گروه انرژی
با برداشته شدن تحریمها، چه بر سر سازندگان داخلی تجهیزات صنعت نفت خواهد آمد؟ این سوالی است که هر لحظه با جدیتر شدن مذاکرات ایران و غرب در ماههای گذشته و در نهایت با توافق، به شکلی اساسیتر مطرح شد. حال سازندگان در پی این هستند که با همفکری، این دوران را به دورانی موثر و مفید برای خود تبدیل کنند. به گزارش «تعادل» نشریه سازندگان تجهیزات صنعت نفت در تازهترین شماره خود، به انتشار میزگردی میان اعضای استصنا پرداخته بود. میزگردی که مباحثی مهم در آن مطرح شده بود. به همین واسطه ما در این شماره، اظهارنظرهای مهم بیان شده در این میزگرد را بررسی کردهایم.
یکی از مواردی که سد راه سازندگان داخلی شده است از نظر رضا پدیدار رییس هیاتمدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران قوانین و مقرراتی است که در دوران تحریم برای جلوگیری از رانتخواری ایجاد شدهاند. از نظر پدیدار در دوران پساتحریم این قوانین باید برداشته شوند. دیگر گلایه رییس استصنا از نظام بانکداری خصوصی بود. او معقتد است تخصیص منابع به بخش تولید بسیار محدود شده و امیدوار است این مشکل در دوران پساتحریم حل شود. «سرمایههای سرگردان» دیگر مشکلی بود که پدیدار به آن اشاره کرد. طبق گفته رییس استصنا و بر اساس آمار بانکمرکزی، وجه نقد ارزی موجود در خانههای مردم حدود 22 تا 24میلیارد دلار است که از نظر پدیدار این آمار فاجعه است. او در صحبتهای خود به این نکته اشاره کرد که تحریمهای بینالمللی تنها مسبب 40 درصد از مشکلات هستند و 60 درصد دیگر مشکلات ناشی از مسائل خودتحریمی است و در نتیجه همین امر میتواند منجر به پیچیدهتر شدن مشکلات بخش تولید در دوران پساتحریم شود.
اما حسین مقدسی از دیگر مدیران سازنده داخلی پرسش جالبی در اینجا مطرح کرد. او پرسید: «چرا خودمان اقدام به راهاندازی بانکی مختص تولیدکنندگان داخلی نمیکنیم؟» به این ترتیب مقدسی ایده تاسیس بانک را مطرح کرد و ادعا کرد از این طریق از یکسو مشکلات بانکی که سد راه سازندگان کشور است، حل خواهد شد و از سوی دیگر سازندگان میتوانند نمایشگاه خود را راهاندازی کنند؛ پیشنهادی که جرقه بحثهای بعدی را روشن کرد. پدیدار با اشاره به این مشکل که در ایران همه میخواهند خودشان کارها را انجام بدهند با راهاندازی بانک خصوصی مخالفت کرد. او تاکید کرد: «نظام پولی و بانکی، نظامی توسعهیی و تخصصی است که اهل فن با ایجاد این نظام، فضایی را برای امثال تولیدکنندگان و... فراهم میکنند. اینکه بخواهیم بانکی ایجاد کنیم، کاملا ایدهیی برگرفته از جهان سوم است.»
مقدسی نیز در پاسخ به پدیدارتاکید کرد که در شرایط فعلی ایران هیچ بانکی حاضر نیست منابع خودش را در اختیار بخش تولید قرار دهد. سیروس تالاری عضو هیات داوری انجمن جزو مخالفان راهاندازی بانک توسط تولیدکنندگان بود. به اعتقاد او در نظام کارآمد مالی و بانکی کشور هر بانک و موسسهیی که راهاندازی میشود، چون در این هوا باید نفس بکشد، راهی جز مسمومیت ندارد زیرا جو موجود مسموم است. قاسم زکیزاده دیگر عضو انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت نیز معتقد بود باید به دنبال راهکارهای مناسب و آسانتری بود. او گفت: «بانکها باید 10 تا 12درصد سپرده نزد بانک مرکزی داشته باشند تا به آن اعتبار کلی دهند.»
رضا خیامیان رییس هیات داوری انجمن یادآور شد که بالاخره پس از برداشته شدن تحریمها شرکتها و سازندگان خارجی وارد کشور خواهند شد، در نتیجه هیچ راهی جز «راهاندازی شرکتهای مشترک با خارجیها» وجود ندارد. زکیزاده در ادامه صحبتهای این عضو گفت: «من قبل از تحریم بیشتر از شرکتهای ایرانی با شرکتهای خارجی در ارتباط بودم. در شرکتهای خارجی، ابتدا قیمت و دوم لابی مدنظر است. در زمان تحریم باید لابیگریهای بسیاری انجام دهیم. نخستین مراحل لابی هم از سفارتخانهها و اتاق بازرگانی سفارتخانههای باید صورت گیرد.» او پیشنهاد داد که انجمن سازندگان گروهی را برای انجام لابیها، مذاکرات و... انجام دهد. البته او پیشنهاد دیگری هم مطرح کرد که جالب توجه است و آن تبدیل انجمن به «اتحادیه» بود. یکی از مشکلاتی که تقی حجازی عضو هیاتمدیره انجمن به آن اشاره کرد، این بود که دولت برای نجات سرمایههای بلوکه شده خود در خارج از کشور اولویت را به واردات لوازم یدکی میدهد که این مساله میتواند باعث ضرر تولیدکننده بخش خصوصی شود.
«کمیته ویژه پساتحریم» در انجمن پیشنهادی بود که از سوی حسن هلالی مدیرعامل یکی از دیگر شرکتهای سازنده داخلی مطرح شد. او معتقد بود باید از نخبگانی که در حوزههای مذاکرات، تولید و تجارت بینالمللی فعالیت داشتند، استفاده بهینه شود. او همچنین اشاره کرد: «اگر شرکتهای توتال، انی یا شل وارد کشور شوند و بخواهند خریدهای 3 ساله فاینانس انجام دهند، ما نمیتوانیم با آنان رقابت کنیم زیرا تولیدکنندگان به دنبال پول و نقدینگی لازم خود هستند.» حسن کاظمی یکی از اعضای هیاتمدیره انجمن با بیان اینکه باید کالاهای خارجی تحریم شود، گفت: «بسیاری از شرکتهای خارجی از این موضوع آگاه هستند که در شرایط کنونی اگر نظارت، مدیریت، کارگران و تجهیزات ایرانی در پروژههای به کار گرفته شود، قطعا برای آنها ارزانتر تمام خواهد شد.» یکی دیگر از موضوعاتی که کاظمی به آن اشاره کرد، این بود که پولهای بلوکه شده ایران در کشورهایی است که ادعای همراهی ایران را در دوران تحریم داشتند. او تاکید کرد: «در دوران پساتحریم نباید از این کشورها به ازای دریافت پولهای خودمان کالا بخریم. در اصل در کشور پول و ریال کم است.» این عضو هیاتمدیره انجمن ادامه داد: «در حال حاضر صادرات و واردات ما بهطور تقریبی متناسب و بالانس است و نیاز ارزی خاصی نداریم و بیپولی در کشور حاکم است. این موضوع دست خودمان است که چگونه میتوانیم خلق ثروت کنیم.»
فضای کسبوکار در کشور از دیگر مواردی بود که در این جلسه مورد بحث قرار گرفت. بهرام بارانی رییس کمیسیون استاندارد استصنا با اشاره به رتبه 131 کشور در کسبوکار در میان 148 کشور جهان گفت: «زمانی که کشوری در این حد پیچیدگی در فضای کسبوکار را تجربه میکند، قطعا شرکتهای داخلی این کشور فضایی برای مانور دادن نخواهند داشت و مسیر برای آنها یک مسیر سنگلاخ است.» او ادامه داد: «این در حالی است که رقیب خارجی که از دیگر کشورها قصد ورود به کشور را دارد، محیط کسبوکاری در حدود رتبه 6 در دنیا دارد؛ مثل کشور آلمان.» بارانی طی صحبتهای خود پیشنهادی را نیز عنوان کرد. او گفت: «دولت باید سوبسید را از نرخ ارز بردارد. این یعنی آنکه اگر وارداتی میخواهد انجام شود با ارزی در حدود 10هزار تومان انجام شود.» رییس کمیسیون استاندارد انجمن ادامه داد: «چرا باید ارز با سوبسید در حدود 2500 تومان در اختیار واردکننده قرار گیرد. قطعا این موضوع خیانت به کشور است.» بارانی در مورد قراردادهای BOT گفت: «تاییدی که وزارت نفت دولت یازدهم، بیژن نامدارزنگنه از مجلس در خصوص قراردادهای BOT گرفته ، همچون طناب داری بر گردن سازندگان داخلی است.»
او ادامه داد: «این موضوع یعنی اگر شرکتهای خارجی در داخل ثبت شوند، داخلی محسوب میشوند. این در حالی است که ثبت شرکت در ایران، یک ماه زمان و 2میلیون تومان پول نیاز دارد و به همین سادگی میتوانند شرکتهای خارجی، به عنوان شرکتهای داخلی شناخته شوند.»
مدیریت در شرایط پساتحریم موضوعی بود که نایبرییس انجمن به آن اشاره کرد. سیامک صمیمی دهکردی توصیه کرد که اتاق فکری تشکیل شود تا کشورهایی که قبلا درگیر تحریمهای بینالمللی بودند و بعدا تحریم آنها برداشته شده است را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. نکته دیگری که دهکردی به آن اشاره کرد، این بود که بالای 95 درصد از صنایع کشور را صنایع کوچک و متوسط هستند. او در این باره گفت: «به عنوان نمونه در صنعت شیرسازی کشور، بیش از 26 تا 27 شرکت فعال در این حوزه داریم اما تمامی این شرکتها در حد کوچک و متوسط هستند. پس در صورتیکه شرکتهای شیرسازی بزرگ دنیا در زمان لغو تحریمها وارد ایران شوند، این شرکتهای داخلی توانایی رقابت با شرکتهای خارجی را نخواهند داشت.» به این ترتیب دهکردی پیشنهاد داد که از همه این شرکتهای کوچک، برندهای بزرگ ساخته شود؛ یعنی هر حوزه یک برند بزرگ داشته باشد. در نهایت علیرضا درویشی عضو هیاتمدیره انجمن اظهار داشت که دولت برای آنکه بتواند صنعت کشور را به خصوص صنعت نفت، گاز و پتروشیمی را توسعه دهد چارهیی جز استفاده از سازندگان خارجی ندارد. او تاکید کرد: «سازندگان داخلی نمیتوانند تمام نیازهای داخلی را تامین کنند. ولی ما باید از تحریمها این درس را گرفته باشیم که شرکتهای بزرگی که در حال ورود به کشور هستند، باید با همکاری و شراکت شرکتهای سازنده داخلی وارد شوند و نه اینکه به صورت انحصاری در پروژهها حضور داشته باشند.» او در پایان تاکید کرد: «دولت برای صیانت از سازندگان داخلی، باید قوانین حداکثر استفاده از توان داخلی را کاملا رعایت کند و مدیران نیز از آنها پیروی کنند.»