مسکن و شهرسازی نیره خادمی
حل معضل ترافیک و آلودگی هوا در تهران یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های شهری است که از سال‌های گذشته در تهران دنبال می‌شود و یکی از اصلی‌ترین مطالباتی است که مردم باید از مدیریت شهری داشته باشند اما شهرداری تهران هر بار که این دغدغه مطرح می‌شود موضوع را به بدهی 6ساله، 3هزار میلیاردی که دولت در این حوزه باید پرداخت کند گره می‌زند. اگر چه در سال‌های گذشته این کمبود منابع از محل فروش تراکم و صدور پروانه ساخت در تهران جبران می‌شد، اما رکود 2ساله در بازار مسکن این فرصت را نیز از مدیریت شهری گرفت. اکنون اما شورای عالی ترافیک تهران با همکاری معاونت حمل‌ونقل شهرداری تهران طرح دیگری را برای کاهش ترافیک تهران در دستور کار مطالعاتی قرار داده است؛ طرحی که ابتدا با نام LEZ مطرح و دوباره به «محدوده کم انتشار آلایندگی» تغییر نام داد. برای اجری این طرح هم پیش‌شرط‌های زیادی از جمله صدور برگ معاینه فنی، تامین زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری و لزوم داشتن پیوست اجتماعی و فرهنگی مطرح شد که باز هم گسترش حمل‌ونقل عمومی ارزان و آسان برای مردم در ذیل همه آنها قرار گرفت. پیش‌شرط آخر حلقه مفقوده‌یی است که در حال حاضر به عزم دولت و
شهرداری تهران نیاز دارد. سید جعفر تشکری هاشمی معاون حمل‌ونقل ترافیک شهرداری تهران در این باره به «تعادل» گفت: مهم‌ترین مساله این است که در همه برنامه‌هایی که ما در سال‌های گذشته داشتیم دولت موظف به تامین ناوگان اتوبوسرانی بود اما متاسفانه 6سال است که نتوانسته‌ایم از دولت هیچ ناوگانی را بگیریم. با این وجود، شهر روز به روز فقیر‌تر و اتوبوسرانی ناکارآمدتر شده است.
او با اشاره به افزایش شدید قیمت کالاها در سال‌های گذشته توضیح داد: متاسفانه این موضوع باعث ایجاد محدودیت‌هایی برای شهرداری در تامین ناوگان شد که اکنون به حد غیرقابل کنترلی در آمده است. در گذشته شهرداری یک اتوبوس تک‌کابین را به مبلغ 15-14میلیون تومان از دولت تحویل می‌گرفت اما اکنون قیمت یک اتوبوس تک‌کابین حدود 450 میلیون و اتوبوس2کابین 750میلیون تومان است. این افزایش قیمت و فاصله بسیار زیاد، قدرت ما را محدود کرده است. با وجود این، مدیریت شهری خریدهایی را هر ساله داشته و تعدادی اتوبوس خریداری و وارد ناوگان کرده است.
کمبود سالانه 800دستگاه اتوبوس در تهران
شهر تهران هر سال، بالغ بر 1000دستگاه اتوبوس نیاز دارد در حالی که تنها 200دستگاه اتوبوس به‌طور سالانه وارد ناوگان می‌شود که اگر این اتوبوس‌ها نبود، امروز شهر تهران به‌طور کامل فلج بود. معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران این موضوع را نشان‌دهنده فقیر‌تر شدن تهران دانست و افزود: سال به سال فقیر‌تر می‌شویم و با اتوبوس‌های فرسوده‌تری کار می‌کنیم. اکنون با توجه به قانون توسعه حمل‌ونقل عمومی، مدیریت مصرف سوخت، هدفمند‌سازی یارانه‌ها و وظایف اختصاصی که مجلس به عنوان تکلیف دولت برای توسعه حمل‌ونقل عمومی و به خصوص اتوبوسرانی قرار داده است باید تصمیم شایسته‌یی برای تامین اتوبوس کلان‌شهرها، شهرهای کوچک و از جمله تهران که به اندازه یک‌سوم کشور ترددهای شهری را تجربه می‌کند، بگیرد. با این حال اگر خطوط اتوبوسرانی تندرو ما تعطیل می‌شدند و اتوبوس‌های 2کابین نبودند شهر به‌طور کامل با بحران رفت‌وآمد مواجه بود البته این میزان هم کفایت نمی‌کند.
2هزار اتوبوس همیشه در تعمیرگاه
ابوالفضل قناعتی، عضو کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر اما روایت دیگری دارد. او در این باره به «تعادل» گفت: باید 10هزار دستگاه اتوبوس در تهران داشته باشیم در حالی که تعداد آنها 6هزار دستگاه است که 2هزار دستگاه آن به‌طور دایم در تعمیرگاه است و در اصل تنها 4هزار دستگاه اتوبوس سالم در پایتخت فعال است. باید تا برنامه 5ساله دوم 180 کیلومتر یعنی در هر سال 30کیلومتر مترو بسازیم. در سال اول 17کیلومتر و سال دوم ساخت مترو از 13کیلومتر بیشتر نشده است. یعنی 2سالی که باید 60کیلومتر مترو می‌ساختیم تنها 30کیلومتر ساخته‌ایم.
او با اشاره به هزینه‌های مورد نیاز برای تکمیل ناوگان مترو و اتوبوسرانی توضیح داد: ساخت هر کیلومتر مترو بین 100 تا 150میلیارد تومان هزینه بر می‌دارد در حالی که قیمت اتوبوس 2کابین 800میلیون تومان است. اگر بخواهیم با همین منابع محدود کار را پیش ببریم همین حرکت لاک‌پشتی ادامه دارد در حالی که رسیدن به توسعه پایدار و رهایی مردم از آلودگی و ترافیک کمک دولت را می‌طلبد.
مشکل جبران بدهی‌های دولت گذشته
زمانی که رییس دولت دهم طرح هدفمندی یارانه‌ها را در دستور کار قرار داد، قرار بود از محل صرفه‌جویی و درآمد این طرح 50درصد از هزینه ساخت مترو به شهرداری پرداخت شود، اما نتوانست این قانون را عملی کند و در ادامه تلاش‌های دولت جدید هم در شرایط نامناسب اقتصادی و کمبود بودجه بی‌نتیجه ماند. همان‌قدر که دولت گذشته در این زمینه ناموفق بود به همان اندازه هم دولت یازدهم به دلیل وجود اولویت‌های دیگر در پروژه‌های عمرانی تاکنون نتوانسته است، بدهی‌های دولت گذشته را جبران کند. جعفر تشکری‌هاشمی، معاون حمل‌ونقل شهرداری تهران با اشاره به بدهی 3هزار میلیاردی دولت به شهرداری تهران گفت: مساله دوم در حمل‌ونقل عمومی تکمیل خطوط مترو است که اگر نتوانیم آن را در سطح شهر گسترش دهیم باز هم با مشکل مواجه هستیم. شهرداری باید بتواند از منابع بند قاف تبصره 2بودجه سال قبل و امسال که پیش‌بینی شده و از محل قانون اخذ جرایم راهنمایی و رانندگی استفاده کند. اکنون همه این درها بسته یا نیمه باز است. راهکار حل مشکلات این است که درها باز شوند، کلید هم در اختیار دولت است امیدواریم باز کنند و ما شاهد تحول باشیم.
ابوالفضل قناعتی، عضو شورای شهر تهران نیز با اشاره به قانون هدفمندی یارانه‌ها و قرار دولت در اختصاص درآمدهای آن به گسترش حمل‌ونقل عمومی به «تعادل» گفت: قرار بود 50درصد ساخت مترو و 5/82 درصد تهیه اتوبوس‌ها را دولت کمک کند اما هم دولت دهم و هم دولت جدید نتوانستند به این تعهد عمل کنند. برای حل این مساله وزرای دولت به شورا آمدند و حتی قول‌ها و پیشنهاداتی را هم داده‌اند، اما هیچ یک از آنها عملی نشده است.
او از جلسه شورا با 30 تن از نمایندگان مجلس در این باره خبر داد و گفت: مجلس می‌تواند با ورود به این موضوع به دولت فشار بیاورد. تاکنون چندین جلسه با مجلسی‌های تهران داشته‌ایم و دغدغه‌ها را عنوان کردیم تا پیگیری کنند اما هنوز اتفاقی نیفتاده است. به هر حال شاید مجلس هم شرایط مالی دولت را در نظر می‌گیرد که اولویت‌های دیگری در پروژه‌های عمرانی دارند. در این زمینه هم باید هزینه‌ها و درآمدی دولت بررسی شود تا متوجه شویم اولویت خود را در کجا خرج کرده‌اند در حالی که حمل‌ونقل عمومی هم یک اولویت شهری است. این سخنان در شرایطی است که در روزهای اخیر نیز رضا تقی‌پور، سخنگوی شورای شهر تهران از تشکیل کارگروه مشترک با حضور نماینده وزارت اقتصاد و دارایی به نمایندگی از دولت و نمایندگان شهرداری و شورا خبر داد تا راهکاری برای حل آن پیدا شود. البته مسوولان شهرداری تهران در حالی همیشه از کمبود بودجه در حوزه حمل‌ونقل عمومی سخن می‌گویند که چندی قبل حافظی، رییس کمیسیون سلامت شورا در یادداشتی از انحراف بودجه شهرداری در سال 93 خبر داد. او دراین یادداشت به 400 میلیارد تومان از منابع تخصیص یافته مترو اشاره کرده بود که صرف پیاده‌روسازی و
سایر موارد شده بود.
دولت به کمک شهرداری بیاید
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد رکود در ساخت‌وساز موضوعی است که در این آشفته بازار مشکلات تامین منابع را افزایش داده است. قناعتی در این باره توضیح داد: شهرداری تهران به تنهایی و با توجه به شرایطی که در حوزه ساخت‌وساز حاکم شده نمی‌تواند این مشکل را برطرف کند چون به وجود آمدن این وضعیت منجر شده تا مردم سرمایه خود را از حوزه مسکن خارج کنند. به واسطه این اتفاق عملا درآمدهای شهرداری محدود شده است. با این درآمدها ما انتظار داریم که مترو تا 5ساله دوم به جایی برسد اما با توجه به کمبود منابع کار کند پیش می‌رود. اگر دولت در قالب وام و فاینانس بتواند به مجموعه شهری کمک کند، می‌توانیم در جهت توسعه زیرساخت‌ها حرکت کنیم.
همکاری‌های میان دستگاهی
لازمه اجرای LEZ
مسائل مالی شهرداری در تکمیل حمل‌ونقل عمومی در شرایطی است که اکنون طرح LEZ هم برای حل معضل ترافیک تهران مطرح شده که هنوز در مرحله مطالعه است. معاون شهردار از احتمال تدوین ضوابط این طرح تا قبل از شروع سال تحصیلی توسط شورای ترافیک و شورای عالی هماهنگی کشور خبر داد و گفت: بعد از تدوین باید بحث آموزش و اطلاع‌رسانی شهروندان را شروع کنیم و بعد از این مرحله قابلیت اجرا پیدا می‌کند. او درباره خودروهای هیبریدی و برقی که در گروه اول ورود به محدوده این طرح قرار می‌گیرد، گفت: این خودروها به تدریج جای خود را به کشور باز می‌کنند اقبال مردم به سمت این خودروها زیاد است همچنین درباره موتوسیکلت‌های برقی هم واردات قابل توجهی توسط شرکت‌ها انجام شده که قیمت آنها از 3میلیون تومان تا 13 میلیون تومان متغیر است. ابوالفضل قناعتی، عضو کمیسیون حمل‌ونقل شورا هم در این باره توضیح داد: این طرح به دلیل عدم موفقیت طرح زوج و فرد در کاهش آلایندگی شهر تهران در دستور کار قرار گرفته است. خودروها در این طرح بر اساس میزان آلایندگی دسته‌بندی می‌شوند تا با توجه به میزان پاک بودن هوا در روزهای مختلف از تردد آنها جلوگیری شود. خودروهایی که عمرشان کمتر
از 5 سال است، معاینه فنی رفته‌اند، بنزین آنها یورو 4 است و خودروهایی که یورو 5 هستند در دسته‌بندی رنگ سبز قرار می‌گیرند. در این شرایط با برنامه‌یی که به دوربین‌ها داده و اعلام می‌شود خودروها می‌توانند وارد محدوده شوند.
او با اشاره به سنگین و تخصصی بودن طرح LEZ توضیح داد: این طرح فعلا روی کاغذ است و عملیاتی شدن آن حداقل 2سال زمان نیاز دارد چون باید راهنمایی و رانندگی شماره خودروها را داشته باشد و به سامانه دوربین‌ها برنامه‌یی بدهد تا بحث معاینه فنی، تاریخ ساخت و شماره‌گذاری خودرو، مشخصات یورو، نوع ماشین را داشته باشد و تمام این اطلاعات را به معاونت حمل‌ونقل شهرداری بدهد. این کار نیاز به هماهنگی‌هایی زیادی دارد و لازمه آن این است که سازمان‌هایی در این زمینه مرتبط هستند اطلاعات، درخواست‌ها و توقعاتشان را مشخص کنند تا طرح در قالب یک سامانه یکپارچه تعریف شود تا بتوانیم آن را عملیاتی کنیم.
