شرکتهایی که در بازار سرمایه فعال هستند، متعلق به بخش شفاف اقتصاد بوده و تمام عملکردشان در معرض دید همگان است. این شرکتها بخش اصلی زنجیره ارزش کشور را به دوش میکشند و سهم بالایی از درآمدهای مالیاتی کشور به صورت مستقیم و غیرمستقیم توسط این بخش شفاف تامین میشود. به عبارت دیگر شرکتهای بورسی سهم بالایی در اقتصاد ملی و تولید ناخالص برعهده دارند.
درصورتی که مقدمات لازم ازجمله اصلاح سود سپرده بانکی فراهم شود، بازار سرمایه میتواند نقش خود را در بدنه اقتصاد ایران بهشدت گسترش دهد. رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان مطلب بالا به لزوم تعریف دقیق جایگاه بورس و بانک در ساختار اقتصادی ایران پرداخت و تاکید کرد: در صورت توقف عملیات تخریبی علیه بازار سرمایه، این بازار نوپا میتواند درکنار تامین مالی صنایع بزرگ کشور، بخشی از بدهیهای کلان دولت را نیز با تبدیل کردن به اوراق بهادار ساماندهی کند.
محمد فطانت درخصوص نقش بازار سرمایه در تامین مالی بنگاههای اقتصادی ایران درقیاس با شبکه بانکی ابراز داشت: شرکتهایی که در بازار سرمایه فعال هستند، متعلق به بخش شفاف اقتصاد بوده و تمام عملکردشان درمعرض دید همگان است. این شرکتها بخش اصلی زنجیره ارزش کشور را به دوش میکشند و سهم بالایی از درآمدهای مالیاتی کشور به صورت مستقیم و غیرمستقیم توسط این بخش شفاف تامین میشود. به عبارت دیگر شرکتهای بورسی سهم بالایی در اقتصاد ملی و تولید ناخالص برعهده دارند.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار خاطرنشان کرد: با وجود تمام این ویژگیها اما مانده تسهیلات پرداختی توسط نظام بانکی کشور به شرکتهای بورسی در حدود 47هزارمیلیارد تومان است. این رقم در پایان سال92، حدود 40هزارمیلیارد تومان بوده و این یعنی کل نظام بانکی کشور در طول یکسال (سال93) به این بنگاهها نزدیک به 7هزارمیلیارد تومان تسهیلات پرداخت کرده است درحالی که هزینههای مالی پرداختی توسط شرکتهای بورسی به نظام بانکی در حدود 8هزارمیلیارد تومان در سال93 بوده است.
فطانت درخصوص نقش بازار سرمایه در تامین مالی این شرکتها ابراز داشت: بازار سرمایه با وجود تمام محدودیتهایی که درقیاس با نظام بانکی کشور دارد، درطول همین مدت (سال93) معادل 34هزارمیلیارد تومان تامین مالی کرده است. وی با اشاره به اینکه این مبلغ یا از طریق افزایش سرمایه یا اصلاح ساختار مالی صورت گرفته یا از ابزارهای مالی جدید به وجود آمده است، گفت: این رقم به خوبی نشان میدهد بازار سرمایه توانسته بیشترین منابع را در مقایسه با نظام بانکی تامین کند. البته این به هیچ عنوان به معنی نقض زحمات بانکها نیست.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار تصریح کرد: این موسسات در طول سالهای گذشته زیر فشار تعهداتی چون تسهیلات تکلیفی، کمک به تامین کالاهای اساسی و پرداخت تسهیلات ارزانقیمت به پروژههایی چون مسکن مهر بودهاند اما تامین مالی شرکتهایی که به علت جهش قیمت ارز با رشد قابل توجه رقم سرمایه درگردش خود مواجه شدهاند، امری مهم بوده که بازار سرمایه در راستای آن قدم بلندی برداشته است.
وی ابراز داشت: طبق اعلام رسمی، کل تسهیلات سال گذشته نظام بانکی کشور 360هزارمیلیارد تومان اعلام شده که از این میزان 70درصد مربوط به تجدید تسهیلات گذشته و 30درصد به تسهیلات جدید اختصاص یافته است. هرچند که این درصدهای تخصیصی درعمل قدری سخت اثبات میشود اما در صورت پرداخت این 30درصد نیز باید نحوه استفاده از آن معلوم شود.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در پاسخ به این سوال که چرا بسیاری از مردم گرایش دارند پولهای خود را در بانک سپردهگذاری کنند، اظهار داشت: سود بانکها به قول مشهور در ایران بدون ریسک است. مردم پول خود را در آنجا گذاشته و بدون هیچ دغدغهیی ماهانه سودی 20درصدی دریافت میکنند. اگرچه برخی موسسات غیرمجاز یا قلیلی از بانکها نرخهای بالاتری هم میپردازند اما به هرحال عرضه اوراق در بازار مستلزم پرداخت صرف ریسک یا به عبارتی نرخ سود بالاتر برای جبران ریسک است. درحال حاضر سود اوراق برخی از شهرداریها بیش از 27درصد است اگر سودهای بانکی کاهش نیابد نرخ تامین مالی در بازار بسیار بالا میرود که عملا صدور اوراق جدید را از توجیه میاندازد. فطانت ادامه داد: اگر قرار است بازار سرمایه به نظام اقتصادی کمک کند، قطعا به کمک نظام بانکی نیاز خواهد بود. بانک مرکزی در این زمینه نقش بسیار حساسی دارد. تعریف جدیدی از حوزههای عملکردی بانک و بورس و نحوه نقشآفرینی هریک از آنها در تامین مالی لازم است. باید بخشهایی که بانک به آن وارد میشود از زمینههایی که بورس در آن تامین مالی میکند، تفکیک شود و هریک صرفا مجاز باشند درحوزه عملکردی خود تامین مالی کنند.