مدیر روابط‌عمومی سازمان غذا و دارو: دارویی وارد می‌شود که در داخل تقاضا نداشته باشد
گروه غذا و دارو رامین نعمتی
همه آنهایی که مراجعه‌یی به داروخانه‌ها داشته‌اند به کرات دیده‌اند که بیماران ترجیح می‌دهند داروهای خارجی بخرند. تمایل به خرید داروهای خارجی و عدم تمایل به مصرف داروهای داخلی گاه به حدی است که حتی اگر خریدار خودش هم داروی خارجی نخواهد، متصدی داروخانه حتما از او می‌پرسد که داروی خارجی می‌خواهد یا داروی مشابه داخلی‌اش را ترجیح می‌دهد. پاسخ هم در بسیاری موارد مشخص است: داروی خارجی خریداری می‌شود. داروهای خارجی قطعا گران‌ترند و عمدتا تحت پوشش بیمه نیستند، مگر آنکه واقعا مشابه داخلی نداشته باشند. با این حال بنا به آمارهایی که سازمان غذا و دارو اعلام کرده، تنها چیزی حدود 5درصد از داروهای مورد نیاز در داخل کشور از خارج وارد می‌شوند و 95درصد دیگر، حتی داروهای ضدسرطان و High-tech، در ایران تولید می‌شوند. هاشمی، مدیر روابط‌عمومی سازمان غذا و دارو به «تعادل» می‌گوید که عمده این واردات از خارج هم تنها به این دلیل صورت می‌گیرد که به دلیل تقاضای پایین، برای تولید‌کننده داخلی، ایجاد خط تولید آن صرفه ندارد.
بسیاری از مردم فکر می‌کنند که داروهای تولید داخل، چندان اثرگذاری ندارند. از کیفیت بسته‌بندی گرفته تا عدم پذیرش داروهای ساخت ایران در بازار کشورهای همسایه مثل افغانستان و عراق به دلیل بی‌کیفیت بودن، همه و همه مزید بر عللی شده‌اند که عمدتا ریشه در فرهنگ مصرف ایرانی‌ها دارند. «مردم ایران تمایلی به مصرف کالایی ندارند که رویش عبارت Made in Iran درج شده باشد.» این عبارت را بارها و بارها شنیده‌ایم و حتی خود تکرارشان کرده‌ایم. نگارنده حتی از کارمندان تعدادی از شرکت‌های تولید‌کننده دارو و سرم شنیده است که «داروهای ما آبند!». در چنین شرایطی سخت است قبول سخن آنهایی که می‌گویند داروهای ایرانی کیفیت بالایی دارند.
روزگاری که انبارها جارو شدند
در روزهای پرالتهاب اوج گرفتن دایمی قیمت دلار در سال 91، انبار داروخانه‌ها هم مدام از داروهای خارجی خالی و خالی‌تر می‌شد. اما برخلاف آنچه شاید به نظر برسد، این تنها ناشی از اختلال در ورود دارو به کشور نبود، بلکه «عطش» برای مصرف کالای ساخت خارج هم در این ماجرا کاملا مشهود بود. یک متصدی داروخانه در خیابان پاستور تهران که خواست نامش را نیاوریم، در مورد آن روزها به خبرنگار «تعادل» می‌گوید: «واردات دارو به دلیل نوسانات ارزی دچار مشکل شده بود و مردم هم شاید به دلیل آنکه متوجه شرایط غیرعادی شده بودند، تقاضای عجیبی برای دارو و مواد آرایشی و بهداشتی خارجی داشتند.»
او ادامه می‌دهد: «شاید باورتان نشود، اما تقاضا به قدری زیاد بود که حتی نخ‌دندان و انواع شامپوها و دهان‌شویه‌ها هم از انبار داروخانه‌ها جارو شده بودند تا حدی که به کسانی که مثلا دهان‌شویه یا نخ‌دندان خارجی می‌خواستند آدرس داروخانه‌هایی را می‌دادیم که هنوز این اقلام را داشتند.» اما دلیل عدم اقبال به داروهای ساخت داخل و اقبال بیش از حد به داروهای ساخت خارج از کجا آب می‌خورد؟ محمد هاشمی، مدیر روابط‌عمومی سازمان غذا و دارو معتقد است که این تقاضا عمدتا ریشه فرهنگی دارد چراکه بسیاری از پزشکان ایرانی هم معترفند که داروی تولید داخل، همان تاثیرگذاری داروهای مشابه خارجی را دارد و علاوه‌بر این مستندات سازمان غذا و دارو هم بر همین مساله صحه می‌گذارند. «این فقط منحصر به دارو نیست و ما در بسیاری از موارد دیگر هم شاهدیم که مصرف‌کننده ایرانی، کالای خارجی را به کالای ساخت داخل ترجیح می‌دهد.»
به خاطر بیمه‌ها
دکترمهدی پیرصالحی، مدیرکل نظارت و ارزیابی دارو و موادمخدر سازمان غذا و دارو به «تعادل» می‌گوید که سازمان غذا و دارو در مورد تمایل مردم به مصرف داروی خارجی کاری نمی‌تواند بکند. «ما فقط می‌توانیم موضع خودمان را اعلام کنیم. سیاست ما به صورت روشن این است که از مصرف داروی تولید داخل حمایت کنیم. یک بعد دیگر این تشویق ما به مصرف داروی ساخت داخل این است که بیمه‌ها هم حامی این تولیدات هستند، چون برای آنها هم به‌صرفه است که داروی ارزان داخل را در فهرست داروهای تحت پوشش بیاورند. تشویق مردم به مصرف داروی داخلی هم حمایت از خود آنهاست چرا که تحت پوشش دارویی بیمه‌ها خواهد بود و هم حمایت از بیمه‌ها.»
اما با آمارها چه می‌توان کرد؟ بنابر آمار در دسترسی که مرجعش سازمان غذا و داروست، 95درصد از داروی مورد نیاز در داخل کشور، ساخت داخل است و تنها 5درصد از داروها که عمدتا داروهای ضدسرطان و داروهای مربوط به درمان بیماری‌ام‌اس هستند، از خارج وارد می‌شوند، اما همین حجم اندک، بزرگ‌ترین بخش هزینه‌های دارویی را به خود اختصاص داده است. از هاشمی می‌پرسیم که دلیل این وابستگی 5درصدی چیست؟ پاسخ هاشمی کمی عجیب است. او این طور پاسخ می‌دهد: «اینها داروهایی هستند که در داخل تقاضای چندانی برایشان وجود ندارد و به همین خاطر شرکت‌های داروسازی تمایلی برای رفتن به سمت تولید آنها ندارند و در واقع برایشان صرف نمی‌کند که آنها را تولید کنند.»
