ساعد و تقی‌زاده شاه را از مداخله برحذر می‌دارند
لایحه نفت مایه بدنامی گلشاییان شد و سال‌ها در مطبوعات و سخنرانی‌ها از وی به عنوان خائن و سرسپرده استعمار و جیره‌خوار شرکت نفت و این قبیل عناوین یاد می‌شد. اینک که احساسات و هیجانات آن دوران فروکش کرده و اسناد و مدارک رسمی بیشتر در دسترس اهل تحقیق قرار گرفته، لازم است که جریان از دیدگاه او و در چارچوب اوضاع و احوالی که او خود را محصور در آن می‌دید، نظاره می‌شود. او در آخرین نوشته‌یی که از او در دست است، مضمون نامه مورخ 26تیرماه 1328 خود به دکتر غنی را با شرح و تفصیل بیشتر آورده و تاکید کرده است: «من درباره قرارداد الحاقی تمام سعی و کوشش خود را کردم و صریحا در مجلس شورا و نامه‌هایی که در پرونده نفت موجود است، نوشتم که من راضی نبودم و قرارداد را کافی برای استیفای حقوق ملت ایران نمی‌دانم.»
گلشاییان در این نوشته پرده از اصراری برمی‌دارد که تا آن تاریخ گفته نشده بود؛ از قبیل اینکه تقی‌زاده در خفا با ساعد کمک می‌کرده است تا کار نفت را به سامان برساند و اینکه آمدن فریزر در مرحله آخر به تهران نتیجه فشار ساعد بر استافورد کریپس بود و اینکه وزیر دارایی و ساعد و تقی‌زاده پیش شاه رفته و خواسته‌اند که او از ملاقات با فریزر بپرهیزد و او قبول نکرده و در نتیجه خود را ملتزم به دادن لایحه به مجلس و سعی در تصویب آن گردانیده و دولت را در بن‌بست گذاشته و اینکه هژیر نمایندگان مجلس را به مخالفت با لایحه تشویق می‌کرده است. بهتر است عین نوشته گلشاییان را در این زمینه‌ها بیاوریم: «نکته‌یی را که باید برای آسودگی وجدانم و اطلاع مردم بیان کنم، این است که نتیجه سفر مرحوم ساعد به لندن و ملاقات با سراستافورد کریپس این شد که این شخص که وزیر دارایی انگلیس بود به فریزر دستوراتی داد و او را وادار کرد که به تهران بیاید. فریزر به تهران آمد و از طرف دولت از او پذیرایی به عمل آمد. مرحوم ساعد برای اینکه قضیه لرد کدمن و رضاشاه پیش نیاید درنظر گرفت که من و ایشان و آقای تقی‌زاده- که از جریان لرد کدمن اطلاع داشتیم- از محمدرضا شاه بخواهیم که فریزر را نپذیرد. به این جهت به دربار رفته و آقای تقی‌زاده مرحوم جریان ملاقات کدمن را با رضاشاه بیان کرد و استدعا کردیم شاه از پذیرفتن فریزر خودداری کند مبادا مأخوذ به حیا شود. متاسفانه شاه اظهارات ما را قبول نکرد و فریزر به وسیله سفیر وقت انگلیس شرفیاب شد و اظهار کرد: برای خاطر شاه شرکت نفت حاضر است از مالیات متعلقه به سهم عایدی ایران صرف‌نظر کند. این پیشنهاد را مشروط بر آن کرد که دولت فورا قرارداد را به مجلس ببرد و سعی کند از مجلس بگذرد. شاه هم این موافقت را در نتیجه ملاقات با فریزر قبول کرد و به دولت دستور داد که فوری لایحه گس-گلشاییان را به مجلس ببرد و چون مجلس دوره 15 در شرف اتمام بود و وکلا گرفتار تجدید انتخابات و محتاج کمک دولت بودند، خیال می‌کرد تصویب می‌شود. درصورتی که بعد دیدیم در نتیجه اقدام امریکایی‌ها در مجلس معلق ماند. مرحوم ساعد امتناع کرد ولی شاه گفت برای حفظ قول من شما قرارداد را به مجلس ببرید. من از این جریان اطلاع نداشتم. مرحوم ساعد در هیات دولت گفت ما ناچاریم این لایحه را به مجلس ببریم. چون شاه ناراحت است روی قولی که به فریزر درحضور سفیر انگلیس داده. من گفتم به یک شرط من لایحه را به مجلس می‌برم که دولت و تمام وزرا قرارداد را امضا کنند.» (برگرفته از کتاب خواب آشفته نفت، صفحات 105 تا 107)
