گروه حمل‌ونقل| سارا جنگروی|
گرماگرم مرداد بود؛ نهایت بارش آفتاب به روی زمین احساس می‌شد و صدای مهیب و دود سیاهی تا شعاع چند کیلومتری منطقه شهرک آزادی در غرب تهران را در برگرفته بود. صدای آژیر آمبولانس‌ها از گوشه و کنار به گوش می‌رسید... حادثه سقوط آنتونف، حادثه‌یی است که پس از گذشت یک‌سال همچنان به آن پرداخته می‌شود. به گفته شاهدان این هواپیما که از سمت شرق به غرب در حال اوج‌گیری بود، به یک‌باره ارتفاعش کم می‌شود و به دیوار یک منطقه غیرمسکونی برخورد می‌کند. در نتیجه این برخورد هواپیما به آتش کشیده شده و بخش انتهایی هواپیما به داخل خیابان پرتاب می‌شود. مهم‌ترین دلیل این سقوط سنگینی بیش از حد این هواپیمای مناسب مناطق سردسیر آن هم در هوای داغ تابستان عنوان شد. حال در آستانه سالگرد این حادثه و همزمان با باز شدن دروازه‌های امکان خرید هواپیما پس از توافق تاریخی ایران و 1+5 خبر از مذاکره با روس‌ها برای خرید هواپیمای روسی می‌رسد.
همه ناوگان هوایی ایران به یک هواپیمای جدید نمی‌ارزد
تمام ناوگان بیشتر شرکت‌های هواپیمایی ایران در مجموع بیش از 30میلیون دلار هم ارزش مالی ندارد؛ یعنی اگر 5ایرلاین ایرانی تمام داشته‌های خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند، معادل یک هواپیمای جدید نمی‌شود. این مهم، برگرفته از جدیدترین گزارشی است که وزارت راه و شهرسازی در رابطه با بازار پیش‌روی ایرلاین‌های ایرانی برای خرید هواپیماهای مسافرتی جدید منتشر کرده است. بر مبنای این گزارش، هر چند بار دیگر بر باز شدن فضای مبادلات اقتصادی و تجاری ایران تاکید شده و البته بر این مساله صحه گذاشته شده است که با لغو تحریم‌ها بازاری جدید و بسیار پرتنوع روی ایرلاین‌های ایرانی باز می‌شود، اما در این حال نگرانی‌هایی نیز مطرح کرده است.
تقویت ناوگان با هواپیماهای ساخت روسیه
از سوی دیگر سرپرست سازمان هواپیمایی کشوری گفت که ایران امیدوار به تقویت ناوگان هوایی خود با هواپیماهای ساخت روسیه است. محمد خداکرمی سرپرست سازمان هواپیمایی کشوری به خبرگزاری روسی اسپوتینک گفت: ایران در حال برنامه‌ریزی برای گفت‌وگو با روسیه در زمینه خرید هواپیمای مسافربری است. خداکرمی افزود: ما آماده همکاری با تمام شرکت‌های سازنده هواپیما در جهان ازجمله شرکت‌های روسی هستیم. گفت‌وگوهایی بین تهران و مسکو در این زمینه برگزار خواهد شد. وی گفت: ما امیدواریم ناوگان هوایی خود را با هواپیماهای ساخت روسیه تقویت کنیم. ابراز امیدواری سرپرست سازمان هواپیمایی کشوری به خرید هواپیما از روسیه در شرایطی است که با توجه به آمار بالای سقوط هواپیماهای روسی در کشور، مردم ذهنیت خوبی نسبت به هواپیماهای این کشور ندارند. با توجه به چشم‌انداز لغو تحریم‌ها و بازار بکر ایران برای شرکت‌های سازنده هواپیما که رقابت آنها را برای حضور در ایران در پی خواهد داشت، به نظر می‌رسد بهتر است همکاری در این بخش با برندهای معتبرتر صورت بگیرد.
پیش‌تر دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی اعلام کرده بود که با توجه به عملکرد نه‌چندان مثبت هواپیماهای روسی در ناوگان ایران شرکت‌های هواپیمایی داخلی هیچ علاقه‌یی به خرید هواپیماهای این کشور ندارد.
چرایی خرید هواپیماهای روسی
«تعادل» با علیرضا شیرزاد کارشناس صنعت هواپیمایی به گفت‌وگو نشسته است تا چرایی خرید هواپیماهای روسی را با کمک یک کارشناس حمل‌ونقل هوایی رمزگشایی کند.
برای خرید هواپیماهای روسی چه نقاط تاریک و روشنی را می‌توانیم در نظر بگیریم؟ آیا بعد از حادثه سقوط آنتونف 140 توجیه و اطمینانی برای خرید هواپیماهای روسی باقی می‌ماند؟
هواپیماهای روسی هواپیماهایی هستند که قیمت پایینی دارند در نتیجه در کشور ما به دلیل در نظر گرفتن جنبه هزینه‌یی و مالی به جای اینکه به سمت هواپیماهای ایرباس و بوئینگ بروند که قیمت بالایی دارند به سمت هواپیماهای روس می‌روند. هواپیماهای ملقب به سوپرجت100 که از ناوگان روسیه انتخاب خواهند شد، هواپیمایی هستند که از روی هواپیمای ایرباس320 کپی‌برداری شده‌اند و ظاهر مناسبی دارند اما تا امروز هر بار در تست آزمایشی‌شان که در اندونزی گرفته شده سقوط کرده‌اند زیرا رادارهای این هواپیماها در هوای گرم و مرطوب اندونزی از کار می‌افتند و پس از برخورد به کوه سقوط می‌کنند. حال سوال اینجاست که ما چرا باید سراغ هواپیمایی برویم که در تست آزمایشی‌اش سقوط کرده است؟ دلیلش تنها یک چیز و آن هم سودجویی است؛ با این فکر که هزینه کمتری می‌کنیم و از لحاظ برابری تعداد صندلی، هواپیمایی مشابه ایرباس320 می‌خریم. قیمت سوخو چیزی در حدود 35میلیون دلار و قیمت ایرباس320 چیزی در حدود 100میلیون دلار است یعنی با یک‌سوم هزینه هواپیمایی مشابه با ایرباس می‌خریم.
ایراد اصلی خرید چنین هواپیمایی چیست؟
هواپیماهای روسی برای شرایط اقلیمی و سرد آن کشور ساخته می‌شود و نه برای دمای هوای کشوری که در تابستان تا 50درجه نیز استعداد گرم شدن دارد. پس اگر این هواپیما به ایران بیاید باز هم داستان آنتونف‌ها و توپولف‌ها تکرار خواهد شد.
برخی رسانه‌ها از چند روز قبل با استناد به اینکه هواپیمایی کشوری از کمبود نقدینگی و ارزش مالی رنج می‌برد، در عمل فضا را برای خرید هواپیماهایی از این دست هموار می‌کنند و افکار عمومی را متوجه این نیاز می‌کنند. آیا اینکه ما نقدینگی نداریم، توجیه مناسبی برای خریدهای اشتباه و هزینه‌برداری است که هزینه‌اش را با جان آدم‌ها پرداخت می‌کنند؟
عقیده من بر این است که ما به ناوگان روسی هیچ نیازی نداریم، چراکه می‌توانیم با شرکت‌های تولید هواپیمای بزرگی چون امبرایر برزیل همکاری کنیم؛ شرکتی که زیرنظر یک کشور نیست و شرکتی چندملیتی محسوب می‌شود. زمانی که در زمینه هواپیمایی به سمت برندهای برتر برویم، می‌توانیم از فاینانس‌ها و امتیازاتی که در اختیارمان می‌گذارند، استفاده کنیم تا با قیمت ارزان‌تر اما با خیال راحت‌تر خرید هواپیما داشته باشیم.
فاینانس‌ها و اعتباراتی که شرکت‌های هواپیمایی فروشنده در اختیار خریداران قرار می‌دهند، به چه صورت هستند؟
به عنوان مثال، اگر هواپیمای ایرباس320 به میزان 100فروند سفارش دهیم، دیگر قیمت تمام‌شده‌اش 100میلیون دلار نیست بلکه 50میلیون دلار برای هر فروند است و نصف می‌شود. یعنی اگر سفارش‌های خریدمان را به جای اینکه خرد کنیم مثلا به امریکا بدهیم، با کاهش قیمت خرید شدیدی مواجه خواهیم شد.
خرید هواپیما از سوی کدام ارگان پیگیری خواهد شد؟
در تمام دنیا و همه خطوط معتبر اعم از قطر ایرویز، لوفت‌هانزا، امارات و کلیه بخش‌ها و شرکت‌های هواپیمایی در سراسر دنیا پول خرید هواپیما از جانب دولت تامین می‌شود. یعنی یک هزینه بلاعوضی را دولت به شرکت‌های هواپیمای می‌دهد و زمانی که شرکت‌های هواپیمایی خرید را انجام دادند، سوددهی با خودشان خواهد بود. ورود هواپیماها برای ما هزینه هنگفتی خواهد داشت ولی وقتی ما مثلا 20میلیارد دلار هزینه کرده و هواپیما وارد کنیم، جدا از اینکه عمر ناوگان هوایی‌مان را کاهش داده‌ایم، ایمنی هوانوردی‌مان بیشتر می‌شود و مسافران‌مان هم افزایش پیدا خواهند کرد.
آیا هواپیماهای روسی غیر از مشکل ناهمخوانی اقلیمی مشکل دیگری هم دارند؟
مشکل دوم این است که هواپیماهای روس در تعداد پایین تولید می‌شوند. یعنی اینکه اگر الان ما هواپیمای ایرباس320 بخریم چیزی حدود 4هزار فروند از اینگونه هواپیما در دنیا فعال است و می‌توانیم به راحتی قطعات مورد نیازش را پیدا کنیم. اما از هواپیماهای روسی حدود 100فروند تولید شده که دسترسی به قطعات یدکی‌اش را برای ما به شدت سخت خواهد کرد. درست است که اگر در حال حاضر از روسیه خرید کنیم در هزینه صرفه‌جویی خواهیم کرد اما باید با صرف هزینه‌های گزاف خلبان‌هایمان را به روسیه بفرستیم تا دوره‌های آموزش ببینند و همین‌طور تکنیسین‌های تعمیر و نگهداریمان باید هم برای آموزش عازم روسیه شوند و حتی سیستم‌های تعمیر نگهداریمان که بنیانش برای هواپیماهای ایرباس و بوئینگ است را از روسیه باید وارد کنیم؛ این هزینه‌ها را که در نظر بگیریم - که متاسفانه در نظر نمی‌گیریم - می‌شود همان قیمت تمام‌شده ایرباس و بوئینگ!
