گروه بازرگانی رامین بیات
با بازترشدن فضای سیاسی و پیش‌بینی کارشناسان از گسترش همکاری‌های اقتصادی میان ایران و دیگر کشورهای دنیا این شبهه به وجود آمد که ممکن است این هیات‌ها فقط برای فروختن کالاهای خود به ایران می‌آیند و سرمایه‌گذاری اروپایی‌ها در ایران ممکن است فقط در حد حرف باقی بماند.
براساس این گزارش، اما محمدرضا نعمت‌زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت اعلام کرد: اگر خارجی‌ها اگر می‌خواهند به ایران بیایند، باید با خود تکنولوژی را به کشور وارد کنند و در ایران سرمایه‌گذاری داشته باشند.
وی ضمن تاکید بر اینکه دولت دراقتصاد دخالت نمی‌کند، اعلام کرده که بازار ایران را به شرطی به روی خارجی‌ها باز می‌کنیم که با خود تکنولوژی و فناوری بیاورند و بازارهای چند صدمیلیونی خود را دراختیار ما بگذارند.
نعمت‌زاده این را هم گفته که هیچ‌گونه نگرانی به باز کردن بازار به روی خارجی‌ها وجود ندارد و صحبت با کشورهای دیگر به معنای آغاز مراوده‌های 10سال پیش نیست، چراکه امروز یاد گرفتیم روی پای خود بایستیم و بسیاری از بازارها را شناخته‌ایم و به آنها نفوذ کرده‌ایم.
به گفته وزیر صنعت، معدن و تجارت هدف، باز کردن بازار ایران به روی کشورهای خارجی نیست. چنانچه در مذاکرات با چهار وزیر خارجی که داشتیم تاکید کردیم در صورتی که می‌خواهید با ما سهیم باشید ما هم باید با شما سهیم باشیم و بخش عمده کالاهای داخلی باید به خارج صادر شود و نیاز است که از تجارب خارجی‌ها در صادرات غیرنفتی و توسعه آن بهره ببریم.
این سخنان وزیر وزیر صنعت، معدن و تجارت درحالی است که برخی از کارشناسان و فعالین اقتصادی اعتقاد دارند باید نسبت به حضور خارجی‌ها قدری محتاط‌تر سخن گفت و با توجه به واقعیات موجود، نسبت به حضور آنها در ایران اظهارنظر کرد.
برای همین منظور و ارزیابی سخنان وزیر صنعت، معدن و تجارت به سراغ مهدی پورقاضی رییس کمیسیون صنعت و معدن اتاق بازرگانی تهران رفتیم تا با وی گفت‌وگو کنیم. در ادامه متن کامل گفت‌وگو «تعادل» با رییس کمیسیون صنعت و معدن اتاق بازرگانی تهران را می‌خوانید:
***
جناب پورقاضی وزیر صنعت در صحبت‌های مختلف خود بعد از توافق هسته‌یی، اعلام کردند در دیدار با هیات‌های اروپایی، به آنها گفته شده که ایران در دوره جدید اجازه واردات صرف را به آنها نمی‌دهد و اروپایی‌ها برای حضور در بازار ایران باید تکنولوژی و دانش روز را وارد کنند، به نظر شما تا چه میزان هیات‌هایی که تا به حال به ایران آمده‌اند، این سخنان را قبول می‌کنند؟
بنده فکر می‌کنم جناب وزیر آرزوهای خود را بیشتر مطرح می‌کنند، تا واقعیت‌های موجود را به این دلیل که لزوما منافع سرمایه‌گذاران با منافع کشورمان در دوران پس ازتحریم یکسان نیست. خارجی‌ها در وهله اول به ایران می‌آیند تا از کشورمان یک ارزیابی اولیه داشته باشند و ببینند آیا ایران می‌تواند محل مناسبی برای سرمایه‌گذاری باشد یا خیر، در وهله دوم آنها به مطالعه و بررسی اقتصاد ایران می‌پردازند و این موضوع را از ابعاد و جنبه‌های مختلف و گوناگون مورد بررسی و کنکاش قرار می‌دهند.
شما به منافع سرمایه‌گذاران خارجی و به صورت کلی هیات‌های اقتصادی که به ایران می‌آیند اشاره کردید، به‌طور مشخص منافع آنها در کوتاه‌مدت و بلندمدت درکشورمان چیست؟
هیات‌های اقتصادی که بعد از حصول توافق هسته‌یی به تهران آمده‌اند، اغلب به بررسی شرایط بازار ایران پرداخته‌اند، هدف کوتاه‌مدت آنها در ایران، فروختن کالاهایی است که تا پیش از این مجاز نبودند آنها را به ما بفروشند، صحبت‌هایی هم که در مورد سرمایه‌گذاری اروپایی‌ها در ایران زده می‌شود، فعلا فقط همه درحد حرف است و باید روی آن کارهای زیادی صورت گیرد تا به یک قرارداد تبدیل شود.
خودتان نیز درقالب بخش خصوصی با آنها دیدار داشته‌اید، حرف حساب آنها برای حضور در ایران و انجام تجارت دوجانبه چیست؟
آنها می‌گویند تا زمانیکه مسائل و تحریم‌های بانکی حل نشود و نقل‌وانتقال پول به راحتی و سهولت صورت نگیرد، نمی‌توان قدمی از قدم برداشت. همچنین آنها می‌گویند برای سرمایه‌گذاری در ایران باید از امنیت لازم برخوردار شوند. البته این نکته را هم بگویم آنها به حوزه‌هایی بیشتر علاقه‌مند هستند که برای آنها حضور در ایران رانت ایجاد می‌کند.
در زمینه این رانت یک مثال بزنید؟
برای خارجی‌ها حضور در صنعت پتروشیمی ایران بسیار خوب است و منفعت‌های زیادی دارد، چراکه آنها خوراک پتروشیمی را به نرخ 13سنت به ازای هر متر مکعب دریافت خواهند کرد، که چنین چیزی در هیچ کجای دنیا وجود ندارد.
برای همین مساله است که هیات‌ها خارجی برای حضور در صنعت پتروشیمی ایران بسیار ابراز علاقه می‌کنند و خواستار حضور در آن هستند، چراکه سود سرشاری را نصیب آنها می‌کند.
شما در خلال صحبت‌های خود به ایجاد امنیت برای سرمایه‌گذاری در ایران اشاره کردید، این امر چگونه حاصل می‌شود؟
برای سرمایه‌گذاری در ایران باید انگیزه سرمایه‌گذاران را بالا ببریم، که این امر قدری زمان بر است.
چه اقداماتی باید صورت داد تا انگیزه سرمایه‌گذاران برای حضور در ایران بالا رود؟
در این ارتباط باید خیال آنها را از بابت ثبات قوانین و مقررات راحت کرد، سیستم قیمت‌گذاری توسط دولت را از بین برد، به بخش خصوصی داخلی اعتماد کرد و امور را به دست آنها سپرد؛ هرگونه رانت را از بین برد. همچنین مهم‌ترین نکته در رابطه با حضور سرمایه‌گذاران خارجی در ایران حذف بروکراسی اداری در روند اخذ مجوز‌ها و اقدامات مربوط به حضور سرمایه‌گذاران است که امری مهم در این زمینه تلقی می‌شود.
از طرف دیگر باید به عقاید آنها احترام گذاشت و این نکته را به آنها منتقل کرد که از حضور آنها در ایران خرسندیم و یک رابطه دوطرفه با یکدیگر که به نفع طرفین باشد را دنبال می‌کنیم.
به ثبات قوانین و مقررات اشاره کردید، این قوانین به نحو مطلوب‌تری در مناطق آزاد وجود دارد، وضع این مناطق درجذب سرمایه‌گذاری خارج را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در مناطق آزاد نیز فقط به دلیل اینکه اخذ ویزا راحت است، سرمایه‌گذاران می‌توانند حضور یابند، اما مشکلاتی که در سوال قبل بدان پاسخ داده شد نیز در منطق آزاد به مانند سرزمین اصلی پا بر جا است. همچنین در حال حاضر بنده نسبت به مناطق آزاد دید و نگرش مثبتی ندارم، به این دلیل که اینگونه مناطق باید به دروازه‌یی برای انجام تجارت تبدیل شوند، اما درحال حاضر این کارکرد خود را از دست داده‌اند.
دلیل‌تان برای اینکه می‌گویید مناطق آزاد کارکرد خود را از دست داده‌اند چیست؟
از ابتدای تشکیل این مناطق قرار بود آنها به دروازه صادرات و واردات تبدیل شوند، اما امروز‌ها آنها فقط به دروازه‌یی برای ورود کالا تبدیل شده‌اند به دلیل اینکه دیگر خبری از پرداخت عوارض و حقوق گمرکی نیست و کالاها رایگان وارد می‌شوند. همچنین حجم قاچاق کالا در اینگونه از مناطق بالا است که این امر نیز خود به معضلی در اقتصاد امروز ایران تبدیل شده است، اما از صادرات کالا در مناطق آزاد خبری نیست.
