جهش قیمت مسکن از سالهای 86 به بعد و تبدیل آن به کالایی سرمایهیی باعث شد حضور سوداگران و بسازوبفروشها بیش از گذشته در بازار این کالا خودنمایی کند. این در حالی بود که افزایش قیمت خانه مانع از آن میشد که متقاضیان خانه به کیفیت، امکانات و معماری مسکن اهمیت دهند. شرایط بازار مسکن و غفلت از سبک معماری ایرانی در ساختمانسازی نوین بهگونهیی در شهرها پدیدار شد که شورای عالی معماری و شهرسازی برای جبران آن، سازندگان خانه را مجبور کرد تا نقشه خانه را قبل از ساختن، علاوه بر تایید کارشناس عمران، به تایید کارشناس معماری هم برسانند. با اینحال، وزیر راهوشهرسازی، در مراسم گشایش سومین همایش ملی فناوریهای نوین صنعت ساختمان در مشهد، دلیل پسرفت معماری ایرانی را مربوط به ساختار فرهنگی و اقتصادی جامعه دانست. بهگفته عباس آخوندی، در طرح جامع مسکن وزارت راهوشهرسازی، علاوه بر ارایه راهکارهای ایجاد منابع مالی برای تحرک بخشیدن به بازار مسکن، به برخی کاستیهای این بخش مانند عدم سازگاری فناوریهای نوین با اقتصاد خانوار و ایجاد نشدن تقاضای موثر و سازمان یافته در بخش مسکن پرداخته شده است. وی ساماندهی تولید ساختمان را منوط به توجه
ساختار اقتصاد کلان و ایجاد تعادل در تقاضا و عرضه در این بخش دانست.
کمبود تامین مالی، پاشنه آشیل مسکن
براساس گفته وزیر راهوشهرسازی، در حالی بازار مسکن از نبود تقاضای موثر و سازمان یافته آسیب میبیند که تقاضای بیش از حد در ساختمانسازی موجب گرانفروشی و تورم، و عرضه بیش از حد نیز در این حوزه باعث بیخانه ماندن اقشار متوسط و ضعیف جامعه میشود. حل این مشکل منوط به همسو و متناسب کردن تقاضا و عرضه مسکن در اقتصاد کلان است.
عباس آخوندی اظهار کرد: در ایران مهمترین مشکل عرضه مسکن، بخش تامین مالی است که در لایحه خروج از رکود دولت نیز به این بخش توجه ویژهیی شده و پیشنهاداتی برای خروج اقتصاد کشور از تنگنای مالی ارایه شده است.
وی خاطرنشان کرد: اقتصاد ایران بانکمحور است و دولت در این لایحه تلاش کرده منابع مالی و قدرت تسهیلاتدهی بانکها را تا 10هزارمیلیارد تومان معادل 12.5برابر وضع موجود افزایش دهد که در صورت تصویب این لایحه توسط مجلس، بانکها قادر به پرداخت 125هزارمیلیارد تومان تسهیلات خواهند بود.
آخوندی گفت: جدا از بانکها، امکان تامین مالی از طریق بازار سرمایه نیز وجود دارد که در این راستا میتوان انواع صندوقها و عقود اسلامی را فعال و بدون مراجعه به بانکها، منابع مالی مورد نظر را تامین کرد.
وی همچنین توضیح داد: برای تامین منابع مالی از طریق بازار سرمایه در اوایل ماه جاری، نخستین صندوق زمین و مسکن راهاندازی شد که امیدواریم شاهد افتتاح صندوقهای زیادی از این نوع در کشور باشیم.
وی بیان کرد: اگر در بخش مسکن تامین مالی انجام شود، فرد متقاضی درصدد بهرهوری از منابع مالی برمیآید و خودبهخود ارتقای استانداردها در ساختمانسازی نظیر استفاده از فناوریهای نوین، زیبایی بنا، استفاده از کارگر ماهر، مهندس آموزش دیده و... اتفاق میافتد.
وی در ادامه افزود: اکنون سالها است طرح انبوهسازی در کشور اجرا میشود، اما آنچه تاکنون اجرا شده با استانداردها متناسب نبوده است زیرا در این بخش نیازمند یک ساختار اقتصادی هستیم.
وزیر راهوشهرسازی اظهار امیدواری کرد با راهاندازی صندوقهای زمین و مسکن و فعال کردن عقود اسلامی، تامین مالی بخش مسکن از طریق بازار سرمایه انجام گیرد زیرا این صندوقها برای بازار مسکن، متقاضی، تکنولوژی و تولید مناسب را به همراه دارند.
توجه به اقتصاد، فرهنگ و آموزش
عباس آخوندی در صحبتهای خود در سومین همایش ملی فناوریهای نوین صنعت ساختمان در مشهد، با بیان اینکه ساختار اقتصادی، بستر فرهنگی و نظام آموزش، سه نکته کلیدی در مهندسی و ساختوساز ملی در کشور است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است، تصریح کرد: پسرفت بخش معماری ایرانی در طول تاریخ و کاهش عمر مفید ساختمانها به دانش فنی و فناوریهای ساختمانسازی بازنمیگردد، بلکه مربوط به ساختار فرهنگی و اقتصادی جامعه است.
وزیر راهوشهرسازی با اشاره به ساختار فرهنگی و اقتصادی بهعنوان یکی از نکات کلیدی مهم در بهکارگیری فناوریهای نوین ساختمان گفت: اگر نگاه برون حوزهیی به بخش کاربرد فناوریهای نوین ساختمان در ایران داشته باشیم، درمییابیم که در مجموع عمر مفید ساختمانها در شرایط فعلی کشور، در مقایسه با سالهای خیلی دور که معماری ایرانی در ساختمانسازی بیش از یک قرن دوام داشت، کاهش یافته است.
وی ابراز داشت: مهندسان قطعا موتور توسعه ملی در ایران هستند و دولت و جامعه از آنان انتظار زیادی برای تحول در بخش اقتصادی دارند که باید دین خود را به ملت ادا کنند.
آخوندی یادآور شد: رشد و توسعه فناوری در یک کشور معلول عوامل زیادی نظیر نحوه آموزش، کارکرد بنگاههای اقتصادی، ساختار صنعتی، اجتماعی و فرهنگی کشور، نیروی زبده و ماهر و... است که تاکنون مهندسان ساختمان در بحث استفاده از فناوریهای نوین به این سه نکته کلیدی کمتر توجه کردهاند.
وزیر راهوشهرسازی گفت: سند چشمانداز توسعه سال 1404 کشور که برای بخشهای مختلف طراحی شده، پیوست مهندسی ندارد و هیچ تصویری از مهندس سال 1404 که باید از چه مهارتها یا دانشی برخوردار باشد یا چه نظام آموزشی برای وی طراحی شود، ترسیم نشده است.
وی افزود: با مروری بر نحوه آموزش رشتههای مهندسی ساختمان در کشورهای مختلف و با توجه به رشد دانش الکترونیک و توسعه ارتباطات مشخص میشود که تقریبا متون درسی برای مهندسان در تمام کشورها یکسان است.
وی گفت: باید دقت داشت که آنچه عنصر رقابت بین مهندسان را تقویت میکند یا مهندسان یک کشور توسعه یافته را ماهرتر و در سطح دانش بالاتری در مقایسه با مهندسان دیگر قرار میدهد، چیست؟
آخوندی اظهار کرد: امریکا پروژهیی به نام مهندس 2020 میلادی طراحی و اجرا کرده که تصویرسازی از یک مهندس ساختمان در این سال است. بر این مبنا سیستم آموزشی را تعریف کرده که مهندسان باید براساس آن سیستم تربیت شوند تا به هدف مورد نظر دست یابند.
وزیر راهوشهرسازی تاکید کرد: وزارت راهوشهرسازی باید با کمک دانشگاهها مدلی برای تبیین ویژگیهای مهندس ساختمان ایران در سال 1404 طراحی کند، زیرا مهارتی که یک مهندس ساختمان باید در بهکارگیری فناوریهای نوین و افزایش عمر مفید ساختمان کسب کند فراتر از متون درسی در دانشگاهها است.
آخوندی گفت: اکنون موبایل بهعنوان یک فناوری ارتباطی در مدت کمتر از 10 سال جزیی از زندگی مردم شده، در حالی که صنعت ساختمانسازی نوین با پیشینه غنی بیش از هزار سال در ایران، هنوز نتوانسته وارد سبک زندگی مردم شود.
وزیر راهوشهرسازی افزود: این مقایسه نشان میدهد که دلیل این نقیصه ناتوانی ما برای درهم آمیختگی فناوریهای نوین ساختمانی با سبک زندگی مردم بوده است.
وی تصریح کرد: بومیسازی فناوری به این معنا نیست که فقط مهندس ساختمان تربیت شود، بلکه به معنای درهم آمیختگی فناوری با سبک زندگی مردم است.
لزوم تلفیق جنبههای مهندسی و فرهنگی
در ادامه این همایش وزیر راهوشهرسازی با اشاره به اینکه استانداردهای اجباری در ایران به مراتب بیشتر از استانداردهای اجباری در کشورهای توسعه یافته است، افزود: هر آنچه در جامعه الزامی شود جواب عکس میدهد، لذا اگر استفاده از فناوریهای نوین در ساختمانسازی نیز اجباری شود نتیجه آن مطلوب نخواهد بود.
آخوندی تاکید کرد: باید ارتقای استانداردهای ساختمانسازی اتفاق بیافتد. در این صورت است که فناوریهای نوین وارد سبک زندگی مردم میشوند.
وی به مهندسان ساختمان توصیه کرد به غیر از جنبههای مهندسی و فنی ساختمانسازی به جنبههای فرهنگی آن نیز توجه داشته باشند.
وزیر راهوشهرسازی گفت: در شرایط فعلی یک خانواده ایرانی با درآمد متوسط نمیتواند از یک خانه با تمام فناوریهای نوین بهکار رفته در آن و دارای عمر مفید و زیبایی بهرهمند باشد که تمام عمر خود را با آسایش در آن بگذراند.
وی افزود: اگر مدلی برای اقتصاد خانوارهای کمدرآمد (اقتصاد خرد) طراحی نکنیم هرآنچه تاکنون درباره ترویج استفاده از فناوریهای نوین در ساختمانسازی انجام دادهایم بینتیجه خواهد بود.
رشد ساختمانسازی در گروی ایجاد تقاضا
وزیر راهوشهرسازی همچنین بیان کرد: برای رشد صنعت ساختمانسازی در کشور باید تقاضای موثر و سازمانیافته داشته باشیم، در حالی که در ایران «نیاز» با «تقاضا» در بخش ساختمانسازی یکسان شمرده میشود و این مساله یک اشکال اساسی است.
وی تاکید کرد: باید نیاز خانوار به ساختمان به تقاضای موثر تبدیل شود که اگر این مساله محقق نشود شاهد ساخت انبوهی از ساختمانهای بیکیفیت و بیمحتوا در شهرها و اتفاقات ناخوشایند بعد از آن خواهیم بود. وزیر راهوشهرسازی گفت: تاکید این وزارتخانه بر ساماندهی اقتصاد خانوار مبتنی بر تقاضای موثر در رشد فناوری است.
تقویت بنیه مالی دفاتر مهندسی ساختمان
وزیر راهوشهرسازی در حاشیه بازدید از نمایشگاه سومین همایش ملی فناوریهای نوین صنعت ساختمان، اظهار داشت: دولت یازدهم تدبیری مهم مبنی بر پرداخت 20هزارمیلیارد تومان بدهی دولت به پیمانکاران و دفاتر مهندسی ساختمان اندیشیده است.
وی افزود: در صورت تصویب این طرح، سرمایهگذاری در فناوریهای نوین ساختمان افزایش خواهد یافت و شاهد گسترش صنعتیسازی خواهیم بود.
وزیر راهوشهرسازی ایجاد تحرک در بخش عرضه و تقاضا را دیگر برنامه دولت یازدهم در بخش مسکن ذکر کرد و گفت: تشکیل صندوقهای زمین و مسکن در این زمینه از اهمیت خاصی برخوردار است و تاکنون دو صندوق در کشور راهاندازی شده است. آخوندی توجه دولت به خانه اولیها را جدی دانست و اظهار کرد: با رشد تعداد صندوقهای زمین و مسکن، قدرت خرید مردم افزایش پیدا میکند و این امر گامی اساسی به سوی خانهدار کردن مردم خواهد بود.
وی در خصوص اتمام پروژههای مسکن مهر نیز گفت: دولت یازدهم خود را متعهد به ساخت و تحویل همه واحدهای مسکن مهر میداند و تمام خدمات زیربنایی و روبنایی را برای تحقق این مهم ارایه خواهد داد.