ضرورت تکنرخیشدن ارز بر هیچکس پوشیده نیست. اما نکتهیی که در این موضوع مورد بحث است، این است که آیا در حالحاضر و با توجه به شرایط فعلی اقتصاد کشور، یکسانسازی نرخ ارز بهنگام است یا خیر؟ پاسخ این سوال بستگی به عملکرد بانکمرکزی و سیاستهای اتخاذی این نهاد دارد. در سال 71 سیاست یکسانسازی نرخ ارز اجرا شد و در آن سال بانک مرکزی نرخ رسمی ارز را 145تومان که نرخ جدید و بالایی محسوب میشد، تعیین کرد اما به دلایل مختلفی نرخ بازار افزایش یافت. مسوولان وقت فکر میکردند با اعلام نرخ جدید 145 میتوان یکسانسازی را انجام داد اما موفق نبود و در مدت دو، سه سال 300تومان شد و در سال 74 و 75 ارز واریزنامه به وجود آمد؛ بنابراین با توجه به بدهیهای زیاد، پیمانسپاری ارزی و نبود ابزارهای دیگر مانند بازارهای فرعی و مناطق آزاد، یکسانسازی نرخ ارز در آن دوره به شکست انجامید. اما حالا با توجه به شرایط کنونی اقتصاد کشور، بهترین زمان برای اجرای مجدد و البته صحیح یکسانسازی نرخ ارز است. زمان اعلامشده از سوی بانک مرکزی برای تکنرخیشدن ارز بعد از لغو تحریمهاست. بنابراین باید ملزومات این مهم را فراهم کنیم. یکی از مقدمات اجرایی آن
ارجاع کالاهای وارداتی از اتاق مبادله کالا به بازار بیرون است. این عامل زمینه انجام واردات از همان جا را فراهم میکند. نزدیکشدن نرخ ارز رسمی به بازار آزاد زمانی باید اجرایی شود که کمترین شوک را به اقتصاد کشور وارد کند. رانت دونرخیبودن ارز به قدری زیاد و عمیق است که اگر تکنرخیشدن آن حتی به صورت دستوری هم باشد، هیچ مشکلی ایجاد نخواهد کرد. در حال حاضر واردکننده ارز را 500تومان ارزانتر و صادرکننده 500تومان گرانتر خریداری میکند و این خود یعنی رانت. با تکنرخیشدن ارز این رانت ایجادشده را میتوان از بین برد.
سیاست بانک مرکزی در یکسانسازی ارز هم در بودجه تاثیر خواهد گذاشت و هم به تدریج به صلاحدید خود میتواند نرخ ارز را به سمت آزاد سوق دهد. ارجاع کالاهای واردانی از اتاق مبادلات، از جمله دیگر ملزوماتی است که در این مسیر باید انجام شود. اگر از اول سال آینده میلادی تحریمها برداشته شود، همان زمان بهترین موقع برای یکسانسازی نرخ ارز است. زمانی که بالاخره ارز تکنرخی اعلام شود، هم ورودی ارز روشن خواهد شد و هم وضعیت سرمایهگذاران خارجی برای فعالیت اقتصادی در ایران تعیینتکلیف شده و آنها با شفافیت بیشتری میتوانند جذب اقتصاد کشورمان شوند. از طرفی تقاضای ارز هم کمتر خواهد شد و دیگر کالاها با گراننمایی عرضه نخواهند شد. در نهایت هم این صفی که در بانک مرکزی برای تقاضای ارز رسمی مشاهده میکنیم، از بین خواهد رفت. بنابراین مهمترین و بهترین اقدام دولت بعد از لغو تحریمها یکسانسازی نرخ ارز است که دولت اکنون مصمم به اجرای آن است.