گروه دانش و فن مرجان محمدی
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با افزایش تعرفه‌های مخابرات کاملا مخالف است و معتقد است که این شرکت باید با توجه به درآمدزایی که دارد اقدام به توسعه شبکه ارتباطی خود کند، ازسوی دیگر مخابرات معتقد است دولت با اجرایی شدن طرح همکدی و طبق قانون باید اجازه افزایش تعرفه را به مخابرات بدهد یا اینکه هزینه تحمیل شده را به مخابرات پرداخت کند، مساله‌یی که تا به امروز دولت از اجرای آن شانه خالی کرده است. از این‌رو پیرامون اجرای همکدی، افزایش تعرفه‌های مخابرات، رفع انحصار و ورود شرکت‌های جدید، ارایه بسته‌های تشویقی به کاربران تلفن ثابت، باطل شدن معامله مخابرات، بدهی میلیاردی دولت به مخابرات و... . با داوود زارعیان مدیر روابط عمومی شرکت مخابرات ایران به گفت‌وگو نشسته‌ایم که ماحصل آن را می‌خوانید:
اسفندماه سال گذشته از بدهی 900 میلیارد تومانی به مخابرات ایران خبر داده بودید، آیا درحال حاضر این بدهی پرداخت شده است یا خیر؟
شرکت مخابرات ایران درحدود 100میلیون مشترک درحوزه تلفن ثابت، تلفن همراه و اینترنت پرسرعت دارد، این شرکت در سراسر ایران از تلفنی که 100تومان درآمدزایی دارد تا 500هزارتومان درآمد، برای هر خط 15هزارتومان هزینه پرداخت می‌کند، این درحالی است که این شرکت 2 تا 3برابر همه اپراتورهای فعال درکشور پرسنل دارد و بیش از همه اپراتورها به دولت سود می‌دهد، به‌طوری که 50درصد از درآمد مخابرات به‌طور مستقیم به دولت داده می‌شود، از این‌رو شرکتی با این بزرگی و گستردگی فعالیت به نظر نمی‌رسد به این زودی‌ها رقیبی برای آن پیدا شود، پس نیازمند توجه ویژه و نگاه ویژه است.
این شرکت تعامل مالی گسترده‌یی با شرکت‌های مختلف دارد و علاقه‌مند نیست که مباحث این‌چنینی در رسانه‌ها مطرح یا تبدیل به دعوا شود، مخابرات با شرکت زیرساخت سال‌هاست که تعامل مالی دارد همواره یا شرکت زیرساخت به ما بدهکار است یا بالعکس، اما به دلیل اینکه بخش عمده‌یی طلب زیرساخت از طریق مکالمات بین‌المللی با تلفن ثابت است ابتدا باید این مبالغ از مشترکان گرفته شود و پس از آن مخابرات بدهی خود را به زیرساخت بدهد. درحال حاضر مشترکان مخابرات بیش از 900میلیارد تومان به این شرکت بدهکار هستند، این درحالی است که بخش عمده‌یی از این بدهی متعلق به دولت است ازسوی دیگر در بخش تلفن همراه نیز مشترکان 450میلیارد تومان نیز به مخابرات بدهکار هستند که بخشی از این بدهی متعلق به دولت است چراکه خدماتی که به شرکت‌های دولتی داده‌ایم و آنها طلب خود را به مخابرات پرداخت نکرده‌اند، از دید ما این مساله خیلی عادی و روند معمولی خود را طی می‌کند چون طی سالیان سال همیشه اینگونه مراودات بین شرکت‌ها با مخابرات بوده است و مطرح کردن آن در رسانه‌ها و ایجاد هیاهو نمی‌تواند کمکی کند چراکه هنوز این بدهی به مخابرات پرداخته نشده است.
با این اوصاف درحال حاضر اوضاع مالی مخابرات به چه شکل است؟
با وجود افزایش شدید هزینه‌ها بخش پرسنل، آب و برق و گاز، سوخت و حمل‌ونقل در سال‌های گذشته و همچنین افزایش پیدا نکردن تعرفه‌ها با مشکلات مالی مواجه هستیم و همین مساله باعث کند شدن روند توسعه شده است، اما هیات‌مدیره مخابرات ایران با اعتقاد به این اصل که شبکه باید بازسازی شود و توسعه پیدا کند از طریق راه‌های مختلف، کسب سرمایه کرده تا بتواند این اصل را اجرا کند.
لطفا راه‌های مختلف جذب سرمایه را نام ببرید؟
ارایه خدمات ارزش افزوده و اجرای طرح‌های جدید، گرفتن وام، فروش اوراق صکوک، جذب سرمایه‌گذار و صرفه‌جویی در هزینه‌ها ازجمله روش‌های جایگزین برای درآمدزایی است که برای توسعه شبکه مخابرات صورت می‌گیرد.
شما از راه‌های مختلف برای سرمایه‌گذاری نام بردید، بهتر نیست در کنار این راه‌ها خدمات ارزشی افزوده دیگری برای تلفن ثابت به مشترکان خود ارایه کنید؟ چراکه درحال حاضر استفاده از تلفن ثابت فقط برای برقراری تماس است، چرا اقدام به ارایه طرح‌ها و بسته‌های تشویقی به مشترکان تلفن ثابت خود نمی‌کنید؟
سیاست دولت تا زمانی که مخابرات دولتی بود ارایه خدمات به مردم با پرداخت یارانه بود، این سیاست دولتی زندگی کردن تا سال88-87 باعث شده بود تا مخابرات برای یک ساعت مکالمه از مشترکان خود 30-20تومان دریافت کند، درنتیجه هیچ‌وقت سرمایه کافی وارد این بخش نشد و شاید یکی از دلایل اینکه جز برقراری تماس هیچ ارزش افزوده‌یی به مشترکان ارایه نشده است، همین مساله باشد. ازسوی دیگر تلفن همراه با قابلیت‌های ویژه و منحصربه‌فرد باعث کنار زدن تلفن ثابت شده است، اما این به معنی توقف نیست. امروز اپراتورهای تلفن همراهی در دنیا موفق هستند که دارای اپراتور تلفن ثابت باشند چراکه بسیاری از زیرساخت‌های تلفن همراه و خدمات که به مشترکان ارایه می‌شود، زیرساخت آن را تلفن ثابت فراهم کرده است. هم‌اکنون نیز مخابرات درحال برنامه‌ریزی برای ارایه بسته‌های تشویقی با نام بسته‌های تلفیقی که شامل تلفن ثابت، تلفن همراه و ADSL هست که امیدواریم تا پایان امسال بتوانیم این بسته تلفیقی را به مشترکان ارایه دهیم.
مخابرات در دوره‌یی با راه‌اندازی پیامک برای تلفن ثابت این خدمت را به عنوان ارزش افزوده معرفی کرد، ولی با استقبال مواجه نشد و کمتر کسی درحال حاضر از این خدمت استفاده می‌کند، به نظر شما علت چیست؟
برای استفاده از پیامک تلفن ثابت باید 25میلیون گوشی‌تلفن ثابت عوض شود، چراکه درحال حاضر درصد کمی از تلفن ثابت (حدود 3 تا 4میلیون تلفن) قابلیت ارسال پیامک را دارد، از این‌رو تعویض تلفن ثابت هزینه‌یی را به جامعه و مشترکان تحمیل می‌کند و می‌توان این مساله را دلیل عدم استقبال از این خدمت ارزش‌افزوده ذکر کرد. ازسوی دیگر ارایه برخی از خدمات دیگر روی تلفن ثابت نیازمند یک‌سری مباحث امنیتی و کارهای کارشناسی بالاتر است که درصدد هستیم با توسعه زیرساخت‌های مخابراتی و اینترنت پرسرعت آنها را نیز اضافه کنیم اما نباید این نکته را فراموش کنیم که ارایه خدمات ازسوی اپراتورهای تلفن همراه نه تنها از درآمدزایی تلفن ثابت کاسته است بلکه این خدمات بر بستر تلفن ثابت به مشترکان نیز ارایه می‌شود.
شما در صحبت‌های خود از بدهی میلیاردی دولت به مخابرات سخن گفتید و اینکه مخابرات 50درصد از درآمد خود را به دولت می‌دهد، آیا نمی‌توان دستورالعمل یا بخشنامه‌یی تدوین کرد که مخابرات بدهی خود را از این سهم کسر کند؟
دراین خصوص مکاتباتی با وزارت اقتصاد و دارایی داشتیم بدین ترتیب که از روش‌های تهاتری، این بدهی پرداخت شود یا اینکه دولت بودجه‌یی را دراختیار شرکت قرار دهد تا هم اپراتورها درآمد داشته باشند و هم مردم بتوانند از خدمات اپراتورها استفاده کنند.
از زمان اجرایی شدن همکدی بارها و بارها ازسوی مسوولان مخابرات عنوان شده است که مخابرات با اجرای همکدی ضرر کرده است، آیا واقعا مخابرات ضرر کرده است؟ آیا صحت دارد که گفته می‌شود مخابرات خواهان برداشتن همکدی است؟
مخابرات در راستای سیاست‌های دولت خودش را موظف به اجرای مصوباتی می‌داند که دولت و مجلس تصویب می‌کنند. در نتیجه مصوبه همکدی باید در مخابرات اجرایی می‌شد چراکه قانون است، اما در این بین مخابرات مبحثی را مطرح کرد که برخی از این مبحث سوء‌استفاده کردند، مخابرات عنوان کرد که به عنوان یک شرکت خصوصی تابع قانون است در نتیجه دولت و دستگاه‌های ناظر بر مخابرات هم تابع قانون باشند. دولت مخابرات را موظف کرد که طرح همکدی را اجرا کند، مخابرات آن را قبول کرد و درحال حاضر همکدی درکشور اجرایی شده است، اما در ماده 90 قانون سیاست‌های اصل44 مجلس، دولت را موظف کرده چنانچه هزینه‌یی به شرکت‌های خصوصی شده، تحمیل می‌شود، دولت باید آن را پرداخت کند. پس ما در بخش همکدی خواهان بازگشت همکدی نیستم چراکه قانون است و باید اجرایی شود ولی باید دولت هم ماده 90 قانون سیاست‌های اصل44 را اجرا کند.
آیا دولت تا به امروز این قانون را اجرایی کرده است؟
در اجرایی شدن طرح همکدی بیش از 200میلیارد تومان هزینه اولیه و هزینه سالانه (بستگی به مدت زمان مکالمه) به مخابرات تحمیل شده و می‌شود برای اجرایی شدن ماده 90 دولت 2 راه‌حل دارد اول اینکه، دولت هزینه‌های اولیه و سالانه مخابرات را پرداخت کند و راه‌حل دوم اینکه دولت به مخابرات اجازه افزایش تعرفه‌ها را بدهد. طرح همکدی اجرا شد اما نه دولت به ما پولی پرداخت کرد و نه اینکه اجازه افزایش تعرفه به مخابرات را داد. دولت در این حوزه قانون را اجرا نمی‌کند. بازگشت طرح همکدی منطقی، اصولی و عقلانی نیست. همان‌طور که مخابرات قانون را اجرا کرد، دولت هم باید طبق ماده 90 قانون را اجرا کند. اما تا به امروز این اتفاق نیفتاده است. مثالی دیگر از عدم اجرای قانون توسط دولت این است که مجلس مخابرات را موظف به عقد قرارداد با کارگزاران مخابرات روستایی کرده ما هم طبق قانون اطاعت کردیم، قرارداد بسته شد اما باز هم معتقدیم به استناد ماده 90 سیاست‌های اصل44 هزینه برعهده دولت است، اما دولت تاکنون اقدامی نکرده است.
طی چند ماه اخیر مخابرات و وزارت ارتباطات اختلاف‌های بسیاری داشته‌اند که این اختلاف‌ها به رسانه‌ها کشیده شد و هر روز شاهد انتشار جوابیه یا از سوی مخابرات یا از سوی وزارتخانه و زیرمجموعه‌های وزارتخانه بودیم؟ ریشه این اختلاف از کجاست؟
فعلا وضعیت خوب است. مخابرات اختلاف جدی با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ندارد. وزارت ارتباطات حاکمیت حوزه ICT را برعهده دارد و مقررات‌گذاری در این حوزه به عهده وزارت ارتباطات است هرچند به قانون رگولاتوری که نسبت به کشورهای توسعه‌یافته دنیا بسیار ایراد دارد، اعتراض داریم اما باز هم تابع قانون هستیم. اختلاف بیشتر فکری و اندیشه‌یی است آن هم به این دلیل که ساختارهای دولتی در ایران دارای ریشه بسیار قوی است؛ نظام مدیریتی یک‌سویه و سلسله مراتبی سال‌ها بر کشور حاکم بوده، وقتی سازمانی یا شرکت خصوصی می‌شود سال‌ها طول می‌کشد که این اندیشه جای خودش را به اندیشه جدید بدهد. من بر این اعتقادم که تفکر خصوصی‌سازی در ایران هنوز جایگاه خودش را پیدا نکرده و تمامی اختلاف‌ها ناشی از این مساله است. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات هم دغدغه توسعه ارتباطات را دارد. مخابرات هم همین دغدغه را دارد در واقع همه به دنبال یک نتیجه هستیم اما فقط زبان آن فرق می‌کند.
زمزمه‌هایی مبنی بر باطل کردن معامله مخابرات چند صباحی است که مطرح است، آیا معامله مخابرات باطل می‌شود؟
باطل کردن معامله مخابرات هم غیرقانونی، هم غیرمنطقی و هم اگر بخواهیم از نظر دینی مطرح کنیم غیرشرعی است چراکه یک شرکت دولتی توسط نهادی به فروشی رفته (وزارت اقتصادی و دارایی، سازمان خصوصی‌سازی و وزارت دادگستری) تمام مراحل قانونی که روشن و شفاف هم بوده طی شده، شرکت فروخته شده و بخش عمده پول هم پرداخت شده در نتیجه مطرح کردن این صحبت‌ها کاملا بی‌پایه و اساس است.
نظرتان راجع به آگهی فروش سهام مخابرات از سوی شرکت توسعه اعتماد مبین چه بود آیا صرفا یک ژست بود تا وزارت ارتباطات و منتقدان عقب‌نشینی کنند؟
راجع به فروش سهام مخابرات توسط شرکت توسعه اعتماد مبین صحبت نمی‌کنم. تصمیمی گرفته شده بود که خودشان می‌توانند پاسخ دهند اما شرکتی که برای خرید اقدام کرده بود صرفا برای تبلیغات آمده بود و با توجه به حمایت‌هایی که از این شرکت شد در این عرصه کاملا موفق شد. مگر می‌شود شرکتی برای خرید اعلام آمادگی کند اما اسناد مزایده را نخرد تا بداند که قرار است چه چیزهایی به فروش برسد؟! بنابراین این اقدام حرکتی کاملا تبلیغاتی بود، شرکت خریدار 3 روز پس از پایان مهلت قانونی در رسانه‌ها اعلام کرده بود که خواهان خرید سهام مخابرات است و درخواست خود را به وزارت ارتباطات ارایه کرده است، وزارت ارتباطات در مخابرات مالکیتی ندارد و نمی‌تواند فروشنده باشد. مالکان، شرکت توسعه اعتماد مبین و وزارت اقتصاد هستند، پس چرا شرکت خریدار درخواست خود را به وزارت ارتباطات ارایه می‌دهد؟!
چرا وزارت ارتباطات در این خصوص سکوت کرد؟
من نمی‌دانم اما معتقدم به دلیل همین اختلاف سلیقه‌ها بوده است.
چرا مخابرات اصرار به تغییر تعرفه‌ها دارد؟
از سال 82 تا سال 92 تعرفه تلفن ثابت بدون هیچگونه افزایشی از مشترکان دریافت می‌شد. این تعرفه به مدت 10سال بدون کوچک‌ترین تغییری اجرا شد با وجود اینکه کارشناسان اقتصادی میانگین افزایش هزینه‌های یک شرکت خصوصی شده را حداقل 7برابر اعلام کردند، بارها و بارها مخابرات درخواست تغییر تعرفه را به رگولاتوری اعلام کرد اما گوش شنوایی برای تغییر و تعدیل تعرفه‌ها وجود ندارد.
تا اینکه ابتدای سال 92کمیسیون ارتباطات تعرفه‌های تلفن ثابت را به شرط اجرای همکدی تغییر داد بدین‌صورت که زمان پالس را کم کرد و آبونمان 900تومان تصویب شد. با این تغییر، درآمد مخابرات حدود 20درصد افزایش پیدا می‌کرد. با روی کارآمدن دکتر واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات این تعرفه‌ها لغو شد (تعرفه‌ها به کمیسیون رفت و کمیسیون رگولاتوری به ریاست وزیر ارتباطات تعرفه‌ها را لغو کرد) و به جای این تعرفه مصوبه 184 را به مخابرات ابلاغ کردند. در این مصوبه تعرفه از پالس به دقیقه تغییر کرد و تعرفه بین استان‌ها حذف شد و مخابرات بابت یک دقیقه مکالمه بر حسب ثانیه از مشترک30ریال دریافت می‌کند. نتیجه چنین تعرفه‌گذاری زیان مخابرات است. در اکثر استان‌ها به ویژه استان‌های بزرگ، مخابرات زیان می‌کند و برای مشترکان تهران و البرز این تعرفه‌گذاری کمی به نفع مخابرات است. از سوی دیگر به مخابرات این قول داده شده بود که بعد از اجرای همکدی تعرفه ما را تغییر بدهند. از این رو ما پیشنهاد تعرفه جدید را به کمیسیون تنظیم مقررات دادیم و تا به امروز هیچ پاسخی دریافت نکرده‌ایم. هم‌اکنون تعرفه تلفن ثابت از میانگین سال82 نیز پایین‌تر است با وجود
هزینه‌هایی که داریم در بین 189کشور عضو ITU پایین‌ترین تعرفه را داریم. حتی کشورهایی مانند افغانستان با اینکه درآمد سرانه و تولید ناخالص ملی آنها چند برابر کمتر از ایران است، تعرفه‌های بالاتری از ما دارند. باید گفت که سرمایه‌گذاری در تلفن ثابت غیراقتصادی و غیررقابتی شده است، مخابرات خواهان تغییر و تعدیل تعرفه‌هاست.
در 5 سال اخیر قیمت بنزین 5/12برابر شده اما تعرفه مخابرات تغییر نکرده است. تعرفه‌گذاری در بخش ارتباطات باید به شکلی باشد که سود منطقی و سرمایه برای توسعه در اختیار این شرکت قرار دهد. مخابرات با این صحبت وزیر که نباید تعرفه‌های مخابراتی مثل سایر بخش‌ها چندین برابر شود، موافق است. اما اگر تعرفه‌ها اصلا تغییر نکند برای مخابرات مشکل ایجاد می‌کند. به عنوان مثال اگر در گذشته از چابهار با زاهدان تماس گرفته می‌شد، مخابرات برای یک دقیقه مکالمه 76تومان دریافت می‌کرد اکنون این رقم 3 تومان شده است. نتیجه چنین رویکردی باعث شده که 5 میلیون تلفن ثابت بدون کارکرد فقط و فقط برای مخابرات هزینه نگهداری داشته باشد و ادامه این روند قطعا بخش ICT را با مشکل جدی مواجه می‌کند. وقتی بنزین از 100تومان به 400 تومان رسید خیلی‌ها فکر می‌کردند که مردم اعتراض می‌کنند و زد و خورد می‌شود ولی مردم منطقی عمل کردند، باز هم وقتی از 400 به 1000تومان رسید هیچگونه اعتراضی صورت نگرفت چراکه متناسب با تورم هزینه‌ها نیز افزایش پیدا کرده است.
پس اینکه تعرفه مخابرات را افزایش یا تغییر ندهیم روند غلطی است که با ادامه این روند بستر اصلی ارتباط کشور با مشکل مواجه می‌شود.
به عنوان مثال از یک دستگاه پوز3 تا 5 ریال آن به مخابرات پرداخت می‌شود، مخابراتی که بستر اصلی ارتباط را ایجاد کرده است. در این بین PSPها 75تومان و 30 تومان هم هزینه شتاب، 60 تومان هم بانک دریافت می‌کند و شرکتی که خدمات اصلی را ارایه کرده تقریبا در این بین هیچ درآمدی ندارد، این تعرفه‌گذاری غلط باید اصلاح شود.
چرا مخابرات برای جبران این هزینه اقدام به طرح‌های تشویق همانند اپراتورها نمی‌کند؟
مخابرات این آمادگی را دارد تا در بخش تلفن ثابت بسته‌های ارزان قیمتی را به شهروندان و روستایی‌ها ارایه کند. بدین‌ترتیب که هر روستایی با پرداخت ماهانه 3هزار تومان می‌تواند هر ساعت که می‌خواهد مکالمه درون شبکه‌یی داشته باشد. همچنین این آمادگی را داریم تا هر شهروند با پرداخت 10هزار تومان هر ساعت که می‌خواهد مکالمه درون شبکه داشته باشد.
