اعتماد چین و امریکا به یکدیگر در حال از بین رفتن است
گروه جهان
شی جینپینگ رییسجمهوری چین، سهشنبه (فردا) در شرایطی به ایالاتمتحده امریکا سفر میکند که روابط دو کشور حال و روز چندان خوشی ندارد. از دستکاری ارزش یوان گرفته تا سیاستهای منطقهیی پکن و اتهام حملات سایبری برنامهریزی شده چینیها علیه شرکتهای امریکایی، همگی این سفر را تحتتاثیر قرار دادهاند. اکونومیست در گزارش خود بااشاره به تحولات چند ماهه اخیر در روابط پکن- واشنگتن پیشبینی کرده این سفر نمیتواند به بهبود روابط دو کشور کمک چندانی کند.
اکونومیست مینویسد، وقتی دنگ شیائوپینگ پس از برقراری روابط دپیلماتیک میان دو کشور در سال1979 به امریکا سفر کرد و یک کلاه کابویی بر سر گذاشت، ژست قابلتوجه او به نمادی برای پایان چند دهه سردی روابط دو کشور تعبیر شد. چینیها نه تنها بازارهای خود را به روی امریکاییها باز کردند بلکه نگاه خود را به آنها نیز تغییر دادند. میزبانان دنگ در آن زمان به خود جرات دادند که امیدوار باشند تعامل با امریکا بتواند به تغییر ذهنیت چینیها درباره امریکاییها کمک کند. شی جینپینگ، رییسجمهوری امروز چین، در سفر روز سهشنبه خود به ایالاتمتحده تلاش خود را برای حل تنشها با طرف امریکایی خواهد کرد اما واقعیت این است که او تلاش کمی بر غلبه بر این تنشها داشته است، بهویژه اینکه امروز خوشبینیها نسبت به تغییر چین بهمراتب کمتر از گذشته است و نگرانیها در این باره شدیدا افزایش یافته است. اما پرسش اصلی این است که آیا شی جینپینگ اهمیت میدهد که امریکاییها درباره چین چه فکری میکنند.
اکونومیست مینویسد، این لحظهیی مهم برای یکی از ضروریترین روابط دیپلماتیک جهان است. اعتماد چین و امریکا به یکدیگر در حال از میان رفتن است. شی جینپینگ نشان داده که در سیاست خارجی نسبت به دنگ تحمل کمتری دارد. از زمانی که وی در سال2012 به قدرت رسیده، اگرچه تلاش کرده تا از رویارویی مستقیم با امریکا و متحدانش در کرانههای غربی اقیانوس اطلس اجتناب کند اما طرف مقابل را محک نیز زده است. تصاویر ماهوارهیی که یک موسسه تحقیقاتی در 15سپتامبر منتشر کرده، نشان میدهد که چین در حال ساخت سومین فرودگاه خود در آبهای مورد مناقشه دریای چین است، آنهم در شرایطی که امریکاییها بارها خواستار توقف این طرح شده بودند. امریکاییها در پاسخ به این اقدام چین روابط خود را با متحدانش در منطقه نزدیکتر کرد. البته امریکا هم میخواهد که از هرگونه رویارویی مستقیم با چین اجتناب کند اما بالا گرفتن تنشهای منطقهیی و درگیری محتمل هر یک از متحدان واشنگتن در منطقه با چین میتواند ماشه این برخورد ناخواسته را بکشد. این نخستین دیدار شی جینپینگ و باراک اوباما نیست اما این نخستین سفر رییسجمهوری چین به امریکا از زمان رسیدن به قدرت است.
امریکاییها قطعا مراسم رسمی را برای استقبال از رییسجمهوری چین برگزار خواهند کرد. اما همزمان با این میهمانیها، حمله سایبری و سرقت اطلاعات 22میلیون کارمند دولت امریکا توسط هکرهای چینی در ماه آوریل، دستکاری ارزش پول ملی چین (یوان) که صادرات را برای شرکای چین مشکل میکند همچنین ادامه سیاستهای چین در آبهای موردمناقشه دریای چین، مواردی هستند که فراموش نخواهند شد. کنترل شدید اینترنت و برخی سیاستهای داخلی چین نیز ازجمله مواردی است که دولتمردان امریکایی، باوجود عدم تمایل به تشدید اختلافات با پکن، قصد دارند تا در گفتوگوها با طرف چینی مطرح کنند. اما باوجود تمام این دلخوریها، در ماه نوامبر دو کشور درباره گازهای گلخانهیی توافق کردند، توافقی که دو طرف امیدوارند در نشست تغییرات آبوهوایی سازمان ملل متحد که قرار است اواخر سالجاری میلادی در پاریس برگزار شود، به موفقیتهایی دست پیدا کند. چین همچنین به پیشرفت گفتوگوهای هستهیی غرب بهویژه امریکا و ایران کمک کرد و پکن در ماجرای کرهشمالی بیش از هر زمان دیگری در کنار ایالاتمتحده امریکا ایستاده است. حتی حدس و گمانهایی وجود دارد مبنی بر اینکه در جریان سفر شی
جینپینگ، دو کشور بیانیه مشترکی درباره معاملههای اقتصادی چشمنواز (برای دو طرف) منتشر کنند. با این حال مشکلات دو طرف فقط به محدوده سیاست خارجی ختم نمیشود. شی جینپینگ و اوباما برای ادامه تنشها با یکدیگر دلایل داخلی نیز دارند.
در چین، شی جینپینگ بزرگترین کمپین چند دهه اخیر مبارزه با فساد را در این کشور به راه انداخته است. این کمپین بسیاری از مقامهای ارشد چین که اغلب عضو حزب حاکم کمونیست هستند را هدف قرار داده و همین مساله باعث شده که شی نگران اقداماتی باشد که میتواند موجودیت دولت وی را تهدید کند. او به تغییر کادر رهبری در سال2017 چشم دارد. پنج نفر از هفت رهبری قدرتمند چین در آستانه بازنشستگی هستند و شی جینپینگ میخواهد مطمئن شود افرادی که جایگزین آنها میشوند از او حمایت خواهند کرد. در چنین موقعیتی دست بالا را گرفتن در تعامل با خارجیها در سیاست چینی، تاکتیکی موثر بهشمار میرود.
در امریکا نیز اوباما شرایط مشابهی دارد. انتخابات ریاستجمهوری سال آینده میلادی در این کشور بیش از هر زمان دیگری جنبه ضدچینی پیدا کرده است. دونالد ترامپ، یکی از کاندیداهای حزب جمهوریخواه، چین را به تجاوز به امریکا متهم کرده است. ترامپ و بسیاری دیگر در امریکا معتقدند که دستکاری ارزش یوان درواقع تلاشی برای ضربه زدن به اقتصاد امریکا و سرقت مشاغل امریکایی است.
این شرایط نشان میدهد که چرا نخستین مقصد شی جینپینگ در سفر به امریکا، شهر سیاتل و دیدار با مدیران تکنولوژی است. کسبوکار و تجارت روزگاری پل ارتباطی میان دو کشور بود. در حال حاضر نیز این بخش به قسمتی از رقابت ژئوپلیتیک میان دو طرف تبدیل شده است. امریکا، چین را در همکاری با مجرمان اینترنتی و سرقت مالکیت معنوی صاحبان کسبوکار خود متهم میکند. اکنون شی جینپینگ با سفر به سیاتل و دیدار با مدیران فناوری و تکنولوژی قصد دارد به اوباما نشان دهد که این اتهامها تاثیری بر جایگاه چین در بازارهای امریکایی نداشته و شرکتهای امریکایی باوجود این اتهامات هنوز تشنه دسترسی به بازار بزرگ چین هستند و این مساله چیزی نیست که از نگاه دولتمردان امریکایی دور بماند.