طبق گزارش ماه آگوست اوپک تولید نفت ایران در ماه اخیر 32هزار بشکه افزایش داشته است
«تنها 100هزار بشکه افزایش تولید از سوی اعضای اوپک» این مهم‌ترین نتیجه‌‌یی است که از گزارش ماه آگوست اوپک حاصل می‌شود. هر چند فایننشال‌تایمز این افزایش را رکوردی جدید برای اعضای اوپک می‌داند اما این افزایش در مقایسه با افزایش حدود 600هزار بشکه‌یی تولید نفت عربستان و عراق در زمان تفاهم لوزان می‌تواند حتی به معنای آمادگی برای ورود ایران به بازار بوده است. هر چند بعضی از تحلیلگران فایننشال‌تایمز افزایش تولید‌های چشمگیر عربستان در ماه‌های اخیر را به «موقعیت فصلی» مرتبط دانسته‌اند. در این ماه اما سهم هر کدام از اعضای تاثیرگذار اوپک طبق منابع ثانویه از این افزایش 100هزار بشکه‌یی در حدود 30 تا 40هزار بشکه بوده است. به گزارش «تعادل» همزمان با اوپک، روز گذشته بانک جهانی نیز در گزارشی از افت 10دلاری قیمت نفت در سال آینده و با ورود نفت ایران به بازار خبر داده است. اما اگر بخواهیم به آینده سفر کنیم، سال 2016 گزارش‌های ماهانه اوپک چه چیزی را نشان خواهد داد؟ سی‌اس‌ای‌اس در گزارشی جالب توجه 5سناریو را برای تولید نفت ایران در سال 2016 و بعد از تحریم‌ها در نظر گرفته است. 3میلیون و 315هزار بشکه تولید نفت آرمانی‌ترین حالتی
است که این گزارش برای نفت ایران در این سال در نظر گرفته و از سوی دیگر نیز تولید 2میلیون و 658هزار بشکه‌یی بدترین حالت متصورشده برای ایران در سال 2016 است. به گزارش «تعادل» بر اساس گزارش دبیرخانه اوپک تولید نفت خام ایران در ماه گذشته 2میلیون 861هزار بشکه نفت تولید کرده است، به این معنا که بدترین حالت تصورشده برای نفت ایران در سال 2016 که منوط به «عدم نتیجه گرفتن» از توافقات هسته‌یی بوده است منجر به کاهش تولید نفت ایران تلقی می‌شود. در این گزارش، آخرین وضعیت کشورهای عضو اوپک در موقعیت حساس فعلی و 5سناریوی بازار برای مواجهه با بازگشت ایران را می‌خوانید. طبق بررسی‌های «تعادل» از گزارش ماهانه اوپک بهای نفت خام پس از نوسانات بسیار بالاخره در ماه آوریل سال جاری به نوعی ثبات رسیده بود و در محدوده 60دلار در ازای هر بشکه قرار داشت. اما این وضعیت در ماه جولای دستخوش تغییرات اساسی شد. چند عامل دست به دست هم دادند تا بهای همه شاخص‌های نفتی در این ماه به کمترین میزان خود در سال جاری برسد. یکی از مهم‌ترین فاکتورها همچنان مازاد عرضه نفت است. یعنی در حالی که بهای نفت کاهش شدیدی را تجربه می‌کند میزان فروش آن چندین برابر
افزایش یافته است و منجر به مازاد عرضه جهانی شده است. مشکلات اقتصادی در یونان و چین از یک طرف و توافق هسته‌یی ایران و غرب از طرف دیگر باعث شده تا وضعیت نفت به نقطه فعلی برسد. این وضعیت به ماه جولای ختم نشده و بر اساس آمار و اطلاعات به دست آمده از اوپک در ماه آتی نیز این جریان ادامه خواهد داشت. بر اساس گزارش ماهانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام (اوپک)، میانگین قیمت سبد نفت اوپک در ماه جولای 54.19دلار در ازای هر بشکه بود که نسبت به ماه گذشته بیش از 10درصد کاهش داشت. البته دیگر شاخص‌های نفتی نیز کاهش چشمگیری را در این ماه تجربه کردند. نفت برنت حوزه دریای شمال با 6.99دلار کاهش به 56.76دلار در ازای هر بشکه رسید و نفت دبلیوتی‌آی نیز با 8.90دلار کاهش به قیمت 50.93دلار در ازای هر بشکه در بازار معامله شد. فاصله بین شاخص برنت و دبلیوتی‌آی نیز بین 1.91 تا 5.83دلار در ماه جولای بود.
کاهش 5دلاری بهای نفت سنگین ایران
بررسی‌های «تعادل» از نمودارهای موجود در گزارش ماهانه اوپک نشان می‌دهد بهای نفت سنگین ایران در ماه جولای با 5دلار کاهش نسبت به ماه گذشته به رقم 54.86دلار در ازای هر بشکه رسیده است. این در حالی است که متوسط بهای نفت ایران در سال 2014 حدود 105.33دلار در ازای هر بشکه بوده است. نفت امارات با 57.58دلار در ازای هر بشکه گران‌ترین و نفت ونزوئلا با قیمت 44.43دلار ارزان‌ترین نفت اوپک بوده‌اند. تقاضای جهانی برای نفت در سال 2015 بر اساس پیش‌بینی‌های اوپک به میزان یک‌میلیون و 380هزار بشکه در روز افزایش می‌یابد که 90هزار بشکه نسبت به پیش‌بینی ماه گذشته بیشتر است. در نتیجه مجموع تقاضای جهانی برای نفت به 92میلیون و 700هزار بشکه در روز خواهد رسید. در سال 2016 نیز برآورد می‌شود رشد تقاضای جهانی برای نفت خام با یک‌میلیون و 340هزار بشکه در روز به رکورد تاریخی 94میلیون و 4هزار بشکه در روز برسد که این امر به دلیل افزایش مصرف جهانی خواهد بود.
عرضه جهانی نفت در سال 2015 نیز در گزارش اوپک با رشد 960هزار بشکه‌یی در روز پیش‌بینی شده است که نسبت به پیش‌بینی قبلی 90هزار بشکه افزایش را نشان می‌دهد. علت این مساله نیز افزایش تولید از سوی تولیدکنندگان غیراوپکی به ویژه تولیدکنندگان خارج از امریکای شمالی است. در سال 2016 نیز برآورد می‌شود عرضه نفت غیراوپکی‌ها 270هزار بشکه در روز افزایش خواهد داشت که 40هزار بشکه در روز کمتر از پیش‌بینی قبلی است. پیش‌بینی‌ها برای ان‌جی‌ال اوپک نیز نشان می‌دهد که در سال 2015 حدود 190هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت و در سال 2016 نیز 170هزار بشکه در روز افزایش خواهد داشت. بر اساس اطلاعات به دست آمده از منابع ثانویه تولید نفت خام اوپک در ماه جولای 101 هزار بشکه در روز افزایش داشت و به رقم 31.51میلیون بشکه در روز رسید.
ایران باز هم چهارم شد
براساس گزارش ماهانه اوپک، ایران در ماه جولای 2.861میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده است که نسبت به ماه گذشته 32هزارو300 بشکه در روز افزایش تولید داشته است. مثل همیشه عربستان سعودی بیشترین نفت اوپک را تولید کرده است. این کشور در ماه جولای 10میلیون و325هزار بشکه در روز نفت تولید کرده است که نسبت به ماه گذشته 39هزارو200 بشکه در روز افزایش داشته است. بیشترین تولید در این ماه مربوط به عراق بوده است؛ این کشور با افزایش 46هزارو700 بشکه‌یی، میزان تولید خود را در ماه جولای به رقم 4میلیون و74هزار بشکه در روز رسانده است. کمترین میزان تولید نیز در کشور لیبی صورت گرفته که با کاهش 37هزار بشکه‌یی تولید خود را به 373هزار بشکه در روز رسانده است. به این ترتیب عربستان سعودی نخستین تولیدکننده اوپک بوده و بعد از آن عراق و امارات متحده عربی قرار دارند؛ ایران و به دنبال آن کویت نیز به ترتیب جایگاه چهارم و پنجم اوپک را به خود اختصاص داده‌اند. اوپک در این ماه به‌طور کلی حدود 101هزار بشکه افزایش تولید داشته است.
پیش‌بینی‌های اوپک برای تقاضای نفت‌خام اوپک در سال2015 رقم 29میلیون و200هزار بشکه در روز را نشان می‌دهد که نسبت به ارزیابی پیشین تفاوتی نداشته است و افزایش 0.2میلیون بشکه‌یی را نسبت به سال گذشته نشان می‌دهد. در سال2016 نیز برآورد می‌شود تقاضای نفت اوپک به 30.1میلیون بشکه در روز برسد که نسبت به رقمی که برای سال‌جاری پیش‌بینی شده است، 0.9میلیون بشکه بیشتر است. اوپک در گزارش خود برآورد کرده است که رشد اقتصاد جهانی برای سال‌های 2015 و 2016 بدون تغییر و روی 3.2درصد و 3.5 =درصد باقی خواهد ماند. رشد اقتصادی چین نیز روی 6.9 =درصد برای سال‌جاری و روی 6.5 =درصد برای سال2016 باقی خواهد ماند. اما برزیل و روسیه در این ماه کمی ضعیف‌تر نشان داده شده‌اند اما باز هم پیش‌بینی می‌شود تا سال آینده از وضعیت کساد خارج شوند.
سال دیگر همین موقع
اما حال که وضعیت این کشورها در ماه جولای بدین‌گونه بوده است، تصور اینکه سال دیگر درچنین موقعیتی بازار چه حالتی دارد نیز جالب خواهد بود. به گزارش «تعادل» سی‌اس‌ای‌اس 5 حالت را برای نفت ایران در سال2016 ترسیم کرده است. در واقع این گزارش از بهترین سناریو تا بدترین سناریو را برای اینده نفی ایران بررسی می‌کند. «حالت آرمانی»، «حالت خوب»، «حالت پایه»، «حالت استخراج با ظرفیت کم» و «بدترین حالت ممکن».
*«حالت پایه» به این معناست که توافق هسته‌یی امسال نهایی شود، بخشی از تحریم‌ها در سال2016 برداشته شده و تعدادی از سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت نفت ایران به نتیجه برسد. در این حالت میزان تولید نفت‌خام ایران به 2.994میلیون بشکه در روز می‌رسد که 197هزار بشکه نسبت به سال2014 (میزان تولید نفت خام ایران در این سال 2.8میلیون بشکه در روز بود) افزایش نشان می‌دهد.
*«حالت خوب» یعنی حالتی که تحریم‌ها بدون وقفه سریعا برداشته شود. در این حالت میزان تولید نفت‌خام ایران در سال 2016 به 3.219میلیون بشکه می‌رسد که 423هزار بشکه نسبت به سال2014 افزایش را نشان داده و 226هزار بشکه بیشتر از حالت پایه است.
*«حالت استخراج با ظرفیت کم» حالتی است که ایران با تولید نه‌چندان قابل توجه میزان تولید نفت خام خود را در سال2016 به رقم 2.881میلیون برساند که 85هزار بشکه افزایش نسبت به سال2014 و 113هزار بشکه کاهش نسبت به حالت «پایه» را نشان می‌دهد.
*«بدترین حالت» از دید سی اس‌ای اس وضعیتی است که ایران و غرب در نهایت نتوانند توافق را عملی کنند. در این حالت طبق این گزارش میزان تولید نفت خام ایران در سال 2016 به رقم 2. 685 میلیون بشکه می‌رسد که 111 هزار بشکه کاهش نسبت به سال2014 و معادل 309 هزار بشکه کاهش نسبت به حالت «پایه» را نشان می‌دهد.
*اما «حالت آرمانی» وضعیتی است که فرضیاتی از قبیل سرمایه‌گذاری سنگینی در صنایع بالادستی صنعت نفت ایران صورت بگیرد. در این حالت میزان تولید نفت خام ایران در سال2016 به رقم 3.315میلیون بشکه در روز می‌رسد که 321هزار بشکه افزایش نسبت به سال2014 و معادل 321هزار بشکه افزایش نسبت به حالت «پایه» را نشان می‌دهد.
سناریویی متفاوت برای نفت
بانک جهانی درجدیدترین گزارش خود بازگشت ایران به بازار را به معنای اضافه شدن یک‌میلیون بشکه نفت‌خام تلقی کرده و برآورد کرده است با ورود نفت ایران بهای این کالای ارزشمند تا سال آینده 10دلار در ازای هر بشکه کاهش خواهد داشت در این گزارش پیش‌بینی شده که میزان صادرات و درآمدهای نفتی سایر صادرکنندگان نفت خاورمیانه کاهش پیدا کند. کشورهای حاشیه خلیج و لیبی جز این کشورها هستند؛ این درحالی است که کشورهای واردکننده نفت در این منطقه نظیر مصر و تونس از کاهش جهانی بهای نفت سود خواهند برد. لیلی متقی، اقتصاددان بانک جهانی در امور منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا و یکی از نویسندگان این گزارش می‌گوید: «از تفاهم لوزان در آوریل 2015 تاکنون شاهد ابراز تمایل بسیاری از شرکت‌های چندملیتی به سرمایه‌گذاری در ایران به ویژه در بخش نفت و گاز بوده‌ایم.» وی تاکید می‌کند: «انتظار می‌رود این روند پس از برداشته شدن تحریم‌ها شدت بیشتری به خود بگیرد که در نهایت باعث توسعه تکنولوژی در بخش نفت ایران خواهد شد.»
