازمدت، کمک‌های مالی و سرمایه‌گذاری در زیر ساختارهای این کشورها منافع خود را حفظ کند.
پکن در اوایل سال جاری برای توسعه فرودگاه‌های قرقیزستان نزدیک به یک میلیارد دلار اختصاص داده است. چین همچنین طرح‌های زیادی برای رشد صنایع، راه‌سازی، انرژی و نظامی تاجیکستان، قرقیزستان، ازبکستان و ترکمنستان برنامه‌ریزی و تاحدی این برنامه‌ها را در برخی از این کشورها اجرا کرده است. پکن در حال حاضر با راه‌اندازی طرح‌های ویژه خود، بازار گاز آسیای مرکزی را تصاحب و به‌نظر می‌رسد جایگزین روسیه در این بازارها شده است.
در همین حال «گئورگی استانیسلاو» کارشناس مسایل آسیای مرکزی می‌گوید: آینده بسیار مبهمی درمورد همکاری با کشورهای صادرکننده گاز در آسیای مرکزی با «گازپروم» روسیه مشاهده می‌شود.
وی همچنین معتقد است: اروپا قصد داشت تا از طریق خط انتقال گاز آذربایجان بازار گاز آسیای مرکزی را به‌دست آورد، اما در حال حاضر این حجم گاز به چین منتقل می‌شود. روسیه نیز امید به مسیر جنوبی داشت، ولی آن هم با تحریم‌های غرب روبه‌رو شده و می‌توان گفت که چین تا حدی روسیه را از بازار گاز آسیای مرکزی بیرون کرده است.
اکنون واشنگتن سرگرم تبلیغ طرح مشهور «راه بزرگ ابریشم» است که بدون شک این مسیر تمام کشورهای آسیای مرکزی را فرا می‌گیرد. در پشت پرده این پروژه، احتمال ایجاد پایگاه نظامی امریکایی در یکی از کشورهای این منطقه مطرح است.
در تاجیکستان و قرقیزستان راه‌اندازی این طرح غیرممکن است، چون این 2 کشور و حتی قزاقستان به همکاری نزدیک نظامی با روسیه بیشتر از امریکا و دیگر کشورهای اروپایی تمایل دارند.
