واکنش دولت شوروی و غائله آذربایجان
نیمه دوم سال 1324 هم از نظر جهان و هم از نظر ایران دورانی بسیار مهم بود. در یازدهم شهریور 1324 (2 سپتامبر 1945) جنگ جهانی رسما پایان یافت و متفقین متعهد بودند که حداکثر ظرف 6ماه یعنی تا یازدهم اسفندماه 1324 (دوم مارس 1946) نیروهای خود را از ایران بیرون ببرند اما دولت شوروی نمی‌خواست که پیش از تعیین تکلیف نفت این کار را بکند. در نیمه دوم سال 1324 واقعه‌یی در ایران رخ داد که تا مدت یک سال اذهان سیاستمداران را در سراسر دنیا به خود مشغول داشت و آن تشکیل حزب دموکرات آذربایجان بود که تقریبا به‌طور خلق‌الساعه‌یی پای در عرصه وجود نهاد و تشکیلات حزب توده آذربایجان در آن ادغام شد و در پی آن حزب دموکرات کردستان نیز اعلام موجودیت کرد. این دو حزب زمزمه خودمختاری بلکه تجزیه کامل آذربایجان و کردستان را آغاز نهادند و چون دولت ایران خواست نیروهای نظامی خود را برای مقابله با این جریانات به آن مناطق بفرستند قوای شوروی مانع حرکت آنها شدند. (برگرفته از کتاب «خواب آشفته نفت»، صفحات 84 و 85)
