نخستین نشست«روش‌های افزایش ماندگاری فرآورده‌های غذایی» درحالی صبح دیروز، در سالن کنفرانس دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد که امنیت غذایی به‌عنوان عنصر اصلی سلامت جسمانی و روانی هر روز در کشورهای در‌حال‌توسعه مورد تهدید قرار می‌گیرد.
در فضای رقابتی کنونی، واحدهای تولیدکننده صنعت غذا مانند بسیاری از صنایع دیگر برای تولید و فروش محصولات خود با مشکلات بیشماری رو‌به‌رو هستند. از سوی دیگر مصرف‌کنندگان متقاضی نیز به‌دنبال محصولات متنوع، خوش‌طعم، بهداشتی و باکیفیت هستند که همگی این محصولات به‌طور مستقیم با فناوری تولید در ارتباط است. درواقع امروزه بیشترین رقابت در صنعت غذا در ابعاد تکنولوژیک است. اما فضای رقابتی صنایع غذایی درحال‌حاضر آلوده دست‌هایی شده که نتیجه‌یی جز تولید روغن پالم در شیرهای خوردنی شده است. از سوی دیگر تضمین ایمنی فرآورده‌های غذایی و بهداشتی در جهت نظام سلامت و افزایش ایمنی مصرف‌کنندگان در هر جامعه‌یی چالش اصلی مسوولان امر غذا و داروست. نظارت بر واردات و هدایت تولیدات داخل به‌سمت فرآورده‌های سالم‌تر وظیفه مجموعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است و این درحالی است که هم‌اکنون قسمت مهمی از فعالیت‌های علمی، پژوهشی و اجرایی در حیطه غذا در بخش کشاورزی و صنایع غذایی در ارگان‌های دیگر صورت می‌گیرد که همین موضوع خود یکی از چالش‌های جدی مدیریت سلامت غذا در کشور به‌شمار می‌رود.
سیدعلی مرتضوی، رییس همایش«روش‌های افزایش ماندگاری فرآورده‌های غذایی» در نشست خبری هدف از برگزاری این همایش را جلب نگاه‌های جدید به صنایع غذایی و نزدیکی صنعت با مراکز علمی و آموزش دانست. وی بر این باور است که بزرگ‌ترین مشکل، مساله تجاری‌کردن صنایع غذایی است و شاید به‌ظاهر صنایع غذایی درآمدزا نباشند اما آمارهای رسمی نشان می‌دهد که حدود 15درصد اشتغال‌زایی داشته‌اند. با این حال با توجه به شبهه‌هایی که در خصوص سلامت مواد غذایی تولید شده در ایران پیش آمده است مرتضوی خواستار رفع اتهام از صنایع غذایی کشور شد
اتلاف 35درصدی محصولات
مرتضوی با اعلام وضعیت نامناسب غذایی ایرانیان گفت: «از بین رفتن بخش زیادی از محصولات کشاورزی و اتلاف آنها از چرخه تا مصرف، به‌صورت امری رایج درآمده است، به‌گونه‌یی که به‌طور متوسط 35درصد محصولات کشاورزی در کشور در مراحل مختلف ضایع می‌شود که این میزان، می‌تواند غذای 15 تا 20میلیون نفر از جمعیت کشور را تامین کند.
وی ادامه داد: «براساس آمار و ارقام منتشرشده هم‌اکنون میزان ضایعات صیفی‌جات و سبزیجات در ایران 50درصد و ضایعات نان بیش از 30درصد است.»
مرتضوی، میزان صادرات مواد غذایی را درحال‌حاضر 45میلیون تن به ارزش حدود 5میلیارد دلار اعلام کرد و در ادامه افزود: «براساس برنامه پیش‌بینی شده، این میزان تا سال1400 خورشیدی باید به چند‌برابر افزایش پیدا کند و به حداقل 185میلیون تن برسد.»
رییس همایش با بیان اینکه در چند دهه آینده نیاز به غذا دو‌برابر خواهد شد، گفت: «تغییرات آب‌وهوایی و کاهش ظرفیت‌های تولید از یک سو و اجرای سیاست‌های کلان در جهت رشد جمعیت از سوی دیگر، تقاضا برای تهیه غذا را بیشتر می‌کند، بنابراین اگر فکر اساسی برای رفع این نیاز صورت نگیرد، بحران گرسنگی در کشور حتمی خواهد بود.»
وی با اشاره به حادثه‌خیز بودن ایران به‌لحاظ شرایط طبیعی و اقلیمی، تصریح کرد: «این موضوع توجه ویژه به تولید موادغذایی با ماندگاری بالا را امری اجتناب‌پذیر کرده است و در این همایش ارایه مقالات و گردهمایی متخصصان، بدون شک دستاوردهای قابل‌توجهی را به‌همراه خواهد داشت.»
بسته‌بندی نامناسب پاشنه آشیل
صنایع غذایی
مرتضوی بر این باور است که بخش صنایع غذایی باید به‌سمت ترکیبات گیاهی پیش برود این درحالی است که کشورهای مثل چین و افغانستان در این خصوص از ایران پیشی گرفته‌اند.
وی در ادامه افزود: «بسته‌بندی و نگهداری نامناسب، یکی دیگر از مشکلات صنایع غذایی کشور است و زمانی این مشکلات حل خواهند شد که صنایع ما متوجه اهمیت مواد غذایی سالم شوند.»
مرتضوی همچنین در پاسخ به سوال «تعادل» درخصوص موج ناسالمی مواد غذایی در چند وقت اخیر گفت: «منکر ناسالم بودن برخی از مواد غذایی نمی‌شویم اما نباید تمام صنایع غذایی را متهم کرد. زیرا بعضی از موارد تنها به‌صورت یک شایعه وجود دارند. زمانی که دیدگاه‌های بسیاری در کنار یکدیگر قرار گیرند و البته اگر عملیاتی شوند بسیاری از مشکلات نیز از میان برداشته خواهند شد.»
وی در ادامه افزود: «نکته مهمی که درخصوص صنایع غذایی کشور وجود دارد، ارزش‌افزوده و بازدهی سریع آن است. هیچ صنعت غذایی وجود ندارد که بعد از سه‌سال به بازدهی و سوددهی نرسد. صنایع غذایی از نظر ارزش‌افزوده در رتبه ششم کشور قرار دارد که این میزان 11برابر ارزش‌افزوده لوازم صوتی و تصویری و 5.2برابر صنایع نساجی و 4برابر صنایع لاستیکی کشور است.»
در ادامه این نشست محمدحسین عزیزی دبیر علمی همایش گفت: طبق آمار بانک مرکزی حدود 25درصد از درآمد خانواده‌ها در کشور به‌طور متوسط صرف غذا می‌شود درحالی‌که این میزان در برخی از خانواده‌ها به 50درصد یا حتی بیشتر هم می‌رسد.
وی افزود: بنابراین غذا برای خانوارها مهم است و باید در حفظ و نگهداری آن باتوجه به هزینه تولید بالا دقت شود و از ضایعات آن جلوگیری به عمل آورد.
غذاهای ارگانیک گم شده
محمدحسین عزیزی، دبیر علمی همایش در ادامه این نشست درخصوص علت عدم استفاده از مواد نگهدارنده طبیعی در صنایع غذایی کشور، اظهار داشت: «دلیل عمده آن گرانی این مواد و همچنین افزایش نهایی قیمت تولید است اما می‌توان با فرهنگ‌سازی در بین مردم این ذهنیت را در آنها به وجود آورد که با پرداخت هزینه بیشتر برای استفاده از مواد غذایی سالم می‌توان هزینه‌های درمانی را کاهش داد و این هزینه‌ها را جایگزین یکدیگر کرد.»
دبیر علمی همایش اظهار داشت: «فشارهای بسیار زیادی بر بخش صنایع کشور وارد شده است که اگر در شرایط فعلی باز قیمت‌ها افزایش پیدا کنند مردم نیز شرایط برایشان سخت‌تر خواهد شد. از سوی دیگر باید به فکر سلامتی مردم بود زیرا تولیدکنندگان تنها به فکر سود خود هستند.»
وی در ادامه گفت: «طبق آمارهای بانک مرکزی حدود 20 تا 25درصد از درآمد خانواده‌های ایرانی صرف تهیه غذا می‌شود که البته این متوسط سرانه کل است و این عدد ممکن است در بعضی از خانواده‌ها به 50درصد هم برسد.»عزیزی افزود: «کل دنیا به‌سمت سالم‌سازی مواد غذایی در حال پیش‌روی است و ما هم در کشور جایگزین‌های مناسب طبیعی به‌جای افزودنی‌های شیمیایی داریم که این موضوع می‌تواند به سلامت جامعه کمک شایانی کند.»مرتضوی این نشست را با ضرب‌المثلی از انگلیسی‌ها به پایان رساند وگفت: «انگلیسی‌ها ضرب‌المثل جالبی دارند. آنان در این ضرب‌المثل می‌گویند: «ما آنقدر پولدار نیستیم که چیز ارزان بخریم».
وی در ادامه افزود: «هر چیز گران صرفا گران نیست. در هر صورت اگر برای صنایع غذایی و تولیدات آن هزینه بیشتری پرداخت می‌کنیم درمقابل سالم هستیم و از شر هزینه‌های بیمارشدن معاف می‌شویم.»
با این حال نخستین همایش و نمایشگاه تخصصی روش‌های افزایش ماندگاری فرآورده‌های غذایی، در تاریخ 12 و 13 اسفند امسال در تهران برگزار می‌شود. این همایش در نظر دارد تا با بهره‌گیری از تجارب کلیه کارشناسان و متخصصین علوم و صنایع غذایی کشور نگاه دقیق‌تری به روش‌های متداول افزایش ماندگاری محصولات و تولیدات صنایع غذایی کشور در سه بخش مواد اولیه، فرآوری و تولید و همچنین بسته‌بندی و نگهداری داشته باشد.
هدایت پتانسیل تحقیقاتی کشور به‌سمت حل مشکلات صنایع غذایی کشور، بررسی روش‌های افزایش ماندگاری محصول در بخش‌های تهیه مواد اولیه، فرآوری و بسته‌بندی، بررسی تخصصی افزودنی‌های مورد استفاده در صنایع غذایی کشور، شناسایی نیازهای پژوهشی صنایع غذایی کشور، معرفی روش‌های جدید آنالیز افزودنی‌های صنایع غذایی ازجمله اهداف برگزاری این همایش است.
